Τα PFASs ή στα ελληνικά οι υπερφθοροαλκυλικές ουσίες αποτελούν συστατικά των πλαστικών και είναι συνθετικές ενώσεις με υψηλό βαθμό σταθερότητας και αντοχής στη θερμότητα. Χρησιμοποιούνται σε διάφορες βιομηχανικές εφαρμογές όπως η συσκευασία τροφίμων, τα αντικολλητικά τηγάνια, ο αφρός πυρόσβεσης, διάφορες επιστρώσεις χαρτιού και υφασμάτων καθώς και είδη προσωπικής φροντίδας.
Υπάρχουν διάφορες επιμέρους κατηγορίες που αναφέρουμε επιγραμματικά για λόγους εξοικείωσης όπως PFOS, PFOA, PFHxS and PFNA – πιθανόν να τις έχετε ακούσει και με τον όρο «forever plastics» γιατί παραμένουν στη γη για πολλά χρόνια (ενδεικτικά έχουν χρόνο ημιζωής από 3 έως 7,5 χρόνια).
Πού τα συναντάμε;
Πλέον σχεδόν παντού: στους ωκεανούς, στην ηπειρωτική χώρα και στο πόσιμο νερό. Έτσι η έκθεση των ανθρώπων σε αυτά γίνεται μέσω του φαγητού, του νερού, καθώς και από καταναλωτικά αγαθά. Μάλιστα συγκεντρώσεις τους εντοπίζονται πλέον σε ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Καναδά όπου και διεξάγεται η παρακάτω μελέτη, που ελέγχει τις επιδράσεις των PFASs στα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών σε παιδιά.
Πώς επηρεάζουν τον οργανισμό;
Πολλές τελευταίες μελέτες έχουν τονίσει τις επιδράσεις των PFASs στα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών σε ενήλικες
Μιας και οι αγροτικοί πληθυσμοί θεωρούνται οι πιο ευάλωτοι στην ρύπανση του περιβάλλοντος επειδή είναι συνήθως περισσότερο συνδεδεμένοι με τη φύση (αλλά και λόγω λιγότερο καλής ποιότητας διατροφής και νερού, όπως και συνθηκών στέγασης) – η παρούσα μελέτη διεξάγεται σε παιδιά αγροτικών και αστικών περιοχών του Καναδά και αποτελεί την πρώτη πρωτοβουλία βιοπαρατήρησης των περιβαλλοντικών ρυπαντών, της διατροφικής κατάστασης και της υγείας σε παιδιά, εξετάζοντας τις συγκεντρώσεις στον ορό του αίματος των PFOS, PFOA, PFHxS and PFNA και τα επίπεδα θυρεοειδικών παραμέτρων.
Αποτελέσματα έρευνας
Στην έρευνα, λοιπόν, συμπεριλήφθηκαν 186 παιδιά ηλικίας 3-19 ετών, από το οποία αναλύθηκαν δείγματα αίματος και ούρων.
Από τις στατιστικές αναλύσεις φάνηκε πως:
- τα επίπεδα PFNA στους εφήβους από τις αγροτικές περιοχές ηλικίας 12-19 ήταν 3 φορές υψηλότερα το 2015 από τις αντίστοιχες που είχαν μετρηθεί λίγα χρόνια πριν (και συγκεκριμένα το 2007-2009)
- Ταυτόχρονα η έκθεση στο PFNA ήταν 8 φορές μεγαλύτερη και πολύ πιο μεταβλητή στον αγροτικό πληθυσμό σε σχέση με τον πιο αστικό, με τα παιδιά 6-11 να έχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις.
- Άλλες αντίστοιχες χημικές ενώσεις (PFOS and PFOA) ήταν αντίστοιχα υψηλές στα παιδιά 6-11 ετών στις αγροτικές περιοχές. Ως εκ τούτου το άθροισμα όλων ήταν μεγαλύτερο στα ίδια του αγροτικού πληθυσμού.
- Μια στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση βρέθηκε μεταξυ του PFNA και της ελεύθερης Τ4, αλλά όχι μεταξύ των άλλων χημικών ενώσεων όπως τα PFOS, PFOA και PFHxS.
Η τάση αύξησης στο αίμα αυτών των χημικών ενώσεων δυστυχώς δεν είναι καινούρια: έχει παρατηρηθεί στην Αμερική και στην Αυστραλία
Συμπέρασμα για τον επαγγελματία διαιτολόγο
Όπως είπαμε, τα PFASs βρίσκονται σε αφθονία σε καθημερινά καταναλωτικά αγαθά όπως τα γρήγορα σνακ (συσκευασμένο ποπ κορν, πατατάκια και επεξεργασμένα κρέατα) και το φαγητό απ' έξω και συσχετίστηκαν με αυξημένες συγκεντρώσεις PFASs στον ορό και το πλάσμα παιδιών και/ή ενηλίκων. Αντίστοιχα, υψηλές συγκεντρώσεις στον ορό έχουν συσχετιστεί με την κατανάλωση βούτυρου ή μαργαρίνης, θαλασσινών, με τη χρήση πυροσβεστήρα αλλά και την αυξημένη χρήση αδιάβροχων ρούχων.
Δυστυχώς η επιβάρυνση τόσο του ανθρώπινου οργανισμού όσο και του περιβάλλοντος από αυτές τις ενώσεις έχει αρχίσει και αριθμεί σημαντική βιβλιογραφία, με μελέτες κυρίως παρατήρησης. Είναι σημαντικό να προστατεύουμε όσο γίνεται τους μικρότερους πληθυσμούς από το επεξεργασμένο φαγητό και τις υπόλοιπες πηγές των PFASs– καθώς εκτός των άλλων – φαίνεται να επιβαρύνει και από αυτήν την πλευρά της συγκέντρωσης συνθετικών ενώσεων στο σώμα.
