Εισαγωγή
Με τον αριθμό των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 να αυξάνεται παγκοσμίως, οι διατροφικές τροποποιήσεις παρέχουν μια ουσιαστική θεραπευτική προσέγγιση για τη διαχείριση της γλυκόζης του αίματος, του βάρους και του καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου. Η διαλείπουσα ή διαλειμματική νηστεία (IF) έχει αναδειχθεί ως εναλλακτική λύση στην κλασική ημερήσια μείωση και κατανομή των θερμίδων. Οι προσεγγίσεις στη IF κυμαίνονται από τον περιορισμό της κατανάλωσης τροφής σε ορισμένες ώρες της ημέρας έως την ελεύθερη κατανάλωση τροφίμων εναλλάξ μέσα στη βδομάδα.
Τα άτομα με ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη τύπου 2 συχνά παλεύουν με αύξηση βάρους, με αποτέλεσμα έναν φαύλο κύκλο αυξανόμενων δόσεων ινσουλίνης που απαιτούνται για να ξεπεραστεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, οδηγώντας σε περαιτέρω αύξηση βάρους και τελικά σε υψηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση πρότεινε το IF ως κατάλληλη στρατηγική διατροφής σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Ωστόσο, ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας σε καταστάσεις νηστείας σε άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη παραμένει ένα κρίσιμο εμπόδιο για την τήρηση διαιτών που απαιτούν περιορισμό των θερμίδων και απαιτούνται περαιτέρω τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές για να επαληθευτεί η σκοπιμότητα και η ασφάλειά του σε αυτόν τον πληθυσμό.
Πως σχεδιάστηκε η Μελέτη;
Αυτή η τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη κλινική δοκιμή, διεξήχθη στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Γκρατς, στην Αυστρία. Εν συντομία, σε αυτή τη μελέτη συμμετείχαν εθελοντές, ηλικίας μεταξύ 18 και 75 ετών, με ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη τύπου 2, HbA1c ≥7,0% και ημερήσια δόση ινσουλίνης ≥0,3 IU/kg σωματικού βάρους.
Η ομάδα ελέγχου ακολουθούσε μια τυπική υποθερμιδική δίαιτα.
Η ομάδα IF ακολουθούσε το IF 3 ημέρες την εβδομάδα, μειώνοντας τις θερμίδες αυτές τις ημέρες κατά 75% (δηλαδή, καταναλώνοντας μόνο το 25% της συνιστώμενης θερμιδικής πρόσληψης). Επιτρεπόταν μόνο η κατανάλωση πρωινού και/ή μεσημεριανού γεύματος για να διατηρηθεί μια περίοδος νηστείας 18 ωρών. Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να κρατούν ένα ημερολόγιο τροφίμων για να παρακολουθούν τη συμμόρφωση. Τις υπόλοιπες 4 ημέρες, οι συμμετέχοντες της ομάδας IF δεν είχαν θερμιδικό περιορισμό. Δεν υπήρχε περιορισμός στην περιεκτικότητα της δίαιτας σε μακροθρεπτικά συστατικά ή στην κατανάλωση νερού, καφέ χωρίς ζάχαρη και τσαγιού χωρίς γάλα. Τις ημέρες φαγητού, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να καταναλώνουν οποιοδήποτε είδος φαγητού ή ποτού χωρίς κανένα θερμιδικό περιορισμό. Και οι δύο ομάδες είχαν συγκρίσιμο αριθμό αλληλεπιδράσεων με το προσωπικό της μελέτης.
Όλοι οι συμμετέχοντες ξεκίνησαν με την χορήγηση ίδιας βασικής ινσουλίνης (ινσουλίνη glargine U300) πριν από την τυχαιοποίηση. Η βασική ινσουλίνη χορηγήθηκε το πρωί. Για τις ημέρες νηστείας, οι συμμετέχοντες έλαβαν οδηγίες να μειώσουν τη βασική ινσουλίνη κατά 20% και η γευματική ινσουλίνη χορηγήθηκε μόνο για λόγους διόρθωσης της γλυκόζης. Για να μειωθεί ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας κατά τις ημέρες IF, στους συμμετέχοντες δόθηκε ένα πρωτόκολλο προσαρμογής της δόσης ινσουλίνης για τις ημέρες νηστείας.
Τα κύρια καταληκτικά σημεία ήταν: 1) η διαφορά ανάμεσα στις 2 ομάδες στη μεταβολή της HbA1c από την έναρξη έως τη12η εβδομάδα και 2) η διαφορά ανάμεσα στις 2 ομάδες στον αριθμό των συμμετεχόντων που πέτυχαν παράλληλα με τη μείωση HbA1c ≥3 mmol/mol ή μείωση βάρους ≥2% ή μείωση δόσης ινσουλίνης ≥10%.)
Τι έδειξαν τα Αποτελέσματα;
Μετά από 12 εβδομάδες, η HbA1c στην ομάδα IF μειώθηκε κατά 7,3 ± 12,0 mmol/mol σε σύγκριση με μια αύξηση στην ομάδα ελέγχου κατά 0,1 ± 6,1 mmol/mol (P = 0,012). Η διαφορά στη μεταβολή της HbA1c μεταξύ της ομάδας ελέγχου και της ομάδας IF παρέμεινε στατιστικά σημαντική (P = 0,008) μετά την προσαρμογή για την ηλικία, το φύλο, τα συνολικά έτη διάγνωσης του διαβήτη και την αρχική τιμή της HbA1c.
- Μετά από 12 εβδομάδες, 8 συμμετέχοντες (40%) στην ομάδα IF πέτυχαν το συνδυαστικό καταληκτικό σημείο σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που κανένας από τους συμμετέχοντες δεν πέτυχε τον στόχο(P < 0,001) . Μετά από 12 εβδομάδες παρέμβασης, η ομάδα IF παρουσίασε σημαντική μείωση στο βάρος (4,77 ± 4,99 kg) σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (+0,27 ± 1,34 kg, P < 0,001) και στη λιπώδη μάζα (3,5 ± 3,3 kg στην ομάδα IF και +0,1 ± 1,3 kg στην ομάδα ελέγχου, P < 0,001). Δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά στη μεταβολή της άλιπης μάζας ή της οστικής μάζας μεταξύ των δύο ομάδων σύμφωνα με τις μετρήσεις DXA.
- Η μέση συνολική ημερήσια δόση ινσουλίνης στην ομάδα IF μειώθηκε κατά 9 ± 10 IU σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου, όπου παρατηρήθηκε αύξηση κατά 4 ± 10 IU (P = 0,008).
- Δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις 2 ομάδες, αναφορικά με τον μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας (RMR) και τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας.
Ποια τα συμπεράσματα για τον Επαγγελματία Διαιτολόγο-Διατροφολόγο;
Αποδείχθηκε ότι 3 ημέρες μη διαδοχικής IF την εβδομάδα σε διάρκεια 12 εβδομάδων:
- Bελτίωσαν την HbA1c
- Mείωσαν το σωματικό βάρος
- Oδήγησαν σε συνολική ημερήσια μείωση της δόσης ινσουλίνης σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.
Ως εκ τούτου, η μελέτη επεκτείνει προηγούμενες ευεργετικές επιδράσεις στο σωματικό βάρος και τον γλυκαιμικό έλεγχο σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 που έλαβαν θεραπεία με ινσουλίνη.
Μηχανιστικές μελέτες υποδεικνύουν ότι η παρατεταμένη νηστεία μπορεί να έχει πρόσθετα ευεργετικά μεταβολικά αποτελέσματα, ανεξάρτητα από την απώλεια βάρους, μετατρέποντας τον μεταβολισμό σε κινητοποίηση λιπαρών οξέων, β-οξείδωση και ενισχυμένη παραγωγή κετονικού σώματος ή πρόκληση αυτοφαγίας.
Δεν παρατηρήθηκαν επίσης επεισόδια υπερφαγίας ή υψηλης πρόσληψης θερμίδων τις ελεύθερες μέρες από την ομάδα IF
Από κλινική άποψη, για ορισμένα άτομα, το IF φαίνεται να είναι μια εύκολη στην εφαρμογή διατροφική παρέμβαση χωρίς την ανάγκη συνεχών μειώσεων θερμίδων, οδηγώντας τελικά σε μειωμένη θερμιδική πρόσληψη μέσω του χρονικά περιορισμένου διατροφικού μοτίβου. Όπως αποδείχθηκε στη μελέτη, ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας κατά τη διάρκεια της IF μπορεί να μετριαστεί με τη μείωση της δόσης ινσουλίνης τις ημέρες νηστείας και τη χρήση ενός συστήματος CGM, όπως είχε παρατηρηθεί προηγουμένως κατά τη διάρκεια της νηστείας του Ραμαζανιού.
