O οισοφάγος Barrett (ΟΒ) είναι μια επιπλοκή της νόσου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠΝ), μια κατάσταση κατά την οποία τα οξέα από το στομάχι παλινδρομούν και ρέουν στον οισοφάγο λόγω χάλασης του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Θεωρείται μια προκαρκινική κατάσταση κατά την οποία το τοίχωμα του κατώτερου οισοφάγου, στην προσπάθειά του να αντισταθεί στο γαστρικό οξύ που παλινδρομεί, αντικαθίσταται από τοίχωμα που μοιάζει με αυτά του στομάχου. Αυτή η προκαρκινική αλλοίωση (εξειδικευμένη εντερική μετάπλαση) αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου κατά 30 έως 40 φορές. Από τους ασθενείς που έχουν οισοφάγο Barrett το 0.5% ανά έτος θα αναπτύξει καρκίνο οισοφάγου με ενδιάμεσα στάδια την χαμηλόβαθμη και την υψηλόβαθμη δυσπλασία του οισοφάγου.
Οισοφάγος Barrett: Από τι προκαλείται;
Ο οισοφάγος Barrett συμβαίνει όταν αναπτύσσονται αλλαγές στον ιστό που ευθυγραμμίζει το κάτω μέρος του οισοφάγου, όπου συναντώνται το στομάχι και ο οισοφάγος. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από καταστροφή του πλακώδους επιθηλίου και μετατροπή των κυττάρων που βρίσκονται σε βαθύτερα στρώματα του οισοφάγου, σε κύτταρα άλλου σχήματος και άλλης λειτουργικότητος (κυλινδρικά) στο πλαίσιο επουλωτικής διαδικασίας. Η νόσος αυτή αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα επανειλημμένων βλαβών από μακράς διάρκειας παθήσεις γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠΝ).
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Γίνεται με:
- την οισοφαγογαστροσκόπηση και
- τις βιοψίες που λαμβάνει ο γιατρός με αυτή
Πιο αναλυτικά
H διάγνωση του οισοφάγου Barrett είναι ιστολογική, γίνεται με τη βοήθεια μίας γαστροσκόπησης και με τη λήψη βιοψιών από το κατώτερο τριτημόριο του οισοφαγικού βλεννογόνου, στην περιοχή της ένωσής του με το στομάχι, μία περιοχή που ονομάζεται γαστροοισοφαγική συμβολή. Χρειάζεται βιοψία του οισοφάγου από συγκεκριμένα σημεία υπό ενδοσκοπική καθοδήγηση. Η ενδοσκοπική εικόνα του οισοφάγου είναι αυτή που θέτει τα κριτήρια για ανάγκη λήψης βιοψίας καθώς η ενδοσκοπική εικόνα του οισοφάγου Barrett είναι χαρακτηριστική (βλέπε Εικόνα 1). Οι περιοχές λήψης των βιοψιών ακολουθούν συγκεκριμένο πρωτόκολλο σε αριθμό και στα σημεία που πρέπει να ληφθούν ώστε να ελαχιστοποιείται η εσφαλμένη διάγνωση και να καθοριστεί με ακρίβεια η σοβαρότητα και ο βαθμός τυχόν δυσπλαστικών αλλοιώσεων.
Τι είναι η δυσπλασία οισοφάγου;
Κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης, ο γιατρός λαμβάνει πολλαπλές βιοψίες κάθε 1 έως 2 εκατοστά κατά μήκος του τμήματος του οισοφάγου του Barrett. Το κλειδί για τη διαχείριση του οισοφάγου Barrett ανά περιστατικό, είναι το επίπεδο της δυσπλασίας που παρουσιάζουν οι βιοψίες. Η «δυσπλασία» είναι πόση προκαρκινική αλλαγή έχουν τα κύτταρα. Για την ακρίβεια: η επιθηλιακή δυσπλασία στο μεταπλαστικό επιθήλιο Barrett είναι μια καλοήθης, μη διηθητική, προνεοπλασματική αλλοίωση.
«Καμία δυσπλασία» σημαίνει ότι τα κύτταρα του Barrett δεν παρουσιάζουν προκαρκινικές αλλαγές. Η χαμηλή δυσπλασία σημαίνει ότι τα κύτταρα παρουσιάζουν μερικά από τα πρώιμα χαρακτηριστικά του καρκίνου. Η υψηλού βαθμού δυσπλασία σημαίνει ότι τα κύτταρα παρουσιάζουν πιο προχωρημένες αλλαγές στον καρκίνο. Όσο χειρότερη είναι η δυσπλασία, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να προχωρήσει ο οισοφάγος του Barrett σε καρκίνο.
Πιο αναλυτικά
- Καμία δυσπλασία: Εάν δεν υπάρχουν μεταβολές στα κύτταρα, ο γιατρός καθορίζει ότι δεν υπάρχει δυσπλασία.
- Χαμηλού βαθμού δυσπλασία: Κύτταρα με χαμηλού βαθμού δυσπλασία μπορεί να δείξουν μικρά σημάδια αλλαγών.
- Υψηλού βαθμού δυσπλασία: Κύτταρα με υψηλού βαθμού δυσπλασία παρουσιάζουν πολλές αλλαγές. Η υψηλού βαθμού δυσπλασία θεωρείται ότι είναι το τελευταίο βήμα πριν τα κύτταρα να μετατραπούν σε καρκίνο του οισοφάγου.
Ο τύπος της δυσπλασίας που θα ανιχνευθεί στον οισοφαγικό ιστό είναι και αυτός που θα καθορίσει τις επιλογές της θεραπείας που θ’ ακολουθηθεί!
Οι έρευνες δείχνουν πως η υψηλόβαθμη επιθηλιακή δυσπλασία είναι δείκτης είτε αυξημένης πιθανότητας συνυπάρχοντος διηθητικού καρκινώματος σε παρακείμενη θέση (40%), είτε αυξημένου κινδύνου επικείμενης ανάπτυξης του (60% την επόμενη 5ετία). Μπορεί όμως να παραμείνει υψηλόβαθμη χωρίς πρόοδο σε καρκίνο για αρκετά χρόνια!
Συνιστώμενες στρατηγικές ενδοσκοπικής επιτήρησης
Οι συνιστώμενες στρατηγικές ενδοσκοπικής επιτήρησης του Αμερικανικού Κολλεγίου Γαστρεντερολογίας είναι οι ακόλουθες:
1. Ύπαρξη ΟB χωρίς δυσπλασία
Ενδοσκοπική παρακολούθηση με βιοψία συνιστάται κατά το πρώτο έτος. Εάν ο ασθενής συνεχίζει χωρίς δυσπλασία θα πρέπει να εκτελείται ενδοσκόπηση με βιοψία κάθε 5 χρόνια.
2. Ύπαρξη ΟB με χαμηλού βαθμού δυσπλασία
Ενδοσκόπηση με βιοψία συνιστάται κάθε 6 μήνες. Μετά από 2 συνεχόμενα έτη χωρίς δυσπλασία, μπορεί να επιστρέψει στο σύστημα ενδοσκόπησης χωρίς δυσπλασία δηλαδή να εκτελείται ενδοσκόπηση κάθε 5 χρόνια.
3. Ύπαρξη ΟB με υψηλού βαθμού δυσπλασία
Συνίσταται ενδοσκοπική ή χειρουργική εκτομή. Εάν δεν είναι υποψήφιος ο ασθενής για τέτοιου είδους θεραπεία της δυσπλασίας λόγω κάποιων παραγόντων η ενδοσκόπηση με βιοψία θα πρέπει να γίνεται κάθε 3 μήνες.
Παράγοντες κινδύνου για οισοφάγο Barrett
Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μετάπλασης Barrett θεωρούνται
- Η προχωρημένη ηλικία
- Το ανδρικό φύλο (οι άνδρες είναι 3 έως 4 φορές πιο πιθανό να έχουν ΟΒ σε σύγκριση με τις γυναίκες)
- Η λευκή φυλή (οι καυκάσιοι είναι περίπου 10 φορές πιο πιθανό να έχουν ΟΒ από ό, τι άτομα με αφρικανική αμερικανική εθνική προέλευση)
- Η παχυσαρκία (αυξημένο κοιλιακό λίπος)
- Η ΓΟΠΝ (άτομα που παρουσιάζουν καούρα ή όξινη παλινδρόμηση είναι 64 φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα από όσους δεν έχουν βιώσει αυτά τα συμπτώματα)
- Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού ΟΒ ή οισοφαγικού καρκίνου
- Η τρέχουσα ή η παρελθοντική χρήση καπνού
- Η κατανάλωση αλκοόλ
Ο καπνός αυξάνει ελαφρώς την πιθανότητα ενός ατόμου να αναπτύξει οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα. Αντιθέτως, η κατανάλωση κόκκινου κρασιού, η μαύρη φυλή και η παρουσία του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού φαίνεται να μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης ΟΒ!
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Οι αλλαγές ιστού που χαρακτηρίζουν τον οισοφάγο Barrett δεν προκαλούν συμπτώματα. Τα συμπτώματα που μπορεί να υπάρχουν οφείλονται γενικά στη ΓΟΠΝ και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Συχνή καούρα
- Δυσκολία στην κατάποση των τροφίμων
- Πόνος στο στήθος (Λιγότερο συχνά)
- Ανω κοιλιακό άλγος
- Ξηρός βήχας
*Εάν είχατε προβλήματα με καούρα και παλινδρόμηση γαστρικού οξέος για περισσότερα από πέντε χρόνια, ρωτήστε το γιατρό σας για τον κίνδυνο του οισοφάγου Barrett.
Όλοι οι ασθενείς που έχουν χρόνια συμπτώματα ΓΟΠΝ όπως καούρες, ξινίλες, βήχας, πόνος πίσω από το στέρνο κτλ πρέπει να υποβάλλονται σε ενδοσκόπηση για την εύρεση/αποκλεισμό του οισοφάγου Βarrett
Σε ποιον να απευθυνθείτε;
Για τη διάγνωση και θεραπεία του οισοφάγου Barrett απευθυνθείτε σε γαστρεντερολόγους και χειρούργους του οισοφάγου. Για τη διατροφική αντιμετώπισή του σε πτυχιούχους διαιτολόγους.
Μία ματιά στα στατιστικά
- Τα ποσοστά εμφάνισης του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου αυξήθηκαν κατά περισσότερο 500% κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών.
- Ο καρκίνος του οισοφάγου αποτελεί το 2% όλων των καρκίνων.
- Σε ό,τι αφορά τους καρκίνους του πεπτικού συστήματος, ο καρκίνος του οισοφάγου είναι ο τρίτος πιο συχνός.
- Ανάμεσα στις διάφορες χώρες και γεωγραφικά πλάτη παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις ως προς την επίπτωση της νόσου, με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης να καταγράφεται στις χώρες της Ασίας (Κίνα, Ιαπωνία), τη νότια Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
- Οι άντρες πάσχουν συχνότερα από τις γυναίκες (κατά τρεις ως τέσσερις φορές περισσότερο).
- Παρ' όλο που τα τελευταία 50 χρόνια η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του οισοφάγου παραμένει σταθερή, την τελευταία 25ετία παρατηρείται μια στατιστικά σημαντική μεταβολή στη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται οι δύο πιο σημαντικές μορφές καρκίνου αυτού του οργάνου. Συγκεκριμένα, ενώ παλαιότερα τα αδενοκαρκινώματα ήταν σχετικά σπάνια (αντιπροσώπευαν μόλις το 15% των κακοηθών παθήσεων του οισοφάγου), στη δεκαετία του 90 σχεδόν το 60% των καρκίνων σ' αυτόν είναι πλέον αδενοκαρκινώματα.
- Η εντόπιση των κακοηθών όγκων, μπορεί σε γενικές γραμμές να αναφερθεί ότι αυτοί εντοπίζονται συνήθως στο μέσο τριτημόριο (περίπου το 40%) και στο κάτω τριτημόριο (30-40%). Στο άνω τριτημόριο οι καρκίνοι είναι σπάνιοι (10-20%).
- Τα άτομα με οισοφάγο του Barrett έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του οισοφάγου. Ο κίνδυνος είναι μικρός, ακόμα και σε άτομα που έχουν προκαρκινικές αλλαγές στα οισοφαγικά τους κύτταρα. Οι περισσότεροι άνθρωποι με ΟΒ δεν θα αναπτύξουν ποτέ καρκίνο του οισοφάγου.
- Οι ασθενείς με ΓΟΠΝ παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση ΟΒ σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι με ΟΒ είναι στη δεκαετία του 60 κατά τη στιγμή της διάγνωσης.
- Θεωρείται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με ΟΒ τον είχαν για 10 έως 20 χρόνια πριν τη διάγνωση.
- Περίπου 1 στους 20 ασθενείς με ΟΒ θα αναπτύξει δυσπλασία συνήθως μετά από αρκετά χρόνια. Και μόνο ένα τμήμα αυτού θα αναπτύξει καρκίνο.
- Ο ετήσιος κίνδυνος ανάπτυξης αδενοκαρκινώματος σε άτομα με ΟΒ είναι κάτω του 0.5%, δηλαδή λιγότεροι από 1 στους 200 ασθενείς δύναται να αναπτύξει καρκίνο κάθε έτος.
Θεραπεία της νόσου
Οι επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν φάρμακα για ΓΟΠΝ, ενδοσκοπικές αφαίμακτες θεραπείες, ενδοσκοπική εκτομή βλεννογόνου και χειρουργική επέμβαση.
Η τρέχουσα σύσταση της ενδοσκοπικής θεραπείας για ΟB είναι η ενδοσκοπική εκτομή των ορατών αλλοιώσεων ή και καυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες των υπολειμμάτων ΟΒ για την πρόληψη βλαβών ή υποτροπιάζουσας νεοπλασίας, καθώς και την παρακολούθηση των ασθενών με ενδοσκοπική επιτήρηση. Θεραπεία με ενδοσκοπική εκτομή με υγρό σπρέι άζωτου έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική και έχει προταθεί ως μια εναλλακτική θεραπεία για τη θεραπεία υψηλού βαθμού δυσπλασίας σε ασθενείς με ΟΒ, αλλά προς το παρόν δεν συνιστάται ως θεραπεία πρώτης γραμμής γραμμής.
Ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην παρακολούθηση και αντιμετώπιση των ασθενών με οισοφάγο Barrett είναι το πως θα αντιμετωπίσουν οι θεράποντες ιατροί τον ασθενή που αναπτύσσει υψηλόβαθμη δυσπλασία. Αν η περιοχή που έχει δυσπλασία φαίνεται στην ενδοσκόπηση τότε μπορεί να αφαιρεθεί με μια εξειδικευμένη τεχνική που ονομάζεται «ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή». Αν η δυσπλασία δεν φαίνεται στην ενδοσκόπηση και ανακαλύπτεται μόνο στις βιοψίες, υπήρχε μέχρι τώρα μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών.
Διάφορες μέθοδοι όπως η φωτοδυναμική θεραπεία, το argon laser plasma coagulation που εφαρμόσθηκαν στο παρελθόν έχουν το μειονέκτημα πως το βάθος διείσδυσης δεν είναι αρκετό και μένουν «θαμμένα» παθολογικά κύτταρα κάτω από την περιοχή που εφαρμόσθηκε η τεχνική με αποτέλεσμα να μπορεί να εμφανισθεί καρκίνος στα επόμενα χρόνια!
Γενικά, οι προτιμώμενες θεραπείες περιλαμβάνουν
- Φάρμακα που καταστέλλουν τα οξέα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs). Αυτά τα φάρμακα μπορούν να αποτρέψουν περαιτέρω βλάβες στον οισοφάγο.
- Η ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή - Endoscopic mucosal resection (EMR), η οποία χρησιμοποιεί ένα ενδοσκόπιο για την αφαίρεση κατεστραμμένων κυττάρων.
- Φωτοδυναμική θεραπεία - Photodynamic therapy (PDT), η οποία χρησιμοποιεί μια χημική ουσία που ενεργοποιείται με το φως, , Porfimer sodium, ένα ενδοσκόπιο και ένα λέιζερ για να σκοτώσει τα προκαρκινικά κύτταρα του οισοφάγου.
- Θεραπεία με ραδιοκύματα – μέθοδος HALO, η οποία χρησιμοποιεί ραδιοκύματα για να σκοτώσει προκαρκινικά και καρκινικά κύτταρα στον ιστό του ΟΒ. Κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης, αφαιρείται με τη βοήθεια ενός καθετήρα ραδιοσυχνότητας το επιθήλιο Barrett από τον οισοφάγο, αφήνοντας τον υποβλεννογόνιο χιτώνα του οισοφαγικού σώματος ανέπαφο και ικανό να αναγεννήσει νέο φυσιολογικό οισοφαγικό επιθήλιο. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί την τεχνολογία των μικροκυμάτων, κατά την οποία μια πηγή ενέργειας παράγει και διοχετεύει μέσω διπολικού ηλεκτροδίου, ραδιοσυχνότητα υψηλής τάσης, αναπτύσσοντας έτσι υψηλές θερμοκρασίες για πολύ μικρό χρονικό διάστημα (< 1 δευτ.) πάνω από την περιοχή του εντερικού επιθηλίου, καταστρέφοντας έτσι μόνο τον επιφανειακό χιτώνα του οισοφαγικού σώματος (< 1 mm) χωρίς να προκαλεί βλάβες στα υποκείμενα στρώματα.
- Εάν υπάρχει σημαντική φλεγμονή του οισοφάγου στην αρχική ενδοσκόπηση, εκτελείται άλλη ενδοσκόπηση αφού έχετε λάβει τρεις έως τέσσερις μήνες θεραπείας για τη μείωση του οξέος στομάχου.
- Κρυοθεραπεία, η οποία χρησιμοποιεί ένα ενδοσκόπιο για να εφαρμόσει ένα ψυχρό υγρό ή αέριο σε ανώμαλα κύτταρα στον οισοφάγο. Τα κύτταρα αφήνονται να ζεσταθούν και κατόπιν να καταψυχθούν και πάλι. Ο κύκλος κατάψυξης και απόψυξης καταστρέφει τα ανώμαλα κύτταρα.
- Χειρουργική επέμβαση στην οποία το κατεστραμμένο τμήμα του οισοφάγου σας αφαιρείται και το υπόλοιπο τμήμα συνδέεται με το στομάχι σας.
Διατροφική αντιμετώπιση του οισοφάγου Barrett
Πολλές επιδημιολογικές μελέτες στο παρελθόν ερεύνησαν συσχετισμούς μεταξύ των διατροφικών παραγόντων και του κινδύνου του οισοφαγικού αδενοκαρκινώματος και του προδρόμου του, του οισοφάγου Barrett. Οι υπάρχουσες επιδημιολογικές ενδείξεις δείχνουν μια ισχυρή αντίστροφη σχέση μεταξύ της πρόσληψης βιταμίνης C, β-καροτένιου, φρούτων και λαχανικών (ιδιαίτερα ωμά φρούτα και λαχανικά και σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά), τους μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες, τις φυτικές ίνες, το σίδηρο και του κινδύνου του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου και του ΟΒ. Επιπρόσθετα βρέθηκε πως οι ασθενείς που έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν αδενοκαρκίνωμα στον οισοφάγο και ΟΒ μπορούν να επωφεληθούν από την αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών και μειώνοντας την πρόσληψη κόκκινου κρέατος και άλλων επεξεργασμένων τροφών.
Αποτελέσματα έρευνας
Πρόσφατη έκθεση του World Cancer Research Fund (Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας για τον καρκίνο -WCRF) και του American Institute for Cancer Research (Αμερικανικό Ινστιτούτο έρευνας για τον καρκίνο - AICR) φάνηκε πως η πρόσληψη φρούτων, μη αμυλωδών λαχανικών, β-καροτένιου και των βιταμινών C και Ε θεωρήθηκαν «πιθανώς» προστατευτικές έναντι του κινδύνου καρκίνου του οισοφάγου, ενώ τα αποδεικτικά στοιχεία που συνδέουν την πρόσληψη φυτικών ινών και φυλλικού οξέος με χαμηλότερο κίνδυνο ασθένειας περιγράφηκαν ως "περιορισμένα".
Η έκθεση ανέφερε επίσης ότι η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένου κρέατος "πιθανότατα" ν’ αυξάνει τον κίνδυνο ασθένειας, ενώ δεν βρέθηκαν να υπήρχαν τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά που αποδεδειγμένα συνδέονται με τον ΟΒ και τον καρκίνο του οισοφάγου. Η ασυνέπεια στα αποτελέσματα μπορεί τουλάχιστον εν μέρει να οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων όπως τον τύπο κρέατος, την περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά (π.χ. λίπος, πρωτεΐνη, σίδηρο), την περιεκτικότητα νιτρωδών / νιτρικών και / ή η μέθοδος παρασκευής κρέατος (π.χ. μεθόδους μαγειρέματος ή συντήρησης), κρέατα ψημένα σε υψηλές θερμοκρασίες (δηλ. το τηγάνισμα και τη σχάρα).
Εν ολίγοις, υπάρχουν ενδείξεις αλλά υπάρχει και περιορισμένος αριθμός αποδεικτικών στοιχείων για την ακριβή επίδραση των θρεπτικών συστατικών στον οισοφάγο Barrett και την αλληλεπίδρασή τους στην εξέλιξη από τον οισοφάγο Barrett σε καρκίνο του οισοφάγου.
Χρήση συμπληρώματος βιταμινών και οισοφάγος Barrett
Μελέτες που αναφέρουν τις συσχετίσεις μεταξύ χρήσης βιταμινούχου συμπληρώματος και των κινδύνων που συνδέονται με το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου ή τον οισοφάγο Barrett είναι μικτές (δηλαδή κάποιες δείχνουν συσχέτιση κάποιες όχι). Τα μικτά αυτά ευρήματα μπορεί εν μέρει να οφείλονται στον μη συνεπή ορισμό της χρήσης συμπληρώματος για παράδειγμα όταν λέμε συμπληρώματα τι τύπο συμπληρώματος εννοούμε ή ποια ήταν η διάρκεια και δόση της χρήσης του;!
Επίσης, δεδομένης της περιόδου καθυστέρησης στην εξέλιξη της νόσου, η μακροπρόθεσμη χρήση συμπληρωμάτων, και όχι η τρέχουσα χρήση (ή κατά το προηγούμενο έτος) μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στη νόσο. Σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερα στοιχεία, μιας και η χρήση συμπληρωμάτων βιταμινών παραμένει αδιευκρίνιστη!
Λίπος και οισοφάγος Barrett
Μια δίαιτα πλούσια σε λίπος είναι ένας ύποπτος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης οισοφάγου Barrett, ωστόσο, τα συνολικά δεδομένα δεν είναι σαφή, καθώς κάποιες μελέτες έχουν βρει συσχετισμό με την πρόσληψη κορεσμένων λιπών ή χοληστερόλης και άλλες όχι! Όσον αφορά τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, συνδέθηκαν αντιστρόφως με τον κίνδυνο του εμφάνισης ΟΒ. Είναι απαραίτητες περισσότερες μελέτες για την καλύτερη κατανόηση των σχέσεων μεταξύ διαφόρων τύπων λίπους και του κινδύνου του οισοφάγου Barrett.
Υδατάνθρακες/πρόσληψη ζάχαρης και οισοφάγος Barrett
Η μακροχρόνια κατανάλωση μιας διατροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια υπεργλυκαιμία και υπερινσουλιναιμία. Η αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία συνδέεται με την υπερινσουλιναιμία, μπορεί να προάγει την καρκινογένεση με την τόνωση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και την αναστολή της απόπτωσης. Παρόμοια με την πρόσληψη υδατανθράκων, η μακροχρόνια κατανάλωση μιας δίαιτας με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη μπορεί να προωθήσει την καρκινογένεση. Εντέλει, η συσχέτιση πρόσληψης υδατανθράκων και οισοφάγου Barrett απαιτεί επιπρόσθετη έρευνα, δεδομένων των αντικρουόμενων στοιχείων μεταξύ πειραματικών και παρατηρητικών μελετών.
Ανθρακούχα αναψυκτικά και οισοφάγος Barrett
Τα ανθρακούχα αναψυκτικά έχουν προταθεί ως παράγοντας κινδύνου για αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου και οισοφάγου Barrett επειδή είναι όξινα και μπορεί να αυξήσουν την παλινδρόμηση των γαστρικών υγρών μειώνοντας την πίεση του σφιγκτήρα του οισοφάγου, αν και υπήρξαν ελάχιστα επιστημονικά στοιχεία για τη στήριξη μιας τέτοιας σχέσης. Συνεπώς, τα τρέχοντα δεδομένα δεν δείχνουν ότι η κατανάλωση αναψυκτικών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης οισοφαγικού αδενοκαρκινώματος και ΟΒ.
Ψάρια και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και οισοφάγος Barrett
Η πρόσληψη ψαριών μπορεί να συσχετιστεί με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης ΟΒ, καθώς τα ψάρια είναι πλούσια σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας (PUFAs), τα οποία έχουν αποδειχθεί ότι ρυθμίζουν τη φλεγμονή και την πρόοδο του όγκου. Αντίθετα, τα ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν επιδείξει καρκινογόνες ιδιότητες, αλλά αναστέλλονται ανταγωνιστικά από τα ω-3.
Διαιτητικά μοτίβα και οισοφάγος Barrett
Δυτικού τύπου δίαιτες και δίαιτες αυξημένης κατανάλωσης ζωικών προϊόντων γενικά αυξάνουν τον κίνδυνο για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα. Ασθενείς με υψηλότερο κίνδυνο για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα και ΟΒ μπορούν να επωφεληθούν από την προσκόλλησή τους σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο με την αύξηση της κατανάλωσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών και της μειωμένης πρόσληψης κόκκινου κρέατος και άλλων επεξεργασμένων τροφίμων.
Δείκτης Μάζας Σώματος–Κοιλιακή παχυσαρκία και οισοφάγος Barrett
Πολλαπλές μελέτες παρατήρησης δείχνουν μια σχέση μεταξύ της αύξησης του ΔΜΣ και του κινδύνου για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα. Η σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας και του οισοφάγου Barrett είναι, ωστόσο, λιγότερο σαφής. Φαίνεται ότι ο αυξημένος κίνδυνος δεν σχετίζεται απλώς με την παχυσαρκία αλλά μάλλον με την κεντρικού τύπου παχυσαρκία!
Το μεγαλύτερο μέρος της διαθέσιμης βιβλιογραφίας δείχνει ότι η κοιλιακή παχυσαρκία είναι ισχυρός προγνωστικός παράγοντας του οισοφάγου Barrett, ανεξάρτητα από το ΔΜΣ. Η αύξηση της περιφέρειας της μέσης συνδέεται με τον κίνδυνο εμφάνισης ΟΒ τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Η κοιλιακή παχυσαρκία προάγει τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση που είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα και τη σχετιζόμενη προ-κακοήθη βλάβη του οισοφάγου Barrett.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα τα περισσότερα από τα δεδομένα δείχνουν έναν κρίσιμο ρόλο του κοιλιακού λίπους, αντί του ΔΜΣ μόνο, στην αιτιολογία της εμφάνισης ΟΒ.
Κάπνισμα και οισοφάγος Barrett
Οι καπνίζοντες ασθενείς με οισοφάγο Barrett, αλλά και εκείνοι που κάπνιζαν στο παρελθόν αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης οισοφαγικού αδενοκαρκινώματος.
Αλκοόλ και οισοφάγος Barrett
Οι περισσότερες επιδημιολογικές μελέτες δεν συσχετίζουν τη μέτρια κατανάλωση αλκοόλ με το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου ή τον ΟΒ. Υπάρχουν εύλογοι μηχανισμοί με τους οποίους το αλκοόλ - και ειδικότερα το κρασί - μπορεί να προστατεύσει από τον οισοφάγο Barrett, λόγω της περιεκτικότητας του αντιοξειδωτικού ρεσβερατρόλη. Ωστόσο, τόσο το λευκό κρασί όσο και το κόκκινο κρασί έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης του οισοφάγο Barrett.
Αν και αυτά τα ενδιαφέροντα ευρήματα υποδηλώνουν προστατευτική επίδραση της μέτριας πρόσληψης κρασιού σε σχέση με τον κίνδυνο ανάπτυξης ΒΟ, χρειάζεται να διερευνηθεί περεταίρω το θέμα γενικά της κατανάλωσης αλκοόλ σε σχέση με τον ΟΒ, λόγω των περιορισμένων στοιχείων που υπάρχουν έως σήμερα.
Διατροφικές κατευθύνσεις αντιμετώπισης οισοφάγου Barrett
Ο οισοφάγος Barrett απαιτεί μερικές τροποποιήσεις και περιορισμούς στην καθημερινή σας διατροφή. Μερικά τρόφιμα μπορεί να ενοχλούν κάποια άτομα που πάσχουν από ΟΒ αλλά κάποια άλλα άτομα όχι. Η παρακολούθηση των συμπτωμάτων ανάλογα με το ποιες τροφές καταναλώνετε μπορεί να είναι χρήσιμη για τον εντοπισμό τροφίμων που προκαλούν κινδύνους, ώστε να αποφύγετε τη μελλοντική τους κατανάλωση.
- Επιλέξτε από μια μεγάλη ποικιλία από υγιεινά τρόφιμα όπως δημητριακά και προϊόντα ολικής αλέσεως, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, πουλερικά και ψάρια.
- Τα μικρά και συχνά γεύματα (5-6 ημερησίως) είναι ωφέλιμα σε σχέση με τα λιγότερα και μεγαλύτερα γεύματα.
- Μειώστε τα λιπαρά τρόφιμα (τηγανιτά, fast food, βούτυρα, κρέμες γάλακτος, τσιγαριστά κτλ).
- Αποφύγετε τρόφιμα όπως δυόσμο ή μέντα, σοκολάτα, κέτσαπ, μουστάρδα, ξίδι και καφεϊνούχα ροφήματα.
- Αποφύγετε την κατανάλωση εσπεριδοειδών φρούτων είτε αυτούσια είτε σε μορφή χυμού όπως πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ και ανανά.
- Αποφύγετε πικάντικα και ethnic φαγητά.
- Αποφύγετε το λεμόνι και την τομάτα λόγω της αυξημένης οξύτητας.
- Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ και αναψυκτικών.
Γενικές συμβουλές για την καθημερινότητα ατόμων με οισοφάγου Barrett
- Φάτε τρεις ώρες πριν τον ύπνο σας.
- Παραμείνετε σε όρθια θέση για δύο έως τρεις ώρες πριν ξαπλώσετε.
- Ανυψώστε το κεφάλι σας ελαφρώς όταν ξαπλώσετε στο κρεβάτι, το οποίο μπορεί να σας βοηθήσει να κρατήσετε το οξύ στο στομάχι.
- Χρησιμοποιήστε κάποιο στήριγμα για να ανεβάσετε την κεφαλή του κρεβατιού.
Μύθοι και αλήθειες για τον οισοφάγο Barrett
1. ‘Η καούρα είναι απλώς ένα σύπμτωμα’.
Μύθος! Μην αγνοείτε τη συχνή καούρα! Η χρόνια καούρα (που συμβαίνει δύο φορές την εβδομάδα ή περισσότερο) δεν πρέπει ποτέ να την αγνοείται. Η παλινδρόμηση γαστρικού οξέος μπορεί να βλάψει την επένδυση του οισοφάγου και αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του οισοφάγου.
2. ‘Ο καρκίνος του οισοφάγου είναι σπάνιος’
Αλήθεια. Ο καρκίνος του οισοφάγου είναι σπάνιος σε σύγκριση με άλλους καρκίνους όπως του πνεύμονα, του μαστού και του προστάτη. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλους καρκίνους, ο καρκίνος του οισοφάγου (αδενοκαρκίνωμα) είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος καρκίνος στον δυτικό κόσμο.
3. ‘Ο καρκίνος του οισοφάγου εμφανίζει συμπτώματα από νωρίς’.
Μύθος. Ο καρκίνος του οισοφάγου συχνά ανιχνεύεται σε μεταγενέστερα στάδια, καθώς τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνά αργά, όταν έχει ήδη εξαπλωθεί ο καρκίνος. Σε αντίθεση με άλλους καρκίνους που μπορεί μερικές φορές να παρουσιάζουν έγκαιρα σημεία προειδοποίησης, ο καρκίνος του οισοφάγου συνήθως δεν έχει εμφανή συμπτώματα στα αρχικά στάδια, όταν ο καρκίνος βρίσκεται στον οισοφάγο και δεν έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα ή λεμφαδένες.
4. ‘Ο καρκίνος του οισοφάγου συνήθως επηρεάζει μόνο τους λευκούς άνδρες άνω των 55 ετών’.
Μύθος. Ο καρκίνος του οισοφάγου δεν κάνει διακρίσεις σε κανέναν. Άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών και εθνοτήτων μπορούν να επηρεαστούν. Η ηλικία, το φύλο και η εθνικότητα θεωρούνται παράγοντες κινδύνου. Ενώ είναι αλήθεια ότι οι ηλικιωμένοι άνδρες έχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου.
Συμπερασματικά
Είναι σαφές ότι ο οισοφάγος Barrett είναι ο μοναδικός προσδιορισμένος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με ΟΒ δεν θα αναπτύξει ποτέ αυτόν τον καρκίνο!! Υπάρχουν σαφείς επιδημιολογικοί παράγοντες σχετικά με την ενδεχόμενη μείωση του κινδύνου σε ασθενείς με ΟΒ, οι οποίοι πρέπει να υιοθετούνται από αυτούς. Τέτοιοι παράγοντες συμπεριλαμβάνουν τη διακοπή καπνίσματος, μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε φρούτα και λαχανικά και την απώλεια βάρους.
