Σαμπούκος

Τι είναι ο Σαμπούκος; 

Ο Σαμπούκος είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης συνιστούσε την τοποθέτηση φύλλων Σαμπούκου για την ανακούφιση των πόνων από την ποδάγρα, την αρθρίτιδα και τις αιμορροΐδες ενώ ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι έφτιαχναν τσάι ή εκχύλισμα με τα φύλλα του για την υποχώρηση των φλεμάτων. Η επιστημονική του ονομασία είναι Sambucus nigra και στη χώρα μας τον συναντούμε με τις ονομασίες Σαμπούκος ο μέλας, Ζαμπούκος, Κουφοξυλιά, Αφροξυλιά, Αφροξυλάνθη, Φροξυλιά, Φροξινάνθη, Βούζια, Ακτή η μελανή, Αυξιά, Αντριανός. Ο Sambucus nigra (elder, elderberry, black elder, European elder, European elderberry) είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο φυτό στην Ευρώπη, την Κεντρική και Δυτική Ασία, και τη Βόρεια Αφρική.

Τα άνθη του φυτού είναι ιδιαίτερα αρωματικά και έχουν ένα λευκό – υποκίτρινο χρώμα. Ο καρπός του φυτού έχει ένα σκούρο μαύρο χρώμα και μοιάζει πολύ με τα μούρα. Τα θεραπευτικά μέρη του φυτού είναι τα φύλλα του, τα άνθη, οι καρποί και ο φλοιός του δέντρου.

Ποια η διατροφική του αξία;

Πλούσιος σε θρεπτικά συστατικά, ο Σαμπούκος υπερισχύει σε περιεκτικότητα σε φλαβονόλες από τα μούρα blueberries, τα cranberries και τα goji berries. Περιέχει αντιοξειδωτικές βιταμίνες A, C και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ασβέστιο, κάλιο, φώσφορο ενώ είναι ιδιαίτερα πλούσιος σε αμινοξέα και σε πλήθος φυτοχημικών ουσιών (βετουλίνη, φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες, γλυκοσίδια, τανίνες, κουερσετίνη, ρουτίνη και β-καροτίνη). Οι φυτοχημικές αυτές ουσίες βρίσκονται στα άνθη και στον καρπό του και έχουν αντιική και αντιοξειδωτική δράση. Επίσης, το αιθέριο έλαιο από τα άνθη του περιέχει σημαντική ποσότητα ελεύθερων λιπαρών οξέων, που είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για την καρδιαγγειακή υγεία.

Ποια τα οφέλη του για την υγεία ;

Όλα τα μέρη του φυτού, ο φλοιός, τα άνθη, οι καρποί και τα φύλλα, έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες και έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς πολιτισμούς για :

• την καταπολέμηση του βήχα, του κρυολογήματος & της γρίπης
• την ταχύτερη ανάρρωση από ιώσεις
• την αντιμετώπιση της ιγμορίτιδας
• την ανακούφιση των πόνων από την ποδάγρα
• την μείωση της κατακράτησης υγρών και των οιδημάτων 
• την θεραπεία της δυσκοιλιότητας & των αιμορροΐδων
• την αντιμετώπιση των εγκαυμάτων
• την καταπολέμηση των μολύνσεων

Πιο συγκεκριμένα:

Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα

Τα φλαβονοειδή από το εκχύλισμα Σαμπούκου φαίνεται να συμβάλουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και οι ανθοκυανίνες που περιέχονται στους καρπούς του συμβάλλουν στην ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού και εμποδίζουν τη δημιουργία ελεύθερων ριζών. 

Αντιική & Αντιμικροβιακή δράση

Η λήψη Σαμπούκου τις πρώτες ημέρες του κρυολογήματος και της γρίπης, φάνηκε πως βοηθά στην ταχύτερη ανάρρωση, στη μείωση των φλεγμονών του ανώτερου ανοσοποιητικού καθώς και στη μείωση των συμπτωμάτων όπως πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκό πόνο και συμφόρηση της μύτης μετά από μόλις 24 ώρες.

"Το Εlderberry- Sambucus nigra συχνά συνιστάται για χρήση ως συμπληρωματική θεραπεία μαζί με τα κλασικά αντιοξειδωτικά συμπληρώματα διατροφής, τη βιταμίνη C και τον ψευδάργυρο, για την υποστήριξη της φυσικής διαδικασίας της ανάρρωσης"

Πολλές κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος elderberry στη θεραπεία τόσο των ενηλίκων όσο και των παιδιών και στον τύπο Α και στον τύπο Β της γρίπης.

Τα βιοφλαβονοειδή που περιέχονται στο Σαμπούκο εμποδίζουν την εισβολή των ιών στα κύτταρα. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των αναπνευστικών παθήσεων όπως το άσθμα, το βήχα, τον πονόλαιμο, την αμυγδαλίτιδα και τη βρογχίτιδα. Επίσης βοηθάει στη μείωση της υπερβολικής έκκρισης βλέννας στους πνεύμονες και στις ρινικές οδούς παρέχοντας ανακούφιση από την ρινική συμφόρηση.

Αντιοξειδωτική δράση

Τα φλαβονοειδή που περιέχει εκκαθαρίζουν τις ελεύθερες ρίζες, μειώνοντας έτσι το οξειδωτικό στρες που εκδηλώνουν πολλές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, του καρκίνου, τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες, της περιφερικής αγγειακής νόσου και της σκλήρυνσης κατά πλάκας.

Περιορισμένες κλινικές δοκιμές έχουν δείξει ότι ο Σαμπούκος μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της «κακής» LDL χοληστερίνης και παράλληλα στην αύξηση της «καλής» HDL χοληστερίνης, που είναι ιδιαίτερα ευεργετική για την υγεία της καρδιάς.

Δέρμα

Τα μούρα του είναι πλούσια σε βιταμίνη C και λαμβάνονται για τους ρευματισμούς και τον ερυσίπελα. Οι κομπρέσες με τσάι Σαμπούκου ανακουφίζουν από τα ηλιακά εγκαύματα ενώ οι αλοιφές και το λάδι Σαμπούκου χρησιμοποιούνται εξωτερικά σε περιπτώσεις οιδημάτων, δερματικών ερεθισμών και πληγών.

Γαστρεντερικό και ουροποιητικό σύστημα

Το Elderberry βρέθηκε πως έχει διουρητικές και υπακτικές ιδιότητες. Χάρη στις παραπάνω δράσεις, μειώνει το οίδημα, τη συμφόρηση ενώ βοηθά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Προσοχή πρέπει να δίνεται με ταυτόχρονη λήψη διουρητικών και υπακτικών.

Αποτοξίνωση

Τα φυτοχημικά συστατικά του έχουν καθαρτικές και διουρητικές ιδιότητες, που βοηθούν στην αποβολή τοξινών από το σώμα.

Ιός του έρπητα και του ιού HIV

Τα αποτελέσματα επιστημονικής μελέτης έδειξαν ότι το εκχύλισμα Σαμπούκου ήταν σε θέση να σταματήσει την αντιγραφή του ιού του έρπητα και να μειώσει την μολυσματικότητα του HIV.

Σε ποιες μορφές μπορείτε να το βρείτε;

Στο εμπόριο Σαμπούκο βρίσκουμε σε καταστήματα με βιολογικά είδη και σε φαρμακεία. Κυκλοφορεί σε:

• αποξηραμένη μορφή
• σκόνη
• βάμμα
• κάψουλες
• σιρόπι
• χυμό
• σπρέι
• κηραλοιφή
• σταγόνες

Ποια η χρήση του;

Στην φαρμακολογία τα άνθη του χρησιμοποιούνται για την θεραπεία των συμπτωμάτων   του κρυολογήματος σε συνδυασμό με άλλα βότανα όπως η μέντα και το βότανό Αχίλλεια ή Αγριαψιθιά. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται για την επούλωση τραυμάτων και πληγών, την ανακούφιση πόνων από διαστρέμματα , την ανακούφιση από χιονίστρες και ανακουφίζουν από την κατακράτηση υγρών.

Στην κοσμετολογία, από τα άνθη του παρασκευάζεται ανθόνερο που χρησιμοποιείται για την λεύκανση του δέρματος, τη θεραπεία για τις πανάδες   και ως τονωτική λοσιόν.

Στην ζαχαροπλαστική και την μαγειρική, οι καρποί του, αφού μαγειρευτούν, μπορούν να γίνουν μαρμελάδα, σιρόπι, λικέρ ή γλυκό του κουταλιού. Επίσης, άνθη Σαμπούκου χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε αρωματικό ελαιόλαδο, ξύδι και κρασί.    

Επιπλέον, ο χυμός των καρπών του χρησιμοποιείται για τον χρωματισμό δερμάτων ενώ η μπλε χρωστική ύλη από τους καρπούς μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως δείκτης, για να δοκιμαστεί αν κάτι είναι όξινο ή αλκαλικό. Γίνεται πράσινο σε ένα αλκαλικό διάλυμα και κόκκινο σε ένα όξινο διάλυμα.

Ποια η δοσολογία;

Η κατάλληλη δοσολογία εξαρτάται κάθε φορά από διάφορους παράγοντες όπως η ηλικία, το προφίλ υγείας του χρήστη, η σύσταση του σκευάσματος κ.α.

Να λαμβάνετε υπόψη σας ότι τα φυτικά προϊόντα δεν είναι πάντοτε απαραίτητα ασφαλή και οι δοσολογίες παίζουν σημαντικό ρόλο. Βεβαιωθείτε ότι ακολουθείτε σωστά τις οδηγίες χρήσης στις ετικέτες των προϊόντων και συμβουλευτείτε το γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πριν τη χρήση τους.

Υπάρχουν παρενέργειες;

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στους καρπούς Σαμπούκου καθώς είναι ιδιαίτερα τοξικοί και μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετούς και σοβαρή διάρροια. Γι’ αυτό θα πρέπει να καταναλώνονται μόνο ώριμοι και βρασμένοι ή ψημένοι.

Έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, καθώς και άτομα με διαβήτη, αυτοάνοσες παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα και ερυθηματώδης λύκος) ή άτομα που λαμβάνουν διουρητικά και υπακτικά φάρμακα δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπλήρωμα Σαμπούκου.