Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής μας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Αυτό εξηγείται αν αναλογιστούμε τις βλαβερές συνέπειες που επιφέρει στην υγεία του ανθρώπου.
Ως παχυσαρκία ορίζεται η παθολογική αύξηση του λιπώδους ιστού, η οποία συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση του σωματικού βάρους και συχνά συνοδεύεται από σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα ένα άτομο με αυξημένη εναπόθεση σπλαχνικού και κοιλιακού λίπους έχει αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει καρδιοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, υψηλή πίεση αίματος, χολοκυστοπάθεια, διάφορες μορφές καρκίνου καθώς και αναπνευστικά και ψυχικά προβλήματα.
Σήμερα, εκτιμώνται περίπου 1,1 δισεκατομμύριο ενήλικοι και 10% των παιδιών να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, κατάσταση που οδηγεί σε μειωμένο προσδόκιμο ζωής. Η μοναδική περιοχή του κόσμου στην οποία η παχυσαρκία δεν είναι συνήθης είναι η υποσαχάρια Αφρική. Σε οποιοδήποτε άλλο μέρος η παχυσαρκία συνδέεται με τη φτώχεια και το γυναικείο φύλο.
Αιτίες παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία είναι μια πάθηση πολυπαραγοντικής φύσης. Οι κυριότερες αιτίες είναι είτε περιβαλλοντικές είτε γενετικές-κληρονομικές.
Περιβαλλοντικές
- υπερσιτισμός
- κακής ποιότητας διατροφή
- μειωμένη φυσική δραστηριότητα
- ψυχοκοινωνικά αίτια
- ορμονικά αίτια (διαταραχές θυρεοειδούς, επινεφριδίων, υποθαλάμου)
Γενετικές - Κληρονομικές
- κληρονομικοί παράγοντες – γονίδια (πιθανόν να συμμετέχουν έως και 30% στηναιτιολογία της παχυσαρκίας
- διαιτητικές συνήθειες παχύσαρκων γονέων (τις οποίες ακολουθούν τα παιδιά και οδηγούνται με τη σειρά τους στη παχυσαρκία)
Αναλύοντας τις περιβαλλοντικές αιτίες μπορούμε να πούμε απλά πως η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα της μεγάλης πρόσληψης θερμίδων και της μειωμένης φυσικής δραστηριότητας. Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας είναι ένας ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας ιδιαίτερα για τα παιδιά, ο οποίος θεωρείται εξίσου σημαντικός με εκείνον της κακής διατροφής. Η καθιστική ζωή, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η παρακολούθηση τηλεόρασης και η ενασχόληση με ηλεκτρονικούς υπολογιστές σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας.
Πρέπει να γίνει σαφές πως για την παχυσαρκία δεν ευθύνεται ένας μόνο παράγοντας και κανένα τρόφιμο από μόνο του (π.χ. τα αναψυκτικά ή τα γλυκά ή τα λιπαρά τρόφιμα) δεν προκαλεί παχυσαρκία. Η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική νόσος, για το λόγο αυτό και η αντιμετώπιση της θα πρέπει να είναι πολυπαραγοντική.
Τελευταία δεδομένα αναφέρουν πως ο συνδυασμός χαμηλού εισοδήματος, χαμηλού κοινωνικού επιπέδου και παχυσαρκίας σε έναν ή και στους δύο γονείς αυξάνει τις πιθανότητες για ανάπτυξη παχυσαρκίας στα παιδιά. Σε τέτοιου τύπου οικογένειες συχνά παραλείπονται τα οικογενειακά γεύματα και άλλες οικογενειακές εκδηλώσεις που προωθούν την υιοθέτηση σωστού τρόπου διατροφής και στάσης ζωής γενικότερα.
Σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των διαιτητικών συνηθειών και στο επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας θεωρείται πως διαδραματίζουν οι μητέρες κυρίως κατά τη νηπιακή ηλικία. Εκείνες είναι που ανάλογα με το χρόνο που αφιερώνουν στην ψυχαγωγία του παιδιού στα πάρκα και στο σπίτι διαμορφώνουν την διατροφή του και το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας.
Το πιο σημαντικό όπλο απέναντι στο σύνθετο πρόβλημα της παχυσαρκίας, ειδικότερα για τα παιδιά είναι να μάθουνε να τρώνε ποικιλία τροφών, από όλες τις ομάδες τροφίμων, πάντοτε με μέτρο και ισορροπία, καθώς επίσης να ενθαρρύνονται, παράλληλα, να αυξήσουν τη φυσική τους δραστηριότητα.
