Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση οφείλεται στην παλινδρόμηση όξινου γαστρικού περιεχόμενου στον οισοφάγο. Ενώ ο στόμαχος είναι προστατευμένος από το γαστρικό οξύ, ο οισοφάγος δεν έχει καμία προστασία στο οξύ που παλινδρομεί, ερεθίζεται όταν έρχεται σε επαφή μ' αυτό και έτσι εμφανίζεται το κλασικό σύμπτωμα της παλινδρόμησης, ο οπισθοστερνικός καύσος. Συχνά συνυπάρχει και το σύμπτωμα των όξινων αναγωγών. Σήμερα γνωρίζουμε ότι το γαστρικό οξύ μπορεί να παλινδρομήσει και σε όργανα τα οποία είναι σε επαφή με τον οισοφάγο όπως η τραχεία, οι πνεύμονες και ο λάρυγγας και να εμφανιστούν συμπτώματα όπως άσθμα, βήχας, βράγχος φωνής, λαρυγγίτιδα, θωρακικός πόνος.
Ποια η συχνότητα της ΓΟΠ;
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, γνωστή σαν ΓΟΠ, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας καθώς το 44% των ενηλίκων στις Η.Π.Α. αναφέρουν οπισθοστερνικό καύσο, τουλάχιστον μία φορά το μήνα, το 12% υποφέρει από συμπτώματα παλινδρόμησης τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα και περισσότεροι από το 5% αναφέρουν συμπτώματα σε καθημερινή βάση. Σε ότι αφορά την Ελλάδα, τα δεδομένα της πρόσφατης επιδημιολογικής μελέτης του Ελληνικού Ιδρύματος Γαστρεντερολογίας και Διατροφής δείχνουν ότι το 38% των κατοίκων του λεκανοπεδίου έχουν συμπτώματα παλινδρόμησης.
Πότε γίνεται η διάγνωση;
Αν τα συμπτώματα της παλινδρόμησης συμβαίνουν περισσότερο από δύο φορές την εβδομάδα και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς, τότε ο ασθενής πάσχει από Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική Νόσο, γνωστή σαν ΓΟΠΝ. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει ο ασθενής να ξεκινήσει θεραπεία. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την φαρμακευτική αγωγή, την χειρουργική αντιμετώπιση και την ενδοσκοπική μέθοδο. Οι μέθοδοι αυτές συνοδεύονται από σύσταση για διαιτητικές αλλαγές.
Τι να αλλάξετε στη δίαιτά σας;
Πράγματι, μια από τις πρώτες συμβουλές που δίνεται σε ασθενείς με ΓΟΠΝ είναι η αλλαγή της δίαιτάς τους με στόχο να μειωθούν τα συμπτώματα της παλινδρόμησης. Η συμβουλή αυτή σημαίνει την αποφυγή φαγητών και ποτών που μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της παλινδρόμησης.
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνοντα κυρίως:
- τα εσπεριδοειδή
- οι χυμοί
- οι σοκολάτες, τα ανθρακούχα και τα αλκοολούχα ποτά
- τα ποτά που περιέχουν καφεΐνη
- τα φαγητά και οι σάλτσες με βάση την ντομάτα
- οι πίτες με φύλλο
- τα σιροπιαστά γλυκά
- τα προϊόντα μέντας
- τα πικάντικα φαγητά
- το κόκκινο κρασί
- το κρεμμύδι
- το σκόρδο
- τα πλούσια σε λιπαρά φαγητά
Οι πιο πάνω τροφές φαίνεται να χαλαρώνουν την πίεση στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα (ΚΟΣ), του σφιγκτήρα που βρίσκεται μεταξύ στομάχου και οισοφάγου και του οποίου ο ρόλος του είναι να λειτουργεί ως βαλβίδα που απαγορεύει την επιστροφή γαστρικών υγρών και τροφών προς τον οισοφάγο.
Υπάρχει πράγματι ανάγκη για την αποφυγή αυτών των φαγητών;
Από την ανασκόπηση περισσότερων των 100 επιστημονικών μελετών με θέμα την αποτελεσματικότητα των διαιτητικών τροποποιήσεων προκύπτει ότι πράγματι η κατανάλωση των συγκεκριμένων τροφών μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της παλινδρόμησης. Δεν υπάρχει όμως επιστημονική τεκμηρίωση ότι η απαγόρευση της κατανάλωσής τους θα βελτιώσει τον οπισθοστερνικό καύσο ή θα αποτρέψει την εμφάνιση επιπλοκών από την παλινδρόμηση του οξέος.
Ποιες τροποποιήσεις μπορεί να βοηθήσουν;
Η μείωση του σωματικού βάρους, η αποφυγή της κατάκλισης αμέσως μετά το γεύμα, η κατάκλιση με ανεβασμένο το προσκέφαλο και η αποφυγή του καπνίσματος αποτελούν αλλαγές που βοηθούν σημαντικά στην μείωση των επιπέδων του παλινδρομούντος οξέος στον οισοφάγο. Επιπρόσθετα, η αποφυγή συγκεκριμένων για κάθε ασθενή φαγητών, μετά την κατανάλωση των οποίων αυτός παρουσιάζει επεισόδια παλινδρόμησης αποτελεί μια αυτονόητη προφύλαξη.
Καθώς οι τροφές που είναι «βλαπτικές» διαφέρουν από άτομο σε άτομο, θα ήταν χρήσιμο για τον ασθενή να καταγραφεί αυτές που επιδεινώνουν τα συμπτώματα του. Έτσι, αν για παράδειγμα ο ασθενής παρατηρήσει ότι η τυρόπιτα του προκαλεί πολύ συχνά καύσο, ευνόητο είναι ότι ο περιορισμός στην κατανάλωση της θα έχει ευεργετικό αποτέλεσμα στην συχνότητα των παλινδρομικών επεισοδίων.
Σε κάθε περίπτωση οι διαιτητικές τροποποιήσεις αποτελούν επιλογή σε ασθενείς με όχι συχνά επεισόδια παλινδρόμησης. Σε ασθενείς με σοβαρότερα συμπτώματα οι μεταβολές της δίαιτας δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την συμπτωματική θεραπευτική αντιμετώπιση (φαρμακευτική ή χειρουργική ή ενδοσκοπική). Η κατάλληλη αγωγή μετά από συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό είναι αυτή που θα βοηθήσει στην ύφεση των συμπτωμάτων της παλινδρόμησης και στην αποφυγή των επιπλοκών αυτής.
Συμπερασματικά
Οι αυστηρές δίαιτες αποφυγής δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ. Ο κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση, γνωρίζει τις τροφές που επιδεινώνουν τα συμπτώματά του και έτσι μαθαίνει να αποφεύγει αυτές και μόνο τις τροφές. Από τις απλές καθημερινές συνήθειες, η μείωση του σωματικού βάρους και η άνοδος του προσκέφαλου στην κατάκλιση είναι αυτές που αποδεδειγμένα έχουν θετική επίδραση στην υποχώρηση των συμπτωμάτων της παλινδρόμησης.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι αλλαγές στην καθημερινότητα έχουν επικουρικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ. Η επαφή με τον θεράποντα ιατρό για την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα για την αντιμετώπιση της νόσου.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Ευεξία & Διατροφή, Τεύχος 39 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ/ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009, 40 - 41
