Οι ημικρανίες αποτελούν μία από τις πιο συχνές χρόνιες ασθένειες του σύγχρονου κόσμου και σχετίζονται με σημαντική μείωση της ποιότητας ζωής ενός ατόμου, που φτάνει μέχρι και στην αναπηρία. Τα ω-3 και τα ω-6 λιπαρά οξέα είναι κύρια συστατικά των κυττάρων που εμπλέκονται στην παθοφυσιολογία της ημικρανίας μιας και αποτελούν συστατικά που ρυθμίζουν την έκκριση παραγόντων που προάγουν τον πόνο και τη φλεγμονή, όπως οι προσταγλαδίνες και τα λευκοτριένια. Τα ω-3 λιπαρά (και συγκεκριμένα το 17-υδροξυ-δοκοσαεξανοϊκό οξύ / 17-HDHA) φαίνεται πως μειώνουν τους παράγοντες που προάγουν τον πόνο ενώ τα ω-6 λιπαρά (λινολεϊκό οξύ) φαίνεται πως αυξάνουν τους παράγοντες αυτούς. Καθώς ο οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει ω-3 και ω-6 λιπαρά, η πρόσληψη μέσω τροφής φαίνεται πως έχει καθοριστικό ρόλο στα επίπεδα αυτών των λιπαρών οξέων και, κατ’επέκταση, των παραγόντων που ρυθμίζουν τον πόνο των ημικρανιών.
Τι εξέτασε πρόσφατη μελέτη;
Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό British Medical Journal (BMJ) οι ερευνητές θέλησαν να ερευνήσουν αν η αύξηση της πρόσληψης ω-3 λιπαρών οξέων (εικοσαπεντανοϊκό και δοσοεξανοϊκό ή EPA και DHA), σε συνδυασμό με τη μείωση της πρόσληψης ω-6 λιπαρών οξέων (λινολεϊκό οξύ) προκαλεί τη μεγαλύτερη μείωση πόνων στην ημικρανία. Για το λόγο αυτό, πραγματοποιήθηκε μια διπλά τυφλή κλινική μελέτη όπου οι εθελοντές με διαγεγνωσμένη ημικρανία (συμπτώματα για 5-20 ημέρες το μήνα) χωρίστηκαν σε 3 ομάδες:
- Ομάδα Α: Αύξηση EPA & DHA (1.5 γρ. / ημέρα), καμία παρέμβαση στην πρόσληψη λινολεϊκού οξέος (μέση πρόσληψη ΗΠΑ στο 7.2% της συνολικής ενέργειας) – συνολικά 61 άτομα
- Ομάδα Β: Αύξηση EPA & DHA (1.5 γρ / ημέρα), μείωση πρόσληψης λινολεϊκού οξέος (1.8% της συνολικής ενέργειας) – συνολικά 61 άτομα
- Ομάδα Γ / Ομάδα ελέγχου: Μέση πρόσληψη EPA & DHA (<150 mg / ημέρα) και λινολεϊκού οξέος (μέση πρόσληψη ΗΠΑ στο 7.2% της συνολικής ενέργειας) – συνολικά 60 άτομα
Τα διατροφικά σχήματα στις τρεις ομάδες ήταν παρόμοια, με εξαίρεση τρόφιμα που παρείχαν τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα (έλαια και μαργαρίνες, και αυξημένη πρόσληψη ψαριών στις ομάδες Α & Β σε σχέση με την ομάδα Γ). Στην παρέμβαση συμπεριλαμβανόταν και λεπτομερής καθοδήγηση και συμβουλευτική από διαιτολόγο ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η παρέμβαση διήρκησε 16 εβδομάδες και τρόφιμα που αντιστοιχούσαν στα 2/3 των διαιτητικών αναγκών των ατόμων χορηγήθηκαν από την ερευνητική ομάδα.
Η αξιολόγηση της έκβασης έγινε με το ερωτηματολόγιο Headache Impact Test (HIT-6) που αξιολογεί «την επίδραση της ημικρανίας στην ικανότητα το άτομο να λειτουργεί στη δουλειά, στο σχολείο, στο σπίτι και στις κοινωνικές δραστηριότητες». Οι εθελοντές επίσης κράταγαν ημερολόγιο που σημείωναν τη συχνότητα και σοβαρότητα των πονοκεφάλων. Τέλος, αξιολογήθηκαν δείγματα αίματος για τα επίπεδα παραγόντων που ρυθμίζουν τον πόνο (προσταγλαδίνη Ε2, λευκοτριένια Β4, πεπτίδιο σχετιζόμενο με το γονίδιο καλσιτονίνης)
Αποτελέσματα μελέτης
Το 77% των συμμετεχόντων ολοκλήρωσε την παρέμβαση. Το δείγμα είχε μέσο όρο ηλικίας τα 38.3 έτη και το 88% ήταν γυναίκες. Ο δείκτης HIT-6 πριν την παρέμβαση ήταν 62.7 που σήμαινε ότι οι ημικρανίες είχαν σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του δείγματος. Η πλειοψηφία του δείγματος (n=122) είχε χρόνια ημικρανία.
Από τις ανακλήσεις 24ώρου, φάνηκε πως οι ομάδες Α & Β αύξησαν σημαντικά την πρόσληψη ω-3 λιπαρών, αλλά ελαφρώς λιγότερο από το στόχο (1.5 γρ / ημέρα). Ομοίως για τα ω-6, η ομάδα Β μείωσε την πρόσληψη αλλά όχι στο 1.8% (μ.ό. 3.2%). Δεν παρατηρήθηκε μεταβολή στο βάρος του δείγματος.
Τα αποτελέσματα της παρέμβασης έδειξαν ότι τα επίπεδα 17-HDHA αυξήθηκαν σημαντικά στο αίμα στις ομάδες Α & Β όπου αυξήθηκε η πρόσληψη EPA & DHA (0.7 και 0.6 ng/ml αντίστοιχα). Οι υπόλοιποι δείκτες παραγόντων που μειώνουν τον πόνο δε μεταβλήθηκαν σημαντικά στις ομάδες.
Μείωση το σκορ του τεστ HIT-6 παρατηρήθηκε στις ομάδες Α & Β αλλά δεν ήταν στατιστικά σημαντικο – ωστόσο θεωρήθηκε κλινικά σημαντικό. Επίσης, στις ομάδες Α & Β παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των ωρών με ημικρανία ανά ημέρα σε σχέση με την ομάδα Γ (-3.6, -3.2 και -4.9 ώρες αντίστοιχα, p<0.05 για όλες τις συγκρίσεις με ομάδα Γ), καθώς και ωρών με σοβαρή ημικρανία (-0.8, -1.2, -0.4 ώρες αντίστοιχα, p<0.05 για όλες τις συγκρίσεις με ομάδα Γ). Η ομάδα Β είχε τέσσερις λιγότερες μέρες λιγότερες με ημικρανίες και η ομάδα Α δύο ημέρες λιγότερες με ημικρανίες μηνιαίως, σε σχέση με την ομάδα Γ, γεγονός που δείχνει ότι η μείωση των ω-6 λιπαρών οξέων πιθανώς έχει επιπρόσθετο όφελος στη μείωση των πονοκεφάλων. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η ομάδα Α μείωσε σημαντικά τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση της ημικρανίας.
Ποια τα συμπεράσματα;
Συμπερασματικά, η αύξηση της πρόσληψης ω-3 λιπαρών οξέων (EPA & DHA) με ή χωρίς τη μείωση της πρόσληψης ω-6 λιπαρών (λινολεϊκού οξέος) μειώνει τη συχνότητα και σοβαρότητα των πονοκεφάλων μέσω της μείωσης των παραγόντων που επάγουν τον πόνο.
