Γαστρίτιδα είναι μια κατάσταση στην οποία το στομαχικό τοίχωμα φλεγμαίνει. Ο αυλός του στομάχου σχηματίζει πολυάριθμους αδένες, οι οποίοι εκκρίνουν υδροχλωρικό οξύ και ένα πρόδρομο ένζυμο, το πεψινογόνο που στη συνέχεια μετατρέπεται σε πεψίνη, ουσίες υπεύθυνες για την έναρξη της πέψης της τροφής. Κύτταρα στην επιφάνεια του βλεννογόνου του στομάχου παράγουν μια ελαφρώς αλκαλική βλέννα, η οποία καλύπτει τον αυλό. Αυτή δημιουργεί φραγμό ανάμεσα στο υψηλής οξύτητας περιεχόμενο του αυλού και τα κύτταρα και προστατεύει τον ιστό από διάβρωση λόγω της παρουσίας οξέος. Σε κατάσταση φλεγμονής παράγεται λιγότερο υδροχλωρικό οξύ και ένζυμα, αλλά και λιγότερη βλέννα, οπότε ο στόμαχος δεν προστατεύεται επαρκώς από τη διαβρωτική δράση των οξέων.
Ποιες κατηγορίες γαστρίτιδας υπάρχουν;
Οξεία αιμορραγική γαστρίτιδα
Στην πρώτη φάση της οξείας γαστρίτιδας κρίνεται απαραίτητη η πλήρης αποχή από κάθε είδους στερεάς τροφής. Αφού αντιμετωπιστεί η οξεία αυτή κατάσταση από την ιατρική ομάδα ξεκινά σταδιακά η από του στόματος σίτιση. Αρχικά ο ασθενής λαμβάνει μία υδρική/υδαρή δίαιτα η οποία μπορεί να περιλαμβάνει υγρά όπως χαμομήλι και σούπες. Σταδιακά περνάμε σε μία ελαφρά δίαιτα με μικρά και συχνά γεύματα μέσα στη διάρκεια της ημέρας. Αυτό θα συμβεί συνήθως σε διάστημα περίπου 2-5 ημερών, όσο χρειάζεται δηλαδή και ο βλεννογόνος για να επουλωθεί.
Χρόνια γαστρίτιδα
Στην περίπτωση της χρόνιας γαστρίτιδας είναι σημαντικό ο ασθενής να ακολουθεί κάποιες διατροφικές οδηγίες τόσο για την ανακούφιση αλλά και για την αποφυγή έξαρσης των συμπτωμάτων.
Συχνά αίτια γαστρίτιδας αποτελούν τα εξής
- Λοίμωξη (ελικοβακτήριο του πυλωρού, H. pylori)
- Χημικές ουσίες και φάρμακα (αλκοόλ, κάπνισμα και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη)
- Αυτοάνοσοι μηχανισμοί
Λιγότερο συχνά αίτια είναι η νόσος του Crohn, που δύναται να προκαλέσει βλάβες σε όλο το μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα, η σαρκοείδωση, αλλεργίες σε τρόφιμα και λοιμώξεις από μικροοργανισμούς, διαφορετικούς από το H. pylori.
Συμπτώματα γαστρίτιδας
Ορισμένοι ασθενείς πονούν ή αισθάνονται δυσφορία στην κοιλιακή χώρα, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο, αφού η γαστρίτιδα μπορεί να είναι και ελεύθερη συμπτωμάτων. Πολλές φορές ίσως εμφανιστεί αίσθημα ναυτίας ή εμέτου. Είναι, όμως, σύνηθες η οξεία γαστρίτιδα λόγω των διαβρώσεων να προκαλέσει αιμορραγία. Αυτή εκδηλώνεται με αιματέμεση, δηλαδή την παρουσία αίματος στον έμετο του ασθενούς, ενώ συχνά συνυπάρχει και μέλαινα κένωση, λόγω χρωματισμού των κοπράνων από το αίμα. Αδυναμία και κόπωση μπορεί να είναι επίσης συμπτώματα της αιμορραγικής γαστρίτιδας. Καθώς η κατάσταση αυτή μπορεί να αποβεί απειλητική για τη ζωή, κρίνεται απαραίτητο ο ασθενής να καλέσει το γιατρό του σε περίπτωση που έχει υποψία αιμορραγίας.
Η χρόνια γαστρίτιδα συνεπάγεται επιπλοκές για τον οργανισμό
Έλκη στομάχου
Συχνά ο βλεννογόνος υφίσταται βαθιά λύση στη συνέχειά του λόγω της δράσης των οξέων και προκαλούνται πεπτικά έλκη. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και η λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού συχνά οδηγούν στην ανάπτυξη ελκών.
Διαβάστε Επίσης: Έλκος, Τι είναι & Πώς Αντιμετωπίζεται;
Ατροφική γαστρίτιδα
Η χρόνια επιπολής γαστρίτιδα προοδευτικά δύναται να εξελιχθεί σε ατροφική. Στην περίπτωση αυτή, ατροφούν οι αδένες του στομάχου και αδυνατεί να παράγει τις ουσίες που φυσιολογικά παράγει.
Αναιμία
Η αργή, αλλά συνεχής απώλεια μικρών ποσοτήτων αίματος λόγω της αιμορραγίας του στομάχου προοδευτικά μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία.
Ανεπάρκεια βιταμίνης Β12
Η έλλειψη του ενδογενούς παράγοντα, μιας πρωτεΐνης που παράγεται στο στομάχι και είναι υπεύθυνη για την απορρόφηση της βιταμίνης Β12, μπορεί να προκαλέσει ανεπάρκεια της βιταμίνης στον οργανισμό. Η βιταμίνη αυτή είναι απαραίτητη για τη διαδικασία της αιμοποίησης. Συνεπώς, η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει ένα είδος αναιμίας, που καλείται κακοήθης.
Διαβάστε Επίσης: Βιταμίνη Β12, πού βρίσκεται & ποιος είναι ο ρόλος της;
Ογκογένεση
Η χρόνια γαστρίτιδα αυξάνει τις πιθανότητες να δημιουργηθούν καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι στο στομάχι.
Θεραπεία για την αντιμετώπιση
Η θεραπεία της γαστρίτιδας συνεπάγεται μείωση του υδροχλωρικού οξέος του στομάχου ή θεραπεία της υποκείμενης αιτία.
Αγωγή με αντιόξινα, Η2 αναστολείς ή αναστολείς αντλίας πρωτονίων μπορεί να μειώσει το παραγόμενο οξύ στο στομάχι και έτσι να επουλωθεί ο βλεννογόνος.
Από την άλλη, εκρίζωση του ελικοβακτηρίου του πυλωρού είναι πολύ σημαντική ακόμη και αν ο ασθενής δεν εμφανίζει συμπτώματα. Ασθενείς με κακοήθη αναιμία μπορούν να συμβουλευθούν το γιατρό τους, σχετικά με τη διαχείριση της ανεπάρκειας Β12.
Πρόληψη της γαστρίτιδας
Στην περίπτωση της γαστρίτιδας λόγω λοίμωξης από H. pylori είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει κανείς, πως η τήρηση των κανόνων υγιεινής είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη οποιασδήποτε λοίμωξης. Συχνό πλύσιμο των χεριών και καλό μαγείρεμα των τροφών είναι οι πιο απλοί κανόνες που μπορεί να τηρήσει κανείς για την προστασία του.
Διατροφική αντιμετώπιση για τα συμπτώματα
Οξεία αιμορραγική γαστρίτιδα
Αφού αντιμετωπιστεί η οξεία αυτή κατάσταση από την ιατρική ομάδα, ο ασθενής ξεκινά την από του στόματος σίτιση. Αρχικά, λαμβάνει υγρά, όπως χαμομήλι και στη συνέχεια μεταβαίνει σε μια ελαφρά δίαιτα. Αυτό θα συμβεί σε διάστημα περίπου 2-5 ημερών, όσο χρειάζεται ο βλεννογόνος για να επουλωθεί.
Χρόνια γαστρίτιδα
Στις περιόδους έξαρσης της φλεγμονής, καλό θα ήταν να περιορίζεται η κατανάλωση ορισμένων τροφών που δυνητικά ερεθίζουν το βλεννογόνο. Οι ασθενείς θα περιοριστούν σε μια ελαφρά δίαιτα, αποφεύγοντας τα καρυκεύματα και τα μπαχαρικά, τα όξινα τρόφιμα, όπως λεμόνι και ξύδι, καφεϊνούχα ροφήματα και το αλκοόλ. Αντιθέτως, κατά τις περιόδους ύφεσης, ωφελούνται από μια ισορροπημένη διατροφή, καταναλώνοντας τρόφιμα από όλες τις ομάδες.
Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγονται;
- Όξινα τρόφιμα τα οποία θα αυξήσουν την οξύτητα του γαστρικού υγρού επιδεινώνοντας έτσι τα συμπτώματα της γαστρίτιδας. Τέτοια τρόφιμα είναι τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ, μανταρίνι), το λεμόνι, το ξίδι αλλά και η ντομάτα ή ο χυμός της.
- Καφεϊνούχα ροφήματα και τρόφιμα είναι καλό να αποφεύγονται, μεταξύ άλλων κάποιες πηγές που ίσως δεν γνωρίζετε είναι η σοκολάτα και τα αναψυκτικά τύπου κόλα.
- Η αποφυγή αλκοόλ είναι επίσης απαραίτητη στην περίπτωση γαστρίτιδας.
- Τα πικάντικα τρόφιμα μαγειρεμένα με πολλά καρυκεύματα και μπαχαρικά καλό θα είναι επίσης να λείπουν από το διαιτολόγιό ασθενών με γαστρίτιδα καθώς μπορεί δυνητικά να ερεθίσουν το βλεννογόνο του στομάχου.
- Τα πολύ λιπαρά τρόφιμα θα πρέπει να αποφεύγονται καθώς «βαραίνουν» το στομάχι και πιθανώς επιδεινώνουν την φλεγμονή.
Υπάρχουν τρόφιμα που βοηθούν;
- Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες όπως φρούτα (εκτός των εσπεριδοειδών), λαχανικά, όσπρια αλλά και δημητριακά ολικής αλέσεως.
- Ένας άλλος λόγος για την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι η περιεκτικότητά τους σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες οι οποίες βοηθούν στην αντιμετώπιση της φλεγμονής.
- Άπαχο κρέας (κοτόπουλο, γαλοπούλα) αλλά και ψάρια.
- Τρόφιμα που περιέχουν προβιοτικά όπως το γιαούρτι και το κεφίρ.
- Τέλος το πανταχού παρών νερό! Μην ξεχνάτε να πίνετε την συνιστώμενη ποσότητα νερού ημερησίως καθώς βοηθά στην απομάκρυνση βλαβερών ουσιών και τοξινών από τον οργανισμό.
Με ποιους χειρισμούς μπορούν να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα;
Υπάρχουν όμως και κάποιοι επιπλέον χειρισμοί, διατροφικοί και μη, που μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό των συμπτωμάτων και επομένως είναι σημαντικό να τους έχουμε κατά νου:
- Φροντίζουμε να καταναλώνουμε μικρά και συχνά γεύματα. Τα γεύματα δεν θα πρέπει να απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από 3 ώρες περίπου προκειμένου το στομάχι να μην μένει «άδειο» και ευάλωτο στη δράση των οξέων. Τα μικρά γεύματα θα βοηθήσουν επίσης στον περιορισμό συνηθισμένων συμπτωμάτων όπως η ναυτία και ο εμετός.
- Καταναλώνουμε εύπεπτα τρόφιμα αλλά βοηθάμε και εμείς στην καλύτερη και γρηγορότερη πέψη μασώντας καλά την τροφή που καταναλώνουμε. Έτσι περιορίζουμε και την καούρα που συχνά υπάρχει σε περιπτώσεις γαστρίτιδας.
- Περιορίζουμε το άγχος όσο περνάει από το χέρι μας. Η ενασχόληση με κάποια φυσική δραστηριότητα ή με κάποιο χόμπι θα μας βοηθήσει να διοχετεύσουμε το άγχος μας αλλού και όχι στο στομάχι μας!
- Η αποφυγή του καπνίσματος για άλλη μία φορά βελτιώνει την κατάσταση της υγείας μας και στην περίπτωση της γαστρίτιδας.
- Σιγουρευτείτε ότι έχετε χωνέψει πριν ξαπλώσετε για ύπνο. Η κατανάλωση του τελευταίου σας γεύματος 2-3 ώρες πριν την κατάκλιση θα βοηθήσει.
- Φροντίστε να μην καταναλώνετε το φαγητό και τα ροφήματά σας πολύ ζεστά καθώς μπορεί να επιδεινώσουν συμπτώματα της γαστρίτιδας όπως η ναυτία.
Υπάρχουν συμπληρώματα που μπορούν να βοηθήσουν;
- Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένων η γαστρίτιδα συχνά προκαλεί ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να εξετασθεί η περίπτωση συμπληρωματικής της χορήγησης.
- Συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης C και ω3 λιπαρών οξέων μπορεί να ωφελήσει λόγω της ισχυρής τους αντιοξειδωτικής δράσης. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η φλεγμονή και ενισχύεται το ανοσοποιητικό σύστημα του πάσχοντα οργανισμού.
- Η λήψη προβιοτικών πιθανώς επίσης να βοηθά. Σε έρευνες φάνηκε τα προβιοτικά να βοηθούν στην πρόληψη της μόλυνσης με παθογόνα βακτήρια (όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού) τόσο μέσω της ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού όσο και μέσω του άμεσου ανταγωνισμού των προβιοτικών βακτηρίων με το παθογόνο.
