Ως ουρολοίμωξη χαρακτηρίζεται η είσοδος και ο πολλαπλασιασμός κοινών μικροβίων σε ένα οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος (ουρήθρα, ουροδόχος κύστη, νεφρά)
Τα βακτήρια εισέρχονται δια μέσου της ουρήθρας μέσα στο ουροποιητικό σύστημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις απομακρύνονται από τον οργανισμό μέσω της διούρησης. Με άλλα λόγια τα μικρόβια που προσπαθούν να εισχωρήσουν στον οργανισμό «ξεπλένονται» πριν προλάβουν να εγκατασταθούν και να προκαλέσουν κάποια συμπτώματα.
Σε περίπτωση που διαπεράσουν την φυσική άμυνα του οργανισμού, εισέρχονται στον οργανισμό, προσκολλώνται στα τοιχώματα του ουροποιητικού συστήματος, πολλαπλασιάζονται και έπειτα προκαλούν τα συμπτώματα της λοίμωξης. Η συχνότερη αιτία της ουρολοίμωξης είναι μικρόβια που ζουν φυσιολογικά στο έντερο, όπως είναι το κολοβακτηρίδιο ( E.coli ). Άλλα μικρόβια που μπορεί να μολύνουν το ουροποιητικό σύστημα είναι ο σαπροφυτικός σταφυλόκοκκος (Staphylokokkus saprophyticus ), ο πρωτέας (Proteus mirabilis), το εντεροβακτήριο (Enterobacter) και η κλεμπσιέλλα (Klebsiella).
Οι περισσότερες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος εντοπίζονται κυρίως στην ουρήθρα και την ουροδόχο κύστη. Η λοίμωξη χαρακτηρίζεται στην πρώτη περίπτωση ως ουρηθρίτιδα και στη δεύτερη ως κυστίτιδα .Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις η λοίμωξη μπορεί να επεκταθεί στους ουρητήρες και τα νεφρά όπου τότε μιλάμε για πυελονεφρίτιδα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης;
Τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης ποικίλουν. Ανάλογα με το αν παρουσιάζουν συμπτώματα η όχι οι ουρολοιμώξεις, κατατάσσονται σε συμπτωματικές και ασυμπτωματικές.
Συνήθη συμπτώματα αποτελούν:
- η συχνουρία
- ο καύσος
- ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά ή στα έξω γεννητικά όργανα κατά την ούρηση, με ή χωρίς την παρουσία αίματος, το οποίο γίνεται ορατό κυρίως στο τέλος της ούρησης
Επίσης άνθρωποι που διανύουν την τρίτη ηλικία μπορεί να αναφέρουν συμπτώματα, όπως αδυναμία, κοιλιακό πόνο και τρόμο. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η διαφορετική όψη των ούρων. Μπορεί να φαίνονται θολά, σκουρόχρωμα ή και να μυρίζουν δυσάρεστα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί πυρετός.
Σε ασθενείς με ουροκαθετήρα αποτελεί πολλές φορές και το μοναδικό σύμπτωμα για να υποψιαστεί κανείς το ενδεχόμενο της ουρολοίμωξης. Γενικά όμως η παρουσία πυρετού, δηλώνει κυρίως ότι η μόλυνση έχει φτάσει σε άλλα όργανα, όπως για παράδειγμα τους νεφρούς, όπου η άμεση αντιμετώπιση της λοίμωξης κρίνεται αναγκαία .
Παράγοντες που προδιαθέτουν την εμφάνιση ουρολοίμωξης
Το φύλο
Οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στις ουρολοιμώξεις σε σχέση με τους άντρες, εξαιτίας της ανατομίας τους, διότι η ουρήθρα τους απέχει πολύ λίγο από τον πρωκτό και το αιδοίο με αποτέλεσμα να είναι πιο εύκολο να εισχωρήσει κάποιο μικρόβιο.
Η ηλικία
Οι ουρολοιμώξεις είναι πιο συχνές στους ηλικιωμένους. Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα ουρολοίμωξης στην τρίτη ηλικία είναι η αποφρακτική ουροπάθεια, (από υπερτροφία του προστάτη) η οποία αποτελεί τον κυριότερο προδιαθεσικό παράγοντα για ουρολοίμωξη, καθώς καταστέλλει τους φυσικούς μηχανισμούς της κύστης και των νεφρών. Επίσης, η μειωμένη αντιμικροβιακή δραστηριότητα του προστατικού υγρού στους άνδρες, η ανεπαρκής κένωση της κύστης λόγω πρόπτωσης της μήτρας στις γυναίκες, διάφορες νευρομυϊκές διαταραχές καθώς και ο καθετηριασμός της κύστης προδιαθέτουν την εμφάνιση ουρολοίμωξης.
Κακή υγιεινή
Η φτωχή περιναϊκή καθαριότητα καθώς και η ύπαρξη τοπικής φλεγμονής όπως είναι για παράδειγμα η κολπίτιδα στις γυναίκες, μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ουρολοίμωξης.
Η σεξουαλική δραστηριότητα
Άτομα με δραστήρια σεξουαλική ζωή έχουν αυξημένες πιθανότητες για ουρολοίμωξη. Είναι η συχνότερη αιτία ουρολοιμώξεων. Η μάλαξη της ουρήθρας κατά την σεξουαλική επαφή στις γυναίκες καθώς και το πρωκτικό σεξ, αυξάνει τις πιθανότητες μόλυνσης, καθώς διευκολύνει την εισχώρηση εντερικών βακτηρίων στην ουρήθρα με αποτέλεσμα να προκαλεί οξείες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
Κύηση
Ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο αποτελεί η ουρολοίμωξη σε γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη. Διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τις άλλες γυναίκες καθώς το αναπτυσσόμενο έμβρυο ασκεί πίεση στο ουροποιητικό σύστημα, η οποία οδηγεί ορισμένες φορές σε απόφραξη και στάση των ούρων. Ουρολοιμώξεις των ανώτερων ουροφόρων, είναι πιθανό να προκαλέσουν πρόωρο τοκετό και νεογνική θνησιμότητα. Γι’ αυτό, συστήνεται η προληπτική εξέταση των ούρων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Μέθοδοι αντισύλληψης
Η χρήση σπερματοκτόνων ουσιών και του διαφράγματος που έχουν σκοπό την αντισύλληψη, μπορεί να αλλοιώσουν τη φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου με αποτέλεσμα την αυξημένη ανάπτυξη μικροβίων, ευνοώντας ακολούθως τις συνθήκες για ουρολοίμωξη.
Αναβολή ούρησης
Κυρίως οι γυναίκες αναβάλλουν πολλές φορές την ούρηση όταν βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους, παρότι η επιθυμία για ούρηση είναι υπαρκτή. Βέβαια, αυτό το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο και στον ανδρικό πληθυσμό, κυρίως σε επαγγέλματα που απαιτούν πολύωρη οδήγηση. Τέτοιου είδους πρακτικές ευνοούν την εμφάνιση περιστασιακών ουρολοιμώξεων.
Χρόνια νοσήματα
Ο σακχαρώδης διαβήτης και η δρεπανοκυτταρική αναιμία προδιαθέτουν την ανάπτυξη ουρολοιμώξεων. Ο μεν διαβήτης συνοδεύεται πολλές φορές από νευροπάθεια της κύστης με αποτέλεσμα τη νευρογενή δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης και την κατακράτηση ούρων. Από την άλλη η δρεπανοκυτταρική αναιμία προδιαθέτει την ανάπτυξη πυελονεφρίτιδας, δηλαδή την μόλυνση των νεφρών, πιθανότατα από μικροεμβολές στο αγγειακό του σύστημα που προκαλούνται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ουρολοίμωξης;
Η διάγνωση της ουρολοίμωξης γίνεται με μια γενική ούρων και μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Η συλλογή των ούρων γίνεται σε ένα αποστειρωμένο δοχείο (ουροσυλλέκτη) αφού έχει προηγηθεί το πλύσιμο της ουρογεννητικής περιοχής. Συστήνεται σε γυναίκες, καλό πλύσιμο των γεννητικών οργάνων με χλιαρό νερό και σαπούνι 2 με 3 φορές, από μπρος προς τα πίσω. Έπειτα καλό πλύσιμο της περιοχής με αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό.
Στη συνέχεια γίνεται η συλλογή των ούρων αφού χυθούν 15 – 20ml ούρων χωρίς να ακουμπήσει το αποστειρωμένο δοχείο συλλογής στο στόμιο της ουρήθρας. Ακολουθεί η ανάλυση των ούρων στο εργαστήριο η οποία δείχνει εάν υπάρχουν μικρόβια στα ούρα. Σε περίπτωση που η γενική ούρων είναι θετική στην ύπαρξη μικροβίου, γίνεται στη συνέχεια μια καλλιέργεια ούρων και ένα αντιβιόγραμμα προκειμένου να προσδιοριστεί από τον ιατρό η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
Πόσο σοβαρές είναι οι ουρολοιμώξεις;
Γενικά οι ουρολοιμώξεις ως επί το πλείστον δεν είναι σοβαρές και τις περισσότερες φορές μπορούν να αντιμετωπιστούν αρχικά, με την λήψη άφθονου νερού και τη συχνή διούρηση. Οι λοιμώξεις που επεκτείνονται στα νεφρά είναι πιο σοβαρές. Σπάνια μπορεί να χαρακτηριστεί μια ουρολοίμωξη απειλητική για τη ζωή. Με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων συστίνεται
Πότε χρειάζεται ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση;
Εκτός από τα αρχικά μέτρα αντιμετώπισης της ουρολοίμωξης, μπορεί ενδεχομένως να κριθεί απαραίτητη η λήψη κάποιου φαρμάκου. Η φαρμακευτική αγωγή συνταγογραφείται από τον ιατρό, εφόσον προηγηθεί η καλλιέργεια ούρων προκειμένου να εντοπιστεί ο τύπος του μικροβίου που προκάλεσε την ουρολοίμωξη και στη συνέχεια να προσδιοριστεί το κατάλληλο αντιβιοτικό. Η διάρκεια και η συχνότητα λήψης του φαρμάκου εξαρτάται επίσης από το αν πρόκειται για υποτροπιάζουσα ή οξεία ουρολοίμωξη.
Υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη
Οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στις γυναίκες. Ουσιαστικά είναι η επανεμφάνιση της συμπτωματικής ουρολοίμωξης σε διάστημα 2 εβδομάδων εξαιτίας του ίδιου μικροβίου μετά από πλήρη αποδρομή ενός προηγούμενου επεισοδίου. Για να χαρακτηριστεί μια ουρολοίμωξη ως υποτροπιάζουσα, θα πρέπει να έχουν προκύψει είτε 3 επεισόδια σε διάστημα ενός έτους ή 2 επεισόδια σε διάστημα 6 μηνών. Συνήθως προκύπτουν απλές κυστίτιδες. Στους άνδρες συμβαίνουν οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις όταν συνυπάρχουν άλλες παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερτροφία του προστάτη ή η νευρογενής κύστη.
Πώς προλαμβάνονται οι ουρολοιμώξεις
- Καθημερινή λήψη επαρκούς ποσότητας υγρών και κυρίως νερού περίπου 8- 10 ποτήρια
- Σωστή υγιεινή του ουροποιογεννητικού συστήματος
- Συχνή ούρηση – αποφυγή παρατεταμένης συγκράτησης ούρων (κάθε 3 - 4 ώρες)
- Κένωση της κύστεως πριν και μετά την σεξουαλική επαφή
- Αποφυγή αντισηπτικών ουσιών στην ουρογεννητική περιοχή
- Ο καθαρισμός της ουρογεννητικής περιοχής μετά την διούρηση ή την αφόδευση και ιδιαίτερα στις γυναίκες , θα πρέπει να γίνεται με κατεύθυνση από τα εμπρός προς τα πίσω
- Η λήψη προβιοτικών φαίνεται να παρουσιάζει προστατευτική δράση ενάντια στην αποίκιση του κολοβακτηριδίου και κατ’ επέκταση στην εμφάνιση της ουρολοίμωξης.
Εντάξτε στη διατροφή σας το παραδοσιακό γιαούρτι με την πέτσα, το κεφίρ ή το ξινόγαλα ενισχύοντας έτσι το ανοσοποιητικό σας σύστημα με «καλά» βακτήρια
Τα κράνμπερι και κυρίως σε συμπυκνωμένη μορφή, (χυμός ή σκεύασμα) φαίνεται επίσης πως μπορεί να προστατέψουν τον οργανισμό μας από ουρολοιμώξεις, ενημερωθείτε για τα πολλαπλά οφέλη του.
Η έγκαιρη διάγνωση κλειδί στην πρόληψη της ουρολοίμωξης
Εάν ο ασθενής γνωρίζει τα αρχικά συμπτώματα και σπεύσει το συντομότερο στο γιατρό, τότε έχει εξασφαλίσει την γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της ουρολοίμωξης. Μην λαμβάνετε αντιβιώσεις χωρίς τη σύσταση ιατρού. Η άσκοπη και λανθασμένη χρήση αντιβιοτικών ελλοχεύει πολλαπλούς κινδύνους καθώς μπορεί να δημιουργηθούν ανθεκτικότερα στελέχη βακτηρίων με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνονται στη συνέχεια σε μια τυπική θεραπεία. Με άλλα λόγια. αυξάνεται η διάρκεια της λοίμωξης και μεγαλώνει ο κίνδυνος να εμφανιστούν επιπλοκές.
