Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος είναι μία κατάσταση που γίνεται σήμερα αντιληπτή όλο και συχνότερα και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ευρημάτων. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία λίπους στο ήπαρ, μόνη ή σε συνδυασμό με φλεγμονή – οπότε και μιλάμε για μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα - και σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να προκαλέσει κίρρωση ήπατος. Ευτυχώς, αυτό δε συμβαίνει σε μεγάλη συχνότητα, καθώς η νόσος στους περισσότερους ανθρώπους έχει μακρά πορεία και δε δημιουργεί προβλήματα.
Η πάθηση αυτή – η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος – φαίνεται να είναι αρκετά συχνή στο γενικό πληθυσμό. Παρουσιάζεται σε ένα ποσοστό 15%-25%, ενώ στα παχύσαρκα άτομα η συχνότητά της φτάνει το 50%-90%. Η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα εμφανίζεται σε πάνω από 10% του γενικού πληθυσμού και σε ποσοστό 30% στα παχύσαρκα άτομα. Παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος είναι η παχυσαρκία, η ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη, και η υπερλιπιδαιμία. Τέλος, και η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.
Οι περισσότεροι ασθενείς δεν παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα ή ενόχληση. Ορισμένοι, όμως, αναφέρουν κόπωση και ένα αίσθημα βάρους δεξιά στην κοιλιά. Συχνή στην πάθηση αυτή είναι ακόμη η εύρεση από το γιατρό ήπατος μεγαλύτερου από το φυσιολογικό.
Όσον αφορά τις εξετάσεις αίματος, συχνά το μόνο εύρημα είναι ήπιες έως μέτριες αυξήσεις των τρανσαμινασών (ALT ή SGPT, AST ή SGOT). Τα άλλα δύο ένζυμα που σχετίζονται με την ηπατική λειτουργία, δηλαδή η γ-γλουταμυλική-τρανσφεράση (γGT) και η αλκαλική φωσφατάση (ALP ή SAP) είναι αυξημένα σε αρκετούς ασθενείς. Στο υπερηχογράφημα αυτό που ανευρίσκεται είναι αυξημένη ηχογένεια του ήπατος.
Ο Ρόλος της Διατροφής
Οι συχνότητες της νόσου στον πληθυσμό των παχύσαρκων ατόμων σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό και η συσχέτισή της με το σακχαρώδη διαβήτη και την υπερλιπιδαιμία μάς κατευθύνουν στο συμπέρασμα ότι η διατροφή επηρεάζει την εμφάνιση, αλλά και την έκβαση της νόσου. Έρευνες δείχνουν ότι η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων σχετίζεται με την ανάπτυξη μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας, ενώ είναι γενικά παραδεκτό ότι η απώλεια βάρους σε παχύσαρκα άτομα με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος έχει ως αποτέλεσμα την πτώση των τιμών των τρανσαμινασών στο αίμα τους.
Βιταμίνες, Ιχνοστοιχεία και Μη Αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος
Αρκετές έρευνες επικεντρώνονται στο ρόλο που παίζουν οι βιταμίνες στην πάθηση αυτή. Οι περισσότερες βιταμίνες φαίνεται να παίζουν προστατευτικό ρόλο. Έτσι, η βιταμίνη Α και η βιταμίνη Ε ανευρίσκονται σε μειωμένα επίπεδα στους ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος, ενώ η βιταμίνη C φαίνεται να έχει ευεργετική επίδραση στο ήπαρ των ατόμων αυτών. Η συγκέντρωση φυλλικού οξέος, σύμφωνα με τους ερευνητές, εμφανίζεται σημαντικά μειωμένη σε παχύσαρκους ασθενείς με την παραπάνω πάθηση σε σύγκριση με αυτούς που είχαν φυσιολογικό ήπαρ. Τα τρόφιμα στα οποία περιέχονται οι παραπάνω βιταμίνες συγκεντρώνονται στον πίνακα που ακολουθεί.
Και τα ιχνοστοιχεία φαίνεται να παίζουν κάποιο ρόλο στο λιπώδες ήπαρ, αφού η επαρκής πρόσληψη σεληνίου και ψευδαργύρου φαίνεται να προστατεύει έναντι της ανάπτυξης μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας. Ψευδάργυρος περιέχεται στα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, ενώ σελήνιο βρίσκουμε τόσο στα λαχανικά, όσο και στο κρέας και τα αυγά.
Ο Ρόλος των Μακροθρεπτικών Συστατικών
Μακροθρεπτικά συστατικά είναι οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λιπίδια. Η πρόσληψή τους φαίνεται να επηρεάζει την εμφάνιση και την πορεία της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος.
Τα δεδομένα για το ρόλο των υδατανθράκων είναι αντικρουόμενα. Υπάρχουν έρευνες στις οποίες φαίνεται ότι η πρόσληψή τους προστατεύει από τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα. Άλλες έρευνες, όμως, δείχνουν ότι η αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων ευοδώνει τη μετάβαση από την απλή λιπώδη διήθηση στη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα. Αυτό φαίνεται, βέβαια, να ισχύει περισσότερο για την πρόσληψη απλών υδατανθράκων – όπως δηλαδή αυτών που περιέχονται στα γλυκά – απ’ ότι για την πρόσληψη δημητριακών ή άλλων τροφών, που περιέχουν και σύνθετους υδατάνθρακες. Επιπλέον, η πρόσληψη αναψυκτικών – που είναι πλούσια σε απλούς υδατάνθρακες, όπως η γλυκόζη και η φρουκτόζη – φαίνεται να συσχετίζεται θετικά με την ανάπτυξη μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας.
Είναι γνωστό ότι η έλλειψη πρωτεϊνών από τη διατροφή οδηγεί σε συσσώρευση λίπους στο ήπαρ. Ωστόσο, οι έρευνες για το αν συσχετίζεται και με τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος είναι λίγες. Από τα λίγα στοιχεία που υπάρχουν φαίνεται ότι η μειωμένη πρόσληψή τους ίσως να σχετίζεται και με τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, ενώ δεν έχει γίνει κάποια μελέτη που να αφορά την επίδραση στη νόσο αυτή της αυξημένης πρόσληψης πρωτεϊνών.
Τα λιπίδια είναι τα καλύτερα μελετημένα μακροθρεπτικά συστατικά, όσον αφορά τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος. Υπέρμετρη πρόσληψη λίπους με τη διατροφή σχετίζεται με τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, αλλά και με την ανάπτυξη φλεγμονής σε αυτό, σύμφωνα με στοιχεία από έρευνες. Η αυξημένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης, ειδικότερα, φαίνεται επίσης να ευοδώνει την ανάπτυξη μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας, σε αντίθεση με την πρόσληψη πολυακόρεστων και μονοακόρεστων λιπαρών οξέων.
Τα κορεσμένα λιπαρά είναι αυτά που συνήθως βρίσκουμε στο κόκκινο κρέας και γενικά στα ζωικής προέλευσης τρόφιμα, όπως το βούτυρο, το τυρί, το πλήρες γάλα. Κορεσμένα λιπαρά οξέα, όμως περιέχουν και ορισμένα φυτικής προέλευσης έλαια, όπως το φοινικέλαιο. Σε αντίθεση, το ελαιόλαδο αποτελεί μία εξαιρετική πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, τα οποία θα βρούμε ακόμη στα καρύδια, ενώ τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα θα περιέχονται στα περισσότερα φυτικά έλαια (ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο) αλλά και στα λιπαρά ψάρια. Ειδικώς, τα ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα - τα οποία μόνο μέσω των τροφών μπορούμε να πάρουμε, καθώς ο οργανισμός μας δε μπορεί να τα συνθέσει μόνος του – προστατεύουν, σύμφωνα με τους ερευνητές, το ήπαρ των ασθενών με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος από περαιτέρω βλάβες. Θεωρείται, λοιπόν, ότι τα ω-3 πρέπει να αποτελούν σημαντικό συστατικό της διατροφής ενός ατόμου με την παραπάνω πάθηση. Τα ψάρια, όπως ο τόνος και ο σολομός, ορισμένα σκούρα πράσινα λαχανικά και ορισμένα φυτικά έλαια αποτελούν πηγές των ω- 3 λιπαρών.
Τέλος, αν και δεν υπάγονται στα μακροθρεπτικά συστατικά, είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με στοιχεία από έρευνες, η μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών συμβαδίζει με την εμφάνιση μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας. Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, το αλεύρι ολικής αλέσεως και τα προϊόντα του.
Συμπερασματικά
Τα παραπάνω στοιχεία που αφορούν τη σχέση της διατροφής και της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος, με ελάχιστες αν όχι καμία τροποποίηση θα μπορούσαν να αφορούν την παχυσαρκία, το σακχαρώδη διαβήτη, τη στεφανιαία νόσο ή οποιαδήποτε άλλη πάθηση σχετίζεται με το σημερινό πρότυπο διατροφής και τρόπου ζωής. Κι αυτό γιατί δεν υπάρχουν θαυματουργά τρόφιμα ή συνταγές που μας κάνουν καλά ή μας αρρωσταίνουν. Η σωστή διατροφή αποτελεί μια συγχορδία από πολλά τρόφιμα, τα οποία πρέπει να καταναλώνονται στις σωστές ποσότητες, όπως οι νότες της συγχορδίας παίζονται για συγκεκριμένο χρόνο. Η διατήρηση της καλής μας υγείας, και της καλής υγείας του ήπατός μας εν προκειμένω, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των ερευνητών, απαιτεί σωστό πρότυπο διατροφής, περισσότερο, ίσως, από άλλες παθήσεις, καθώς ο ρόλος των φαρμάκων στην πάθηση αυτή δεν έχει μελετηθεί ακόμη αρκετά διεξοδικά.
Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν ιατρικές συμβουλές. Σκοπό έχουν την ενημέρωση των αναγνωστών. Για τη διάγνωση ή θεραπεία αυτής της πάθησης συμβουλευθείτε το γιατρό σας.
