Ο μέσος όρος προσδόκιμου ζωής των ανθρώπων όλο και αυξάνεται, χάρη στην ανάπτυξη τεχνολογιών και την εξέλιξη της ιατρικής. Παράλληλα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής αυξάνονται και οι ασθένειες που συνδέονται με το γήρας, όπως η νόσος Alzheimer και άλλοι τύποι άνοιας. Ελλείψει αποτελεσματικής φαρμακευτικής αντιμετώπισης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η πρόληψη, ενώ όσον αφορά τη διατροφή, έχει μελετηθεί η δράση διάφορων αντιοξειδωτικών ουσιών.
Τα φλαβονοειδή είναι βιοδραστικές ενώσεις που ανήκουν στις πολυφαινόλες, βρίσκονται στα φυτικά τρόφιμα και είναι γνωστά για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες που προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού. Λόγω της αντιφλεγμονώδης δράσης τους, τα φλαβονοειδή έχουν μελετηθεί για τη δράση τους στη μνήμη και την προσοχή μέσω μικρών κλινικών μελετών, όμως δεν έχει υπάρξει μελέτη που να αξιολογεί την μακροχρόνια πρόσληψη φλαβονοειδών και την επίπτωση στον κίνδυνο εμφάνισης κάποιου είδους άνοιας. Ακόμα και κάποιες μελέτες παρατήρησης που έχουν δημοσιευθεί, έχουν αξιολογήσει την πρόσληψη φλαβονοειδών ανεπαρκώς και με μη αξιόπιστα εργαλεία.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Η συγκεκριμένη μελέτη θέλησε να ερευνήσει τη σχέση πρόσληψης φλαβονοειδών με τον κίνδυνο ανάπτυξης Alzheimer και άλλων τύπων άνοιας, με δεδομένα από μία μεγάλη προοπτική, επιδημιολογική μελέτη, την Framingham Heart Study. Η μελέτη αυτή ξεκίνησε το 1948 ενώ τώρα συμμετέχουν περί τους 5100 εθελοντές που είναι παιδιά των αρχικών εθελοντών. Κάθε 4 έτη, οι ερευνητές συλλέγουν δεδομένα από τους εθελοντές μέσα από ερωτηματολόγια και εργαστηριακά τεστ.
Για τη μελέτη αυτή, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από τις αξιολογήσεις 5 (1991–1995), 6 (1995–1998), 7 (1998–2001), 8 (2005–2008), και 9 (2011–2014). Για την επιλογή του δείγματος, οι εθελοντές θα έπρεπε να μην έχουν διάγνωση κάποιου τύπου άνοιας στην έναρξη της αξιολόγησης και να είναι τουλάχιστον 50 ετών στην αξιολόγηση 5 (1991 – 1995), ώστε να είναι σε ηλικιακό εύρος όπου ενδεχομένως παρατηρούνται διαγνώσεις άνοιας.
Η διατροφική πρόσληψη φλαβονοειδών αξιολογήθηκε με ένα ημι-ποσοτικοποιημένο ερωτηματολόγιο συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων που περιείχε μια λίστα με 126 τρόφιμα και 9 κατηγορίες συχνότητας. Αν και η εγκυροτητα του ερωτηματολογίου για την αξιολόγηση πρόσληψης φλαβονοειδών δεν είχε εξεταστεί, εν τούτοις το ερωτηματολόγιο είχε καλή εγκυρότητα για τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φλαβονοειδή, όπως το κόκκινο κρασί, το τσάι και ο χυμός πορτοκάλι.
Συνολικά, έξι κατηγορίες φλαβονοειδών εξετάστηκαν για τη συσχέτισή τους με την εμφάνιση της νόσου Alzheimer ή άλλων τύπων άνοιας. Ένας αριθμός συγχυτικών παραγόντων ελήφθησαν υπόψη στις αναλύσεις, όπως διάφορα δημογραφικά στοιχεία, η ενεργειακή πρόσληψη, το κάπνισμα, η φυσική δραστηριότητα, η παρουσία μεταβολικών διαταραχών όπως ο διαβήτης, η χρήση διατροφικών συμπληρωμάτων και η συνολική ποιότητα διατροφής.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
Δεδομένα από 2.801 εθελοντές περιελήφθησαν στη μελέτη, η μέση ηλικία των οποίων ήταν τα 59 έτη και το 52% γυναίκες. Έως την αξιολόγηση 9, συνολικά 193 άτομα είχαν διάγνωση κάποιου τύπου άνοιας, εκ των οποίων τα 158 είχαν διάγνωση Alzheimer.
Τα τρόφιμα που συνείσφεραν περισσότερο στην πρόσληψη φλαβονοειδών ήταν το τσάι και τα μήλα / αχλάδια (φλαβονόλες, φλαβαν-3-ολες και πολυμερή), τα πορτοκάλια και ο χυμός πορτοκάλι (φλαβόνες και φλαβανόνες).
Τα αποτελέσματα των μοντέλων εκτίμησης κινδύνου έδειξαν ότι τα άτομα με την υψηλότερη πρόσληψη φλαβονολών, ανθοκυανινών και πολυμερών (>60ο εκατοστημόριο) είχαν χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης κάποιου τύπου άνοιας σε σχέση με τα άτομα χαμηλότερης πρόσληψης (>15ο εκατοστημόριο) κατά 46%, 76% και 42% αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια για την ανάπτυξη της νόσου Alzheimer.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν επίσης αν η μείωση της νοητικής λειτουργίας με την πάροδο των ετών επηρέασε την αξιοπιστία των δεδομένων για την πρόσληψη φλαβονοειδών – δηλαδή υπο-καταγραφή στα ερωτηματολόγια – ωστόσο αυτό δε φάνηκε να επηρεάζει ιδιαίτερα τα αποτελέσματα.
Τι κρατάμε από αυτή τη μελέτη;
Τα ευρήματα δείχνουν ότι μια διατροφή υψηλή σε φλαβονοειδή, ιδιαίτερα φλαβονόλες, ανθοκυανίνες και πολυμερή σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης κάποιου τύπου άνοιας. Κύριο πλεονέκτημα της μελέτης αυτής είναι η ανάλυση πολλών συγχυτικών παραγόντων που σε παλαιότερες μελέτες ενδεχομένως να επηρέαζαν τα αποτελέσματα, αλλά και η χρήση αξιόπιστων βάσεων δεδομένων για την περιεκτικότητα συγκεκριμένων φλαβονοειδών σε τρόφιμα.
