Εισαγωγή
Οφέλη για την υγεία
Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι ευεργετική για την ανθρώπινη υγεία καθώς έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου και παχυσαρκίας – η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε χρόνις; ασθένειες του τρόπου ζωής, όπως ο διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Συνιστώμενη κατανάλωση
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά ελάχιστη πρόσληψη 400 g φρούτων και λαχανικών την ημέρα και ελάχιστη πρόσληψη 300–500 g φρούτων και λαχανικών για παιδιά ηλικίας 4–10 ετών. Ωστόσο, η πρόσληψη λαχανικών από τα παιδιά είναι χαμηλότερη από τη συνιστώμενη ποσότητα σε πολλές χώρες και τα παιδιά τείνουν να αντιπαθούν τα λαχανικά. Κατά συνέπεια, δίνεται μεγάλη προσοχή στο πώς να αυξηθεί η αποδοχή και η πρόσληψη λαχανικών από τα παιδιά.
Στρατηγική αύξησης κατανάλωσης
Ένας τρόπος για να αυξηθεί η προτίμηση των παιδιών σε ένα ερέθισμα-στόχο είναι η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε αυτόν. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική δεν είναι πάντα αποτελεσματική με τα λαχανικά – πιθανώς λόγω της χαμηλής αποδοχής τους από τα παιδιά. Τα παιδιά γενικά τρώνε ό,τι ξέρουν και τους αρέσει.
Ενσωμάτωση λαχανικών στη διατροφή
Έχει προταθεί ότι η ενσωμάτωση των λαχανικών σε προϊόντα που αγαπούν μπορεί να είναι μια στρατηγική για να αυξηθεί η κατανάλωση λαχανικών και να μειωθεί η ενεργειακή πυκνότητα των τροφίμων. Οι γονείς αναφέρουν τη χρήση αυτής της προσέγγισης για να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους καταναλώνουν λαχανικά τα οποία διαφορετικά θα απέρριπταν. Έχει επίσης εφαρμοστεί με επιτυχία σε παιδιά ηλικίας 3-5 ετών όπου πολτοποιημένα λαχανικά ενσωματώνονταν στα φαγητά σε διάφορες αναλογίες. Στα παιδιά άρεσαν εξίσου τα πρωτότυπα και τα επεξεργασμένα τρόφιμα και κατανάλωναν περισσότερα λαχανικά όταν έτρωγαν τα παραποιημένα φαγητά.
Αύξηση πρόσληψης αλλά όχι προτίμησης
Ωστόσο, αν και αυτή η στρατηγική μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη εύγευστων τροφών με δυνατότητα αύξησης της πρόσληψης λαχανικών, έχει αμφισβητηθεί εάν στα παιδιά θα αρχίσουν να αρέσουν τα «κρυμμένα» λαχανικά. Αυτό θα απαιτούσε να πραγματοποιηθούν επιδράσεις γενίκευσης - επίσης γνωστές ως επιδράσεις μεταφοράς -, δηλαδή ότι η αποδοχή ενός νέου τροφίμου μπορεί να ενισχύσει την αποδοχή παρόμοιων τροφίμων. Η γενίκευση συμβαίνει κυρίως εάν τα εκτεθειμένα και μη εκτεθειμένα τρόφιμα είναι παρόμοια σε γεύση και υφή και όχι εάν είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους.
Σκοπός
Στόχοι αυτής της μελέτης ήταν να ελεγχθεί εάν η ενσωμάτωση λαχανικών σε ένα δημοφιλές σνακ μπορεί να αυξήσει την προτίμηση των παιδιών στα λαχανικά και το πώς η συχνότητα έκθεσης επηρεάζει την πρόσληψη και την προτίμηση.
Μέθοδοι
Συνολικά 256 παιδιά από 12 σχολικές τάξεις, ηλικίας 7–10 ετών, συμμετείχαν στη μελέτη. Οι σχολικές τάξεις χωρίστηκαν σε έξι ομάδες παρέμβασης με βάση τη μπάρα που κατανάλωσαν:
- Παντζάρι/καρότο (B/C), n = 45.
- Σπανάκι/αγκινάρα Ιερουσαλήμ (S/J), n = 34.
- Κολοκύθα/γλυκοπατάτα (P/S), n = 44.
- Ουδέτερη, n = 46, η οποία κατανάλωσε μια ουδέτερη μπάρα χωρίς λαχανικά.
- Ομάδα Πλήξη, η οποία κατανάλωσε τη μπάρα παντζαριού/καρότου (b/c) σε υψηλή συχνότητα, n = 47.
- Η ομάδα ελέγχου (n = 40) δεν κατανάλωσε καμία μπάρα.
Οι ομάδες παρέμβασης κατανάλωσαν μπάρα 8 φορές. Η Ομάδα Πλήξη κατανάλωνε μπάρα καθημερινά ενώ οι άλλες ομάδες κατανάλωναν κάθε δεύτερη μέρα. Η αρέσκεια στις μπάρες αξιολογήθηκε κατά την έναρξη και μετά την παρέμβαση και η κατανάλωση των μπαρών καταγράφηκε όλες τις φορές.
Αποτελέσματα
- Τα αποτελέσματα έδειξαν αύξηση στην προτίμηση στις μπάρες που καταναλώθηκαν σε όλες τις ομάδες εκτός από την Ομάδα Πλήξη, αλλά οι αλλαγές ήταν σημαντικές μόνο στην Ομάδα B/C (p = 0,03) και στην Ομάδα P/S (p = 0,02).
- Παρατηρήθηκαν ορισμένες αυξήσεις προς τις άλλες μπάρες που δεν κατανάλωσαν.
- Η προτίμηση στα λαχανικά παρέμεινε σταθερή ή μειώθηκε.
- Η πρόσληψη των μπαρών κατά τη διάρκεια του πειράματος δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ των ομάδων, αλλά ήταν χαμηλότερη στην Ομάδα Πλήξης.
Συμπέρασμα
Η επαναλαμβανόμενη έκθεση μπορεί να κάνει πιο αποδεκτό από τα παιδιά ενός σνακ μπάρας εμπλουτισμένης σε λαχανικά, αλλά όχι τα ίδια τα λαχανικά από μόνα τους. Έτσι, η ενσωμάτωση των λαχανικών σε άλλα προϊόντα διατροφής δεν φαίνεται να είναι μια στρατηγική που θα αυξήσει την αποδοχή των λαχανικών από τα παιδιά, επομένως η έκθεση των παιδιών στα λαχανικά από μόνα τους φαίνεται προτιμότερη.
Η κατανάλωση των μπαρών ήταν σταθερή κατά τη διάρκεια της παρέμβασης σε όλες τις ομάδες, και παρόλο που δεν ήταν σημαντική, ήταν σταθερά χαμηλότερη στην ομάδα που την κατανάλωνε πιο συχνά – πιθανώς λόγω πλήξης. Έτσι, η πολύ συχνή έκθεση των παιδιών σε νέα ερεθίσματα μπορεί να είναι αντιπαραγωγική και μια χαμηλότερη συχνότητα έκθεσης μπορεί να είναι προτιμότερη. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον προσδιορισμό της βέλτιστης συχνότητας έκθεσης.
