Οι διαστάσεις που έχει λάβει η παχυσαρκία σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο, οδηγούν όλους τους επίσημους φορείς και οργανισμούς υγείας να την κατατάξουν ως νόσο και να κρίνουν την σημερινή της κατάσταση ως ανησυχητική.
Αν η σημερινή κατάσταση είναι ανησυχητική, η αυριανή αναμένεται πολύ χειρότερη, και αυτό επειδή η παιδική παχυσαρκία αποτελεί το μέγιστο πρόβλημα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Σε πολλές χώρες η συχνότητα της έχει τριπλασιαστεί την τελευταία εικοσαετία. Το 20% των παιδιών σχολικής ηλικίας έχουν σωματικό λίπος περισσότερο από το ιδανικό, εκ των οποίων το ένα τέταρτο είναι παχύσαρκα. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τη Διεθνή Ομάδα Εργασίας Παχυσαρκίας (IOTF), κατατάσσεται μεταξύ των τριών πρώτων ευρωπαϊκών χωρών, όσον αφορά τη συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας. Μάλιστα, το 2004, το 32% των παιδιών ηλικίας 7 έως 11 ετών είχαν σωματικό βάρος μεγαλύτερο βάσει του ιδανικού βάρους, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην δεύτερη θέση στην Ευρώπη.
Που οφείλεται όμως αυτή η αυξανόμενη τάση; Το μάρκετινγκ <ανθυγιεινών> τροφών (σύνδεση τους με κινούμενα σχέδια, ήρωες, περιπέτεια, χιούμορ, διασκέδαση) στα παιδιά είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που συνεισφέρουν στην παιδική παχυσαρκία. Μάλιστα, στην Ελλάδα, ο συνολικός προϋπολογισμός για το μάρκετινγκ παιδικών τροφών αυξήθηκε κατά 38% μεταξύ του 2002 και του 2003, από 1,3 εκατομμύρια σε 1,8 εκατομμύρια ευρώ. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 50% των διαφημίσεων στην παιδική τηλεοπτική ζώνη είναι <ανθυγιεινές> τροφές. Άλλες αιτίες, εξίσου σημαντικές, υπεύθυνες για την παιδική παχυσαρκία αποτελούν η αδυναμία απαγκίστρωσης των γονέων από το μετακατοχικό σύνδρομο, η έλλειψη χρόνου των γονέων για την διατροφική εκπαίδευση του παιδιού, η επιλογή fast food φαγητών, σνακ πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη, και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας.
Κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση παχυσαρκίας στα παιδία-εφήβους είναι το βάρος του νεογνού, το οποίο επηρεάζεται από τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας και από το βάρος της πριν την σύλληψη, παίζει ουσιαστικό ρόλο [αυξημένο βάρος νεογνού (πάνω από 4,5 kg) προδιαθέτει για εκδήλωση παχυσαρκίας μεταγενέστερα], η ηλικία των 6-7 χρόνων, που είναι μια περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων και τέλος η περίοδος της εφηβείας που απαιτεί επίσης προσοχή, διότι οι ορμονικές μεταβολές συμβάλλουν στην αύξηση των λιποκυττάρων και στην ανακατανομή του λίπους.
Οι επιπτώσεις της παιδικής παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή είναι τεράστιες, αρκεί να λάβουμε υπόψη μας, ότι αυξάνει σε πολλαπλάσιο βαθμό τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, υπέρτασης, επιτάχυνσης της αρτηριοσκλήρυνσης, λιπώδους διήθησης του ήπατος, επιδείνωσης του άσθματος και κακής ποιότητας ζωής, κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής. Επιπρόσθετα, υπάρχουν και ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, τάσεις απομόνωσης, διαταραχές διατροφικής συμπεριφοράς όπως νευρογενής ανορεξία ή βουλιμία και τέλος κατάθλιψη.
Στα τέλη του 2006 διεξήχθη συνάντηση των υπουργών υγείας των ευρωπαϊκών χωρών μελών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και έγινε ειδική αναφορά στην παιδική παχυσαρκία, με σκοπό να υιοθετηθεί μια κοινή στρατηγική στην αντιμετώπιση της. Πλέον έχει γίνει σαφές ότι τα περιθώρια στενεύουν και πρέπει να χαραχθεί μια νέα εξειδικευμένη διατροφική πολιτική για τα παιδιά.
Στην Αμερική το πρόβλημα της παχυσαρκίας έχει πάρει εφιαλτικές διαστάσεις. Γι΄ αυτό και ο Αμερικάνικος Διαιτολογικός Σύλλογος (ADA) προτείνει, πρώτη φορά εγγράφως, ότι οι παρεμβάσεις για το υπερβάλλον βάρος σε παιδική ηλικία απαιτούν ένα συνδυασμό πολυδιάστατων προγραμμάτων που θα βασίζονται στην οικογένεια και στο σχολείο, και θα περιλαμβάνουν την προώθηση της σωματικής δραστηριότητας, την εκπαίδευση των γονέων, συμβουλευτική καθοδήγηση για τη συμπεριφορά και εκπαίδευση σχετικά με τη διατροφή.
Η σχολική ζωή είναι μία καίριας σημασίας περίοδος για την εκμάθηση και εφαρμογή υγιεινών συμπεριφορών. Ουσιαστικά, τα σχολικά γεύματα θα έπρεπε να αποτελούν τμήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο πλαίσιο της σχολικής ζωής. Η ποιότητα και η ποσότητα των τροφών και των ροφημάτων που καταναλώνονται στο σχολείο έχουν τεράστια δυνητική επίδραση στην υγεία και την ευζωία των παιδιών. Τα περισσότερα παιδιά περνούν σημαντικό μέρος της ζωής τους στο σχολείο. Επιπλέον, τα σχολικά γεύματα παρέχουν το 30-35% της ημερήσιας πρόσληψης ενέργειας και συμμετέχουν σημαντικά στην πρόσληψη θρεπτικών ουσιών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στην Νέα Ζηλανδία έχουν γίνει κινήσεις για την απομάκρυνση των ανθρακούχων αναψυκτικών που περιέχουν γλυκαντικές ουσίες από το σχολεία.
Στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2006 καθορίσθηκαν εκ νέου τα προϊόντα που επιτρέπεται να πωλούνται στα κυλικεία δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Αυτή η απόφαση είναι προς την σωστή κατεύθυνση, καθότι θέτει όρια στην περιεκτικότητα των τροφών σε κορεσμένα λιπαρά, trans λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, ενώ συστήνει φρούτα, γάλα με χαμηλά λιπαρά κα.
Συμπερασματικά, η ενθάρρυνση των παιδιών να έχουν φυσική δραστηριότητα και η επιστροφή στην Μεσογειακή Διατροφή, αποτελούν αναγκαίες συνιστώσες για την αλλαγή της παρούσας κατάστασης, εάν πραγματικά θέλουμε να μην είμαστε στις πρώτες θέσεις στην Παχυσαρκία στην Ευρώπη.
