Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλά από τα σοβαρότερα νοσήματα στα οποία αποδίδεται το μεγαλύτερο νοσολογικό φορτίο, συνδέονται άμεσα με παράγοντες που σχετίζονται με τη σύγχρονη διατροφή. Η συσχέτιση αυτή έχει φέρει τη διατροφή και τις διατροφικές συνήθειες στο άμεσο ενδιαφέρον της Δημόσιας Υγείας και την έχει αναδείξει σε μια από τις πρώτες προτεραιότητες για την προστασία και προαγωγή της υγείας του πληθυσμού.
Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία είναι η συχνότερη διατροφική διαταραχή στις αναπτυγμένες κοινωνίες και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας στις 7 Απριλίου θα επικεντρωθούμε σε αυτήν. Η κύρια αιτία της παχυσαρκίας είναι η λήψη τροφής σε ποσότητα μεγαλύτερη από όσο επιβάλλουν οι φυσιολογικές ανάγκες και η φυσική δραστηριότητα του ατόμου (θετικό ισοζύγιο ενέργειας). Ο ορισμός της παχυσαρκίας γίνεται με κριτήριο το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ = Βάρος / Ύψος2). Όταν ο ΔΜΣ κυμαίνεται μεταξύ 25 και 30, το άτομο θεωρείται υπέρβαρο, ενώ άνω του 30 θεωρείται παχύσαρκο. Η παχυσαρκία συνδέεται με την εμφάνιση σειράς σοβαρών παθολογικών καταστάσεων, όπως:
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Υπέρταση
- Υπερχοληστερολαιμία
- Στεφανιαία νόσος
- Αγγειακές παθήσεις του εγκεφάλου
- Καρκίνος του παχέος εντέρου και του μαστού
- Παθήσεις της χοληδόχου κύστης και του ήπατος (λιπώδες ήπαρ)
- Αναπνευστικές διαταραχές
- Ουρική αρθρίτιδα και οστεοπόρωση
- Περιορισμός της δραστηριότητας
- Κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα
Το προσδόκιμο επιβίωσης, ενώ δεν επηρεάζεται ουσιαστικά στα υπέρβαρα άτομα, είναι αισθητά χαμηλότερο στα άτομα με παχυσαρκία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) υπολογίζει ότι η παχυσαρκία ευθύνεται για το 7,8% των χαμένων ετών ζωής, λόγω πρόωρου θανάτου ή αναπηρίας στην Ευρώπη.
Πολλές διατροφικές προσεγγίσεις έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και των παθολογικών καταστάσεων που αυτή συνεπάγεται. Το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής ωστόσο είναι το μοναδικό αποτελεσματικό πρότυπο που έχει επικρατήσει ανά τις δεκαετίες. Η μεσογειακή διατροφή ερευνήθηκε αρχικά το 1960 από τον Ancel Keys ο οποίος παρατήρησε τις διατροφικές συνήθειες πληθυσμών στην περιοχή της Μεσογείου. Παρατηρήθηκε λοιπόν πως η βάση της Μεσογειακής διατροφής στηριζόταν στην χρήση πληθώρας τροφίμων που δεν βασίζονταν στο κρέας αλλά κυρίως στην υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ξηρών καρπών και ελαιολάδου. Αντιθέτως η χρήση κρέατος και αλλαντικών ήταν περιορισμένη. Αυτό είχε και σαν αποτέλεσμα την μειωμένη εμφάνιση σε καρδιαγγειακά επεισόδια και σακχαρώδη διαβήτη. Πρόσφατες έρευνες του 2007 που διεξήχθηκαν στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Βαρκελώνης απέδειξαν πως το μοτίβο της Μεσογειακής διατροφής μπορεί να έχει και ένα σημαντικό ρόλο στην μείωση εμφάνισης της παχυσαρκίας. Ποια είναι λοιπόν τα ποιό σημαντικά σημεία της μεσογειακής διατροφής που θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν μας στις καθημερινές διατροφικές μας συνήθειες για να αποτρέψουμε την εμφάνιση της παχυσαρκίας;
Καταναλώστε άφθονη ποσότητα σε φυτικές ίνες.
Είναι γνωστό πως η ανισορροπία μεταξύ της κατανάλωσης θερμίδων και της καύσης ενέργειας, μέσω της φυσικής δραστηριότητας, μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση του βάρους. Η όρεξη μας και η πρόσληψη τροφής ρυθμίζεται από πολλούς περιβαλλοντικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Η κατανάλωση φυτικών ινών στη διατροφή μας μέσω της χρήσης φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής άλεσης ρυθμίζει την όρεξη μας και να μας βοηθά στο να διατηρήσουμε ένα υγιές βάρος. Παράλληλα, τρόφιμα με αυξημένες φυτικές ίνες βοηθούν την καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου του αίματος, καθώς απορροφώνται πιο αργά από το γαστρεντερικό μας σύστημα και δεν αυξάνουν απότομα τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Παράλληλα έρευνες έχουν αποδείξει πως η άφθονη κατανάλωση φυτικών ινών βοηθά στην πρόληψη από την εμφάνιση της δυσκοιλιότητας και στην μείωση εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Φροντίστε λοιπόν καθημερινά να συμπεριλαμβάνετε φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά) στην διατροφή σας.
Μειώστε την κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών.
Μιλώντας για κορεσμένα λιπαρά αναφερόμαστε στα λιπαρά που βρίσκονται κυρίως στο κρέας (μοσχάρι, χοιρινό και λιγότερο στα πουλερικά) και στο ζωικό βούτυρο και που είναι υπεύθυνα για την αύξηση της χοληστερόλης και την πρόκληση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στα υδρογονωμένα φυτικά λιπαρά που βρίσκονται ‘κρυμμένα’ σε μπισκότα, γλυκά και επεξεργασμένα προϊόντα και λειτουργούν αντίστοιχα με τα κορεσμένα λιπαρά. Χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο στην διατροφή σας και φυτικές μαργαρίνες που δεν ανεβάζουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και έχουν προστατευτική δράση για το καρδιαγγειακό σύστημα. Τέλος η συστηματική χρήση ψαριού και ειδικότερα λιπαρών ψαριών στην διατροφή μας (1-2 φορές την εβδομάδα) μέσω των ω-3 λιπαρών οξέων, μας βοηθούν στη διατήρηση μιας υγιούς καρδιάς.
Χρησιμοποιήστε μέτρια ποσότητα κόκκινου κρασιού στην διατροφή σας.
Έρευνες έχουν παρουσιάσει πως η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ καθημερινά (σε ποσότητα 40γρ ή ½ ποτηράκι κρασί) και ειδικότερα κόκκινου κρασιού μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Επίσης πρόσφατα παρατηρήθηκε πως η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει την εμφάνιση την νόσου Alzheimer’s.
Επομένως, βλέπουμε ότι ακολουθώντας το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής που συνοψίζεται στην παρακάτω πυραμίδα είναι δυνατό να προληφθεί η παχυσαρκία και κατ’ επέκταση όλες οι παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με αυτήν και αναφέρθηκαν παραπάνω. Φυσικά δεν πρέπει να αγνοούμε και το κομμάτι της φυσικής δραστηριότητας που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη διατήρηση της καλής υγείας.
