Ο ανδρισμός είναι συνυφασμένος με το μυώδες σώμα. Αυτή η θεώρηση πηγάζει από την αρχαία Ελλάδα, όπου το «ηρωϊκό» μυώδες σώμα ήταν εξιδανικευμένο –σχεδόν θεοποιημένο- από την κοινωνία.
Κατάλοιπα αυτής της αντίληψης εξακολουθούν να υπάρχουν έως και σήμερα, δίνοντας την αίσθηση (μερικές φορές λανθασμένα) ότι το μέγεθος, η μυϊκή δύναμη αλλά και η άσπιλη εικόνα του σώματος αυξάνουν την κοινωνική ισχύ του ατόμου. Σήμερα, η επιθυμία και μόνο απόκτησης του τέλειου σώματος μπορεί να εκπέμπει ανδρισμό. Όταν φτάνει όμως σε σημείο εμμονής, η αφοσίωση αυτή μπορεί να στοιχίσει ακόμα και την υγεία.
Συνήθως, το έναυσμα για την ενασχόληση με το σώμα δίνει η επιθυμία απόκτησης ενός πιο υγιούς σώματος και τρόπου ζωής. Με αυτό το κίνητρο, η επίσκεψη στο γυμναστήριο γίνεται καθημερινή πρακτική. Η αυστηρά πειθαρχημένη προπόνηση όμως, μπορεί σταδιακά να απορροφήσει τον αθλούμενο και το τέλειο σώμα, από μέσον, να γίνει αυτοσκοπός.
Οι στόχοι των επίδοξων bodybuilders είναι κυρίως τρεις: η μείωση του σωματικού λίπους, το χτίσιμο των μυών, η γράμμωση του σώματος. Τα άτομα αυτά αναπτύσσουν τις περισσότερες φορές ακραίες αντιλήψεις σχετικά με τον τρόπο προπόνησης, τη διατροφή τους και τα βοηθητικά σκευάσματα που ίσως λαμβάνουν.
Κατεβάστε Δωρεάν την παρουσίαση: 14 slides για να μιλήσετε για την εικόνα σώματος! [PPT]
Στη διατροφή, για παράδειγμα, η μεγάλη κατανάλωση πρωτεϊνών χειροκροτείται από την κοινότητα της «κουλτούρας του γυμναστηρίου». Η πειθαρχία του επίδοξου bodybuilder επιτάσσει έναν σχεδόν ασκητικό τρόπο ζωής που περιλαμβάνει αποκλεισμό κάποιων τροφών, αυστηρό ωράριο και θερμίδες στα ημερήσια γεύματα.
Αυτές οι πρακτικές μοιάζουν πολύ με εκείνες των ατόμων με Διατροφικές Διαταραχές, όπως η Ψυχογενής Ανορεξία και Βουλιμία (εξαντλητική σωματική δραστηριότητα, ασυνήθιστες συνήθειες ή πρακτικές όταν τρώνε, χρήση ουσιών όπως καθαρτικά) και μπορεί να καταβάλουν το σώμα των ατόμων και να εξασθενήσουν την υγεία τους.
Τα δεινά αυτά – σωματικά και ψυχικά – οι bodybuilders δεν τα υπομένουν, απλώς, στωικά προκειμένου να πετύχουν το σκοπό τους. Τα χρησιμοποιούν και ως απόδειξη της αφοσίωσής τους στον υπερ-ανδρισμό, καθώς βαθιά μέσα σε κάθε ανδρική ψυχή είναι ριζωμένα στοιχεία, όπως η «σκληρότητα» του σώματος και του πνεύματος, τα οποία νιώθουν ότι πρέπει να προασπιστούν. Τους δημιουργείται η πεποίθηση ότι ακολουθούν έναν δύσβατο δρόμο που δεν προτιμούν οι μάζες και αυτό τους κάνει να νιώθουν διαφορετικοί, μοναδικοί, καλύτεροι. Νιώθουν με μια λέξη, ήρωες!
Η μανιώδης ενασχόληση με την εικόνα σώματος, που στοχεύει στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης και της νεανικής εμφάνισης, παρότι έχει απασχολήσει μόνο τα τελευταία χρόνια τους ερευνητές, έχει αποκτήσει αρκετά ονόματα. Είτε ως «Αντίστροφη Ψυχογενής Ανορεξία», «Μεγαλορεξία», «Σύνδρομο Άδωνη» ή «Μυϊκή Δυσμορφία», αναγνωρίζεται στην κλινική πράξη από τα εξής:
- Το άτομο έχει ανησυχία (έγνοια) με το μέγεθος του σώματος ή των μυών του.
- Η ανησυχία αυτή προκαλεί κλινικά σημαντική δυσφορία ή δυσλειτουργικότητα σε κοινωνικές, εργασιακές και άλλες σημαντικές πτυχές της ζωή του ατόμου, όπως:
- παραίτηση από άλλες δραστηριότητες (κοινωνικές ή για διασκέδαση), εκτός προπόνησης,
- αποφυγή έκθεσης του σώματος σε τρίτους ή υπομονή της συνθήκης αυτής με μεγάλη δυσφορία ή/και άγχος (π.χ. στην παραλία),
- ενασχόληση με πρακτικές που μοιάζει να τον ωφελούν στον στόχο του παρά τις αρνητικές συνέπειες στην υγεία του (τραυματισμοί, χρήση ουσιών κ.λπ.).
Η ανησυχία αυτή δεν εξηγείται καλύτερα από κάποια άλλη Διαταραχή Δυσμορφίας Σώματος (ΔΔΣ).
Τα άτομα που πληρούν αυτά τα κριτήρια, θα αισθανθούν δυσφορία όταν χαθεί η προπόνησή τους ή κάποιο γεύμα, ή αν δεν λάβουν αρκετή πρωτεΐνη στο διαιτολόγιό τους. Έχουν την τάση να εξετάζουν συνεχώς το σώμα τους στον καθρέφτη και, συχνά, να συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους, ενώ αισθάνονται ντροπή γι’ αυτό.
Έχουν αυταπάτες ότι είναι λιποβαρείς ή κάτω του μέσου όρου σε μέγεθος μυών και επιθυμούν να αυξήσουν τη μυϊκή τους μάζα. Αυτή η ανησυχία για την ανεπάρκεια της μυϊκής μάζας μοιάζει πολύ με τον φόβο που έχουν τα άτομα με Ψυχογενή Ανορεξία για το πάχος.
Εκτός αυτών, τα άτομα με διαταραχή της εικόνας των μυών τους, συχνά, ονειρεύονται ότι ασκούνται, σηκώνουν βάρη και μερικές φορές κάνουν χρήση αναβολικών και άλλων ουσιών, με δυσάρεστες ή και επικίνδυνες συνέπειες, όπως απώλεια σεξουαλικής διάθεσης, συρρίκνωση των όρχεων, γυναικομαστία και βράχυνση αναπνοής.
Η εμμονή με τη σμίλευση του σώματος παρατηρείται κυρίως σε άνδρες, κατά μέσο όρο, στην ηλικία των 19,4 ετών, χωρίς να αποκλείεται η εμφάνισή της και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Ο νεαρός άνδρας, από τη μια, εξιδανικεύει στοιχεία όπως η αυτονομία, η ισχυρή θέληση, η σωματική δύναμη, ο αυτοσεβασμός και η ωριμότητα που χαρακτηρίζουν τον ενήλικα, από τη άλλη όμως αναπτύσσει μια ταυτότητα ναρκισσιστική, αυτοκαταστροφική και ανώριμη. Επιθυμεί, σχεδόν αποκλειστικά, να μείνει νέος, γεροδεμένος και ελεύθερος υποχρεώσεων. Εθίζεται λατρευτικά στο τέλειο σώμα, χάνοντας έτσι την ικανότητά του να αναλύει και να πράττει συνετά στη ζωή του, αφού η προπόνηση απορροφά όλη του την ενέργεια και το ενδιαφέρον του.
Σ’ έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει, το μυώδες σώμα προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας του ανδρισμού, που ολοένα αποκτά μικρότερη ισχύ στη σημερινή κοινωνία. Άτομα, λοιπόν, που πάσχουν από κρίση ταυτότητας ή έχουν πολλές ανασφάλειες βρίσκουν διέξοδο και ταυτίζονται με έναν τρόπο ζωής που πιστεύουν ότι θα τους κάνει να ξεχωρίσουν, θα τους ανεβάσει κοινωνικά και θα τους αποζημιώσει για την απώλεια ανδρισμού που νιώθουν να τους κυριεύει.
