Η παχυσαρκία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και διαβήτη τύπου ΙΙ. Τα ποσοστά της παχυσαρκίας έχουν υπερδιπλασιαστεί την τελευταία 25ετία, γεγονός που κάνει επιτακτική την ανάγκη για την πρόληψη και την αντιμετώπισή της.
Τα προϊόντα ολικής άλεσης έχουν συνδεθεί μέσα από πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες με την καρδιαγγειακή υγεία και τη μείωση του σωματικού βάρους. Μία προτεινόμενη εξήγηση είναι η υψηλή περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, συμπεριλαμβανομένων των μη αμυλούχων πολυσακχαριτών και του ανθεκτικού αμύλου. Οι φυτικές ίνες ζυμώνονται από τα βακτήρια του παχέος εντέρου παράγοντας λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου (short-chain fatty acids, SCFA) και κυρίως προπιονικό, βουτυρικό και αέρια όπως το υδρογόνο.
Βασισμένοι στα παραπάνω δεδομένα, ερευνητές από τη Σουηδία μελέτησαν τα πιθανά οφέλη της κατανάλωσης σίκαλης το βράδυ σε δείκτες καρδιομεταβολικού κινδύνου και στη ρύθμιση της όρεξης το επόμενο πρωί μετά την κατανάλωση συγκεκριμένου πρωινού γεύματος.
Πως σχεδιάστηκε η μελέτη;
Πρόκειται για μία τυχαιοποιημένη διασταυρούμενη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 19 υγιείς εθελοντές, ηλικίας 20-35 ετών με φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος και διαχωρίστηκαν στην ομάδα που κατανάλωσε ψωμί σίκαλης και στην ομάδα που κατανάλωσε λευκό ψωμί. Κάθε εθελοντής κατανάλωσε το ψωμί σε δύο συνθήκες:
- Ως ένα μεμονωμένο βραδινό γεύμα
- Ως τρία συνεχόμενα βραδινά γεύματα
Κι εφόσον, πρόκειται για μία διασταυρούμενη μελέτη κάθε εθελοντής επανέλαβε τη διαδικασία 4 φορές συνολικά αφήνοντας να μεσολαβήσει περίπου 1 εβδομάδα πριν την κάθε δοκιμασία. Κατά τη διάρκεια όλης της περιόδου οι εθελοντές ενθαρρύνθηκαν να διατηρήσουν σταθερές τις διατροφικές τους συνήθειες. Δείγμα αίματος, το εκπνεόμενο H2 και δεδομένα σχετικά με την όρεξη συλλέχθηκαν πριν το πρωινό σε κατάσταση νηστείας μετά την βραδινή κατανάλωση των ψωμιών. Στη συνέχεια, οι εθελοντές κατανάλωσαν συγκεκριμένη ποσότητα λευκού ψωμιού (σε ποσότητα που αντιστοιχεί σε 50γρ διαθέσιμου αμύλου) και 200ml νερό ως πρωινό. Ακολούθως, με τη βοήθεια φλεβοκαθετήρα, συλλέχθηκαν δείγματα αίματος σε τακτά χρονικά διαστήματα (15, 30, 45, 60, 90, 120 και 180min).
Τα δείγματα χρησιμοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό πλήθους δεικτών όπως η γλυκόζη, η ινσουλίνη, τα ελεύθερα λιπαρά οξέα, η CRP, οι ιντερλευκίνες 6 και 18, η αδιπονεκτίνη, o αναστολέας ενεργοποίησης του πλασμινογόνου-1 (PAI-1), τα τριγλυκερίδια, το γλυκαγονόμορφο πεπτίδια 1 και 2 (GLP-1, GLP-2), το πεπτίδιο YY (PYY), η νεσφατίνη και τα SCFA. Το εκπνεόμενο υδρογόνο μετρήθηκε ως δείκτης της ζύμωσης από το παχύ έντερο και η υποκειμενική αίσθηση της όρεξης (κορεσμός, πείνα, επιθυμία για φαγητό) μετρήθηκε με μία οπτική αναλογική κλίμακα (100mm).
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα;
Με εξαίρεση τη CRP, κανένας δείκτης δε μεταβλήθηκε σημαντικά εξαρτώμενος από το διαφορετικό μοτίβο της κατανάλωσης των ψωμιών (ως 1 δείπνο και ως 3 συνεχόμενα δείπνα). Το δείπνο με το ψωμί σικάλεως αύξησε σημαντικά τις συγκεντρώσεις των PYY (0-120min, p<0.001), GLP-1 (0-90min, p<0.05) και των SCFA νηστείας. Επιπρόσθετα, το ψωμί σικάλεως μείωσε σημαντικά τη συγκέντρωση της γλυκόζης (0-120min, p=0.001), της ινσουλίνης (0-120min, p<0.05) και των FFA νηστείας (p<0.05). Ακόμη, η υποκειμενική καταγραφή της όρεξης μειώθηκε σημαντικά στην ομάδα που κατανάλωσε ψωμί σικάλεως κι επιπλέον αυξήθηκε το εκπνεόμενο H2 υποδεικνύοντας αυξημένη ζύμωση στο παχύ έντερο.
Πως μπορούμε να εφαρμόσουμε τα δεδομένα της παραπάνω μελέτης στην καθημερινή πρακτική;
Τα παραπάνω δεδομένα υποδεικνύουν πως ένα δείπνο πλούσιο σε φυτικές ίνες πιθανόν να ασκεί αντιδιαβητική δράση και να συμβάλει στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μέσω της ρύθμισης της όρεξης, τόσο ως προς την αύξηση των ορμονών του κορεσμού όσο και ως προς την υποκειμενική αίσθηση της πείνας.
Συμπερασματικά
Συνεπώς η ενίσχυση του δείπνου με φυτικές ίνες θα μπορούσε να υιοθετηθεί από τον επαγγελματία διαιτολόγο και ιδίως σε άτομα που εμφανίζουν αρκετούς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
