Εισαγωγή
Η ποιότητα και η διάρκεια του ύπνου αποτελούν βασικούς δείκτες της κατάστασης της υγείας ενός πληθυσμού και η διατάραξή τους μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις στη συμπεριφορά και την ψυχοσύνθεση των ατόμων. Σύμφωνα με προγενέστερες έρευνες η χαμηλή ποιότητα και η μικρή διάρκεια του ύπνου έχουν συνδεθεί με υψηλότερη κατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων σε εφήβους και ενήλικες.
Σε μια Βραζιλιάνικη μελέτη αποκαλύφθηκε ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων ταυτόχρονα με τη χαμηλότερη κατανάλωση φρέσκων και ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων συσχετίστηκε με μεγαλύτερες πιθανότητες κακής ποιότητας ύπνου. Επιπλέον, μια προηγούμενη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση προοπτικών μελετών συσχέτισε τόσο τη σύντομη (<7 ώρες) όσο και την παρατεταμένη διάρκεια ύπνου (>9 ώρες συνεχόμενου ύπνου) με μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα αποτελέσματα αυτά, συμφώνησαν με τα ευρήματα μιας πιο πρόσφατης μετα-ανάλυσης, η οποία περιλάμβανε ως δείγμα >816.000 εθελοντές.
Στις παραπάνω μελέτες, αποδείχθηκε παράλληλα ότι τόσο η σύντομη όσο και η παρατεταμένη διάρκεια ύπνου σχετίζονται άμεσα με παράγοντες συμπεριφοράς, όπως ο καθιστικός τρόπος ζωής και η υψηλή κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων.
Στόχος μετα-ανάλυσης
Εξαιτίας των βιβλιογραφικών κενών που υπάρχουν ως προς τη συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και του ύπνου, σχεδιάστηκε η παρούσα συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση. Στόχος της ήταν η αξιολόγηση της σχέσης μεταξύ της κατανάλωσης εξαιρετικά επεξεργασμένων προϊόντων και των αποτελεσμάτων που σχετίζονται με τον ύπνο σε διάφορες ηλικιακές ομάδες.
Πώς σχεδιάστηκε η μετα-ανάλυση;
Στις 31 Δεκεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε αναζήτηση στις βάσεις δεδομένων Pubmed, LILACS, Scielo, Scopus, Embase και Web of Science για μελέτες που αξιολογούσαν τη συσχέτιση μεταξύ των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και των αποτελεσμάτων που σχετίζονται με την αυτοαναφερόμενη διάρκεια και ποιότητα ύπνου. Οι συνδυασμένες αναλογίες πιθανοτήτων αξιολογήθηκαν μέσω ενός μοντέλου τυχαίων επιδράσεων και η ετερογένεια μέσω του στατιστικού I2. Τελικά, στη μετα-ανάλυση συμπεριλήφθηκαν 15 διατομεακές μελέτες, οι οποίες πληρούσαν τα κριτήρια επιλογής και αποκλεισμού.
Κριτήρια ένταξης στη μετα-ανάλυση
Στη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση συμπεριλήφθηκαν όλες οι μελέτες παρατήρησης που αξιολογούσαν την πρόσληψη εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα που σχετίζονται με τον ύπνο. Αναλυτικότερα, στη μελέτη συμμετείχαν ως δείγμα μόνο όσες έρευνες:
- Αξιολόγησαν την πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σύμφωνα με την ταξινόμηση NOVA.
- Ανέφεραν τη συσχέτιση με την έκβαση που σχετίζεται με τον ύπνο ως αναλογία πιθανοτήτων (OR), αναλογία κινδύνου (HR), αναλογία επιπολασμού (PR) ή σχετικό κίνδυνο (RR).
Κριτήρια αποκλεισμού από τη μετα-ανάλυση
Από την παρούσα μετα-ανάλυση αποκλείστηκαν μελέτες με ζώα, συστηματικές ανασκοπήσεις, τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, διπλωματικές εργασίες ή διατριβές, καθώς και περιλήψεις συνεδρίων.
Επιλογή μελετών
Η επιλογή του τελικού δείγματος μελετών πραγματοποιήθηκε από 2 ανεξάρτητους ερευνητές χρησιμοποιώντας την πλατφόρμα Rayyan. Η επιλογή πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τα κριτήρια ένταξης και αποκλεισμού και ξεκίνησε με την ανάγνωση των τίτλων και των περιλήψεων, ακολουθούμενη από την ανάγνωση του πλήρους κειμένου.
Αποτελέσματα μετα-ανάλυσης
- 14 από τις 15 διατομεακές μελέτες που συμπεριλήφθηκαν στη συγκεκριμένη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση συμφώνησαν ότι η υψηλή πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σχετίζεται άρρηκτα με αποτελέσματα που συνδέονται με τον ύπνο (διάρκεια και ποιότητα ύπνου). Κατά τη διαστρωμάτωση ανά ηλικία, τα ευρήματα ήταν στατιστικά σημαντικά μόνο για τους ενήλικες στην προσαρμοσμένη ανάλυση, πιθανώς λόγω του μεγαλύτερου αριθμού μελετών που συμπεριλήφθηκαν.
- Αποδείχθηκε ότι η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σχετίζεται με την ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου μεταξύ των εφήβων, ενώ μόνο με τη χαμηλότερη ποιότητα ύπνου μεταξύ των ενηλίκων. Εντούτοις, στην προσαρμοσμένη ανάλυση, με τον μεγάλο αριθμό των μελετών, βρέθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ της υψηλής κατανάλωσης εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων και της μικρής διάρκειας ύπνου μεταξύ των ενηλίκων.
- Επίσης, από τη διατομεακή συσχέτιση βρέθηκε ότι η χαμηλότερη ποιότητα ή η στέρηση ύπνου μπορεί να σχετίζεται με υψηλότερη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων.
Συμπεράσματα
Η υψηλή πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων συσχετίστηκε με αποτελέσματα που συνδέονται με τον ύπνο, τόσο με την κακή ποιότητα όσο και με τις αλλαγές στη διάρκειά του, με τα ευρήματα αυτά να σημειώνουν μέτρια αξιοπιστία, απαιτώντας επιβεβαίωση μέσω της διεξαγωγής διαχρονικών μελετών και κλινικών δοκιμών.
