Διατροφική νεοφοβία είναι η άρνηση κατανάλωσης μη γνώριμων τροφίμων. Η νεοφοβία είναι σημαντική παράμετρος των διατροφικών επιλογών, που επηρεάζει την ποιότητα και την ποικιλία της διατροφής και μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Διάφορα εργαλεία χρησιμοποιούνται για να μετρήσουν τα επίπεδα της νεοφοβίας. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει κάποια ανασκόπηση που να τα αξιολογεί. Σκοπός λοιπόν, της παρακάτω ανασκόπησης είναι να αξιολογήσει τα εργαλεία που μετρούν τη νεοφοβία και τη διάθεση για δοκιμή μη οικείων τροφίμων.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Στη βιβλιογραφία εντοπίστηκαν 255 σχετικές μελέτες. Από αυτές 13 μελέτες με 13 εργαλεία μέτρησης συμπεριλήφθησαν στην ανασκόπηση. Τα 13 εργαλεία συμπεριλάμβαναν 113 με 16.644 άτομα, ηλικίας 2 με 65 ετών, διέθεταν κλίμακες με 3 έως 7 κατηγορίες απάντησης, ενώ τέλος, 6 από αυτά χρησιμοποιούσαν συμπεριφορικά τεστ.
Ποια εργαλεία εντοπίστηκαν στα αποτελέσματα;
Όσον αφορά τα παιδιά:
Εργαλεία χωρίς συμπεριφορικά τεστ είναι:
- το CEBQ, που απευθύνεται σε παιδιά από 2 έως 9 ετών, έχει καλή εγκυρότητα και η συμπλήρωση γίνεται από τον γονέα
- το FVNI, που απευθύνεται σε παιδιά από 8 έως 10 ετών και συμπληρώνεται από το παιδί. Έχει καλή αξιοπιστία και εγκυρότητα
Εργαλεία με συμπεριφορικά τεστ είναι:
- το FNSC, για παιδιά ηλικίας 5 έως 11 ετών, με υψηλή αξιοπιστία και αρκετά καλή εγκυρότητα
- το FNQ, για παιδιά ηλικίας 5 έως 8 ετών, το οποίο χρησιμοποιεί και φωτογραφίες τροφίμων και έχει υψηλή αξιοπιστία και καλή εγκυρότητα
- το FSQ, για παιδιά ηλικίας από 5 έως 12 ετών. Διαθέτει σχετικά υψηλή αξιοπιστία για την ηλικιακή ομάδα 7 έως 12 ετών και αρκετά καλή εγκυρότητα
- το TTT, για παιδιά ηλικίας >8 ετών, το οποίο εφαρμόζεται σε επίπεδο τάξης, και κατευθύνεται από το δάσκαλο. Έχει υψηλή αξιοπιστία και αρκετά καλή εγκυρότητα, αλλά εμφανίζει και μειονεκτήματα όπως η πιθανή επίδραση των συμμαθητών
- το WillTry Instrument, για παιδιά ηλικίας 5 έως 14 ετών. Αφορά κυρίως την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών Χρησιμοποιεί και φωτογραφίες τροφίμων. Έχει χαμηλή αξιοπιστία, αλλά αρκετά καλή εγκυρότητα
Όσον αφορά τους ενήλικες
Εντοπίστηκαν ερωτηματολόγια με και χωρίς συμπεριφορικά τεστ:
- το FNS (μόνο αυτό διαθέτει συμπεριφορικό τεστ, αλλά χρήση και μόνο του ως ερωτηματολόγιο), που είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο, έχει υψηλή αξιοπιστία και αρκετά καλή εγκυρότητα
- το VARSEEK, που είναι παρόμοιο με FNS, ελαφρώς πιο αξιόπιστο και έχει καλή εγκυρότητα
- το FEQ, που διαθέτει κάποιες υποκατηγορίες μη αξιόπιστες, έχει καλή εγκυρότητα, αλλά περιορισμένη χρησιμότητα στη μέτρηση της νεοφοβίας
- το FAS, που έχει διάφορα μειονεκτήματα, π.χ. είναι χρονοβόρο
- το DSI, που απευθύνεται σε βιομηχανία και παραγωγούς τροφίμων και έχει υψηλή αξιοπιστία
- το FNTS, που απευθύνεται και αυτό σε παραγωγούς και αξιολογεί τη διάθεση για κατανάλωση τροφίμων με νέες τεχνολογίες. Έχει υψηλή αξιοπιστία και πολύ καλή εγκυρότητα
Μπορούν να αξιοποιηθούν στην καθημερινή πρακτική;
Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, υπάρχουν αρκετά αξιόπιστα εργαλεία εκτίμησης της νεοφοβίας και των διαφορετικών οπτικών της. Είναι βασικό να επιλεχθεί το κατάλληλο εργαλείο με βάση την ηλικιακή ομάδα, τον πληθυσμό στόχο, την πλευρά της νεοφοβίας που διερευνάται και όποια άλλη παράμετρο κρίνεται σημαντική ανά περίπτωση. Η χρήση περισσοτέρων του ενός εργαλείου είναι επίσης μια πιθανή λύση σε κάποιες περιπτώσεις.
