Το ενδιαφέρον για τα αντιοξειδωτικά και τα βότανα στην υγεία
Το ενδιαφέρον για τα αντιοξειδωτικά αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, κυρίως για το ρόλο που διαδραματίζουν στην υγεία και την ευεξία του ανθρώπου. Τα βότανα και τα αρωματικά φυτά αποτελούν σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών και μάλιστα πολλά εξ’ αυτών είναι ευρέως γνωστά και δημοφιλή και ευδοκιμούν και στην ελληνική επικράτεια, όπως το χαμομήλι, η μαντζουράνα, ο δυόσμος, η ρίγανη και πολλά ακόμη, τα οποία αρκετοί άνθρωποι καταναλώνουν ολοένα και περισσότερο, προς όφελος της υγείας τους. Ακόμα, η κατανάλωση των εγχυμάτων και αφεψημάτων των βοτάνων αυτών, ενισχύει την ευεξία του ανθρώπινου οργανισμού και προσφέρει ιδιαίτερη αντιοξειδωτική προστασία έναντι των ελεύθερων ριζών που απειλούν την υγεία.
Η μεγάλη ποικιλία βοτάνων και αρωματικών φυτών που διαθέτει η ελληνική ύπαιθρος, αποτελεί βασικό παράγοντα ώστε να εισαχθεί συστηματικά η κατανάλωσή τους στον τρόπο ζωής και διατροφής στη χώρα μας.
Ορισμοί: Βότανα, αντιοξειδωτικά και αφεψήματα
Ας δούμε όμως για αρχή κάποιους βασικούς ορισμούς, που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα όσα αναφέρονται παραπάνω, σχετικά με τη σημασία της κατανάλωσης αφεψημάτων ελληνικών βοτάνων στην διατήρηση της καλής υγείας του ανθρώπου.
- Με τον όρο βότανα, ορίζονται τα χρήσιμα φυτά, των οποίων τα φύλλα, τα λουλούδια και οι ρίζες λογίζονται ως βρώσιμα ή φάρμακα, με κριτήριο τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά. Ο ορισμός αναφέρεται σε μια ευρεία ποικιλία φυτών που χρησιμοποιούνται ως συστατικά στα φαγητά, στα ποτά, στα καλλυντικά και στα φάρμακα.
- Ως αντιοξειδωτικά χαρακτηρίζονται οι ουσίες εκείνες που εμποδίζουν τις αντιδράσεις των ελεύθερων ριζών, προστατεύοντας τον οργανισμό από την επιβλαβή τους δράση.
- Τέλος, ως αφέψημα θα μπορούσαμε να ορίσουμε το έγχυμα που παραλαμβάνουμε μέσω της διαδικασίας βρασμού ενός βοτάνου σε νερό, το οποίο περιλαμβάνει όλες τις υδατοδιαλυτές ουσίες του βοτάνου αυτού.
Διαβάστε επίσης: Τα βότανα συμβάλλουν στη Διατήρηση της γραμμής μας
Τα οφέλη των αντιοξειδωτικών και των ελληνικών βοτάνων
Τις τελευταίες δεκαετίες, το ερευνητικό ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί, μεταξύ άλλων, κυρίως στα αντιοξειδωτικά, για τα οποία τα επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν σθεναρά πως παρουσιάζουν ευεργετικές επιδράσεις για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθότι φαίνεται ότι δρουν ενάντια των ελεύθερων ριζών. Ανάμεσα στα προϊόντα που περιέχουν αντιοξειδωτικά, βρίσκονται πολλά βότανα που καταναλώνονται ως αφεψήματα ή εγχύματα και τα βρίσκουμε σε αφθονία στην ελληνική ύπαιθρο.
Παρακάτω, περιγράφονται τα χαρακτηριστικά, οι ευεργετικές ιδιότητες αλλά και οι αντενδείξεις των δέκα πιο γνωστών ελληνικών βοτάνων, για τα οποία οι επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει πως το αντιοξειδωτικό τους περιεχόμενο υπερτερεί σε σχέση με τα υπόλοιπα και συνεπώς καθίστανται ιδιαίτερα ευεργετικά για την εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών που σχηματίζονται στον ανθρώπινο οργανισμό.
Δυόσμος (Mentha spicata): Οφέλη και Χρήσεις
Ο δυόσμος είναι ένα ποώδες αρωματικό φυτό και αποτελεί το καλύτερο αφέψημα κατά των πονοκεφάλων. Ακόμα συνίσταται ως αντιεμετικό, για τους πόνους των αυτιών, της κοιλιάς και για το έλκος του στομάχου. Θεωρείται επίσης άριστο χωνευτικό και τονωτικό, ενώ βοηθά στη μετρίαση της ναυτίας της εγκυμοσύνης.
Το αιθέριο έλαιο του δυόσμου χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό καρβόνης και χρησιμοποιείται σε τσίχλες, οδοντόκρεμες και στοματικά διαλύματα. Η οσμή της καρβόνης είναι δροσερή, γλυκιά και διάχυτη.
Πρέπει να αποφεύγεται η παρατεταμένη χρήση του αιθέριου ελαίου για εισπνοές. Δεν πρέπει να δίνεται σε παιδιά για διάστημα μεγαλύτερο από 3 ημέρες, ενώ πρέπει να αποφεύγεται στα βρέφη. Μπορεί να μειώσει τη ροή του γάλακτος, γι’ αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή κατά τη γαλουχία. Επίσης, πρέπει να χρησιμοποιείται με μεγάλη προσοχή κατά την κύηση. Η χρήση παρασκευασμάτων με δυόσμο αντενδείκνυται σε άτομα με σοβαρή ηπατική βλάβη.
Ο δυόσμος έχει πάρα πολλές χρήσεις. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έγχυμα, ως κατάπλασμα, ως αφέψημα ή και ως αιθέριο έλαιο. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ωμός ή αποξηραμένος σε διάφορες συνταγές, ως μυρωδικό σε τσίχλες, καραμέλες, οδοντόκρεμες, σαπούνια κλπ., αλλά και ως φάρμακο. Το ρόφημά του καταπραΰνει τους πόνους του στομάχου, είναι αντισπασμωδικό και για αυτό καταπραΰνει το λόξιγγα. Είναι επίσης αντιμυκητικό και αντιβακτηριακό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε γαργάρες για την πλύση του στόματος.
Eχινάκεια (Εchinacea purpurea): Ενίσχυση του ανοσοποιητικού
Είναι φυτό φαρμακευτικό, ποώδες, πολυετές, με διακλαδισμένη ρίζα. Διαθέτει ήπια αντιμικροβιακή δράση και κατά κύριο λόγο διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων και τη διάρκεια των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Μελέτες επίσης δείχνουν ότι μειώνει αποτελεσματικά τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος. Συστατικά του φυτού όπως οι αλκαμίδες, τα παράγωγα του καφεϊκού οξέος, οι γλυκοπρωτεΐνες, οι πολυσακχαρίτες και οι πολυακετιλίνες, παρουσιάζουν αντιφλεγμονώδη δράση. Επίσης παρουσιάζουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση αλλά ο μηχανισμός λειτουργίας τους δεν είναι απολύτως αντιληπτός.
Έχει αναφερθεί πως η εχινάκεια δίνει θετικό αποτέλεσμα σε επιδερμικό τεστ αλλεργικής ευαισθησίας σε άτομα με ιστορικό δερματίτιδας από φυτά. Η ρίζα του φυτού μπορεί να έχει παρόμοια αλλά ελαφρύτερα αποτελέσματα.
Προφυλάξεις:
Έχει αναφερθεί ότι κάποια αλκαλοειδή που εντοπίστηκαν στην εχινάκεια είναι τοξικά για το ήπαρ (μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα ηπατικά κύτταρα), τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους έπειτα από μακροπρόθεσμη λήψη σε εξαιρετικά υψηλές δοσολογίες. Έγκυες και γυναίκες σε θηλασμό θα πρέπει να συμβουλευτούν έναν ειδικό γιατρό πριν χρησιμοποιήσουν την εχινάκεια, καθώς δεν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία για την ασφάλεια της λήψης της στις παραπάνω περιπτώσεις. Δεν συνιστάται η χρήση της από παιδιά. Τέλος, η εχινάκεια δεν θα πρέπει να λαμβάνεται μαζί με ανοσοκαταστολείς, καθώς ενδέχεται να αλληλεπιδράσει με την εν λόγω φαρμακευτική αγωγή.
Επίσης χρησιμοποιείται και σε διάφορες μορφές για την καταπολέμηση φλεγμονών και μολύνσεων (ουρολοιμώξεις), κολικών και δερματικών παθήσεων (ψωρίαση, έρπης, έλκος, πληγές, εγκαύματα, ακμή). Εκτός από το φρέσκο και το αποξηραμένο βότανο που γίνεται ρόφημα, υπάρχουν χάπια (αναβράζοντα και μη), αλοιφές, σιρόπια, βάμματα και εκχύλισμα. Η ρίζα του βοτάνου παρασκευάζεται ως αφέψημα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί, σε συνδυασμό με άλλα βότανα, για κάθε μόλυνση σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Εξωτερικά χρησιμοποιείται για τη θεραπεία μολυσμένων τραυμάτων και αμυχών. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί προληπτικά για την αντιμετώπιση του χειμερινού κρυολογήματος.
Θυμάρι (Thymus capitatus): Ιδιότητες κακι Εφαρμογές
Είναι μικρός, ανθεκτικός, πολύκλαδος θάμνος, με πολλά μικρά φύλλα και ροζ ανθάκια και ανθίζει το καλοκαίρι. Τα φύλλα του θυμαριού όταν ξεραθούν αποκτούν καφεπράσινο χρώμα και αναδύουν το άρωμά τους όταν θρυμματιστούν.
Το θυμάρι περιέχει αιθέριο έλαιο και κύριο συστατικό του είναι η θυμόλη ή αλλιώς καμφορά του θυμαριού.
Έχει αντισηπτικές, αντιμικροβιακές, αντιβακτηριακές και διουρητικές ιδιότητες. Ως αφέψημα, καταπολεμά το βήχα και τον πυρετό ενώ χαρακτηρίζεται χαλαρωτικό και τονωτικό. Ως κατάπλασμα συντελεί στην επούλωση των πληγών ενώ ως αλοιφή χρησιμοποιείται για δερματοπάθειες. Η συνεχής εσωτερική χρήση μπορεί να προκαλέσει υπολειτουργία του θυρεοειδούς, καθώς και δηλητηρίαση, τα συμπτώματα της οποίας είναι εμετός, ζαλάδα, διάρροια και καρδιακή κατάπτωση. Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση του αιθέριου ελαίου σε συνδυασμό με αλκοόλ, γιατί αυξάνεται η απορρόφησή τουταπό τον οργανισμό και ενδέχεται να αποδειχθεί επικίνδυνο.
Έχει ποικίλες χρήσεις και μπορεί να καταναλωθεί εκτός από έγχυμα και ως αφέψημα, για τον κοκύτη, το συνάχι και τον πονόλαιμο. Για εξωτερική χρήση χρησιμοποιείται ως κομπρέσα ή αλοιφή.
Ιπποφαές (Ηippophae rhamnoides): Θρεπτική αξία και οφέλη
Το ιπποφαές είναι φυλλοβόλος θάμνος με πυκνά, σκληρά και πολύ ακανθώδη κλαδιά. Τα φύλλα είναι ανοιχτόχρωμα αργυροπράσινα και λογχοειδή. Είναι δίοικο φυτό, με ξεχωριστά αρσενικά και θηλυκά φυτά.
Οι καρποί του ιπποφαούς είναι εδώδιμοι και θρεπτικοί, αν και πολύ όξινοι (στυπτικοί) και ελαιώδεις, δυσάρεστοι αν φαγωθούν ωμοί, εκτός κι αν "υπερ-ωριμάσουν" και/ή αν αναμειχθούν με γλυκύτερο χυμό από μήλο, σταφύλι κλπ. Οι θρεπτικές ουσίες και τα φυτοχημικά συστατικά των καρπών του ιπποφαούς έχουν θετική επίδραση έναντι των φλεγμονών, ορισμένων μορφών καρκίνου, διαβήτη ή άλλων ασθενειών.
Επίσης, έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, γεγονός που κατατάσσει το ιπποφαές στις πιο πλούσιες πηγές βιταμίνης C. Είναι ακόμα πλούσιο σε καροτενοειδή, βιταμίνη E, αμινοξέα, μέταλλα, β-σιτοστερόλη και πολυφαινολικά οξέα.
Προφυλάξεις: Είναι δύσκολο να προκαλέσει τοξικότητα, ενώ δεν έχουν παρατηρηθεί παρενέργειες από τη λήψη του. Σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει διάρροια.
- Το ιπποφαές σήμερα είναι διαθέσιμο σε πολλές μορφές και ποιότητες. Μπορεί να βρεθεί σε συμπληρώματα διατροφής με τη μορφή κάψουλας, σε έλαιο, σε αποξηραμένη μορφή, σε σκόνη, σε αφεψήματα και τσάι, σε χυμούς, σε κρασιά ή λικέρ καθώς και σε προϊόντα ομορφιάς (κρέμες, λοσιόν).
- Μπορεί να καταναλωθεί όπως είναι σε αποξηραμένη μορφή, σκέτο ή προσθέτοντας το σε μούσλι, γιαούρτι, γλυκά, αρτοσκευάσματα ή μαρμελάδες. Χρησιµοποιείται κυρίως για την αντιµετώπιση δερµατικών προβληµάτων (εξωτερική επάλειψη) και για την τόνωση του κυκλοφορικού (λαµβάνεται διαλυµένο σε νερό ή χυµό).
- Σαν έλαιο, το οποίο προκύπτει από τους καρπούς του, χρησιµοποιείται κυρίως για την αντιµετώπιση δερµατικών προβληµάτων και για την τόνωση του κυκλοφορικού συστήματος.
Λουίζα (Lippia citriodora): Χαλάρωση και Πεπτική Υγεία
Είναι φυτό ημιανθεκτικό, φυλλοβόλο, πολυετές και παράγει αιθέριο έλαιο ελαφρώς πράσινου χρώματος με ιδιαίτερο άρωμα όπως αυτό του λεμονιού.
Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πονοκεφάλων, δυσπεψίας, νευραλγικών πόνων, μετεωρισμού και ιλίγγων καθώς και κρυολογημάτων. Το αιθέριο έλαιο των φύλλων της λουίζας βρίσκει ευρεία εφαρμογή στη βιομηχανία αρωμάτων. Επίσης, έχει αναφερθεί ότι παρουσιάζει ισχυρές εντομοκτόνες και αντιβακτηριακές ιδιότητες. Τέλος, χρησιμοποιείται ευρέως και ως μπαχαρικό.
Καλό είναι να αποφεύγεται η λουίζα από άτομα με υπόταση, επειδή είναι διουρητική και συνεπώς ρίχνει την πίεση, καθώς και από γυναίκες σε περίοδο εγκυμοσύνης και θηλασμού.
Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι και η χρήση του αιθέριου ελαίου της λουίζας. Τέλος, η χρήση της στην μαγειρική δίνει γεύση και άρωμα λεμονιού σε σάλτσες που συνοδεύουν λευκά κρέατα ή ψάρια, ταιριάζει σε σούπες και σαλάτες, ενώ τα φρέσκα φύλλα της αρωματίζουν γλυκά και ποτά.
Μαντζουράνα (Origanum majorana): Φυσικό Χαλαρωτικό
Είναι πολυετές, ποώδες φυτό με μικρά, πρασινωπά φύλλα. Τα μικρά άνθη του φυτού βρίσκονται σε λευκές και ροζ αποχρώσεις. Η ανθοφορία διαρκεί από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο.
Ως αφέψημα, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, αϋπνίες, άσθμα, κρυολόγημα και βήχα. Έχει σπασμολυτικές, αντιεμετικές και εφιδρωτικές ιδιότητες, ενώ είναι χρήσιμο και σε παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος.
Προφυλάξεις:
Σε μεγάλες δόσεις μπορεί να γίνει ηπατοτοξική, γι’ αυτό και η κατάχρηση του αφεψήματος είναι επικίνδυνη. Προσοχή επίσης χρειάζεται και στην εξωτερική εφαρμογή του φυτού. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι περιέχει σε χαμηλές συγκεντρώσεις αρβουτίνη και υδροκινόνη, που οδηγούν σε αποχρωματισμό του δέρματος.
Χρησιμοποιείται εξίσου αποτελεσματικά τόσο ως αφέψημα όσο και ως έγχυμα, όπου μπορεί να προστεθεί και μέλι εφόσον είναι επιθυμητό, καθώς θα προσδώσει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη δράση του βοτάνου.
Το ρόφημα καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς.
Οι ανθισμένες της κορυφές χρησιμοποιούνται ως αρωματικό στην μαγειρική. Από αυτές βγαίνει και το έλαιο που χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική και στην αρωματοποιία. Το έλαιο αυτό χρησιμοποιείται και στην παρασκευή σαπουνιών, μύρων και οδοντόκρεμας.
Εξωτερικά βοηθά στην αντισηψία των τραυμάτων. Επίσης, αφέψημα μαντζουράνας στο νερό του μπάνιου καταπραΰνει και τονώνει.
Ρίγανη (Origanum vulgare): Αντιοξειδωτικό βότανο με πολλά οφέλη
Πρόκειται για ένα αρωματικό βότανο, το οποίο είναι πολυετές, με βλαστό ξυλώδη και χνουδωτό. Τα φύλλα του είναι μικρά, αντίθετα και οδοντωτά ενώ τα άνθη του είναι μικρά και έχουν χρώμα ροζ και κόκκινο. Ανθίζει αργά το καλοκαίρι ή αργά το φθινόπωρο.
Χρήσεις της ρίγανης στη μαγειρική και την υγεία
Τα φύλλα και τα άνθη του χρησιμοποιούνται σε νωπή μορφή ή αποξηραμένα και τριμμένα. Αποτελεί εξαιρετικό μυρωδικό και χρησιμοποιείται σε σάλτσες και σαλάτες ενώ αρωματίζει ευχάριστα κρέας, ψάρι και πολλά άλλα τρόφιμα.
Είναι ιδανικό για τη δυσπεψία και τη διάρροια και έξοχο φάρμακο για κρυολόγημα και βήχα. Ωστόσο δεν προτείνεται προς κατανάλωση για εγκύους.
Ο πιο γνωστός τρόπος χρήσης της ρίγανης είναι βεβαίως ως καρύκευμα στο φαγητό. Ιδιαίτερα στην μεσογειακή διατροφή είναι βασικό συστατικό των περισσότερων γευμάτων. Ωστόσο, η ρίγανη μπορεί να καταναλωθεί και ως αφέψημα.
Το ριγανέλαιο και οι θεραπευτικές του ιδιότητες
Το ριγανέλαιο χρησιμοποιείται συχνά για την αντιβακτηριδιακή δράση του επάνω σε πληγές. Οι δύο βασικές ουσίες που δίνουν στη ρίγανη τις αντισηπτικές ιδιότητες είναι η καρβακρόλη και η θυμόλη. Το αιθέριο έλαιο της ρίγανης περιέχει επίσης και ροσμαρινικό οξύ, που έχει ισχυρότατο αντιοξειδωτικό χαρακτήρα.
Λέγεται επίσης, πως το ριγανέλαιο αυξάνει την λειτουργία του λεμφικού συστήματος, βοηθάει στην αποτοξίνωση του οργανισμού.
Ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την επάλειψη φλεγμονωδών μυών ή αρθρώσεων.
Άλλοι τρόποι χρήσης της ρίγανης είναι οι εξής:
- Οι εισπνοές με ρίγανη βοηθούν σε αναπνευστικές παθήσεις.
- Με πλύσεις, λουτρά και εντριβές δρα κατά των μυϊκών ψύξεων αλλά και της φθειρίασης.
- Βοηθάει στην αντισηψία των τραυμάτων.
- Αφέψημα ρίγανης στο νερό του μπάνιου καταπραΰνει και τονώνει.
- Το αφέψημα της ρίγανης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λοσιόν καθαρισμού, μιας και είναι άριστο στο να απομακρύνει ρύπους και υπολείμματα από το δέρμα.
Σπαθόχορτο ή Υπερικό (Hypericum perforatum): Οι θεραπευτικές ιδιότητες του βαλσαμόχορτου
Το υπερικό λέγεται μεταξύ άλλων και βαλσαμόχορτο, λειχηνόχορτο, σπαθόχορτο, περίκη, χελωνόχορτο ή βότανο του Προδρόμου.
Είναι φυτό πολυετές με κοκκινωπούς βλαστούς. Τα φύλλα του είναι μικρά και επιμήκη με ασθενές άρωμα και πικρή γεύση. Διαθέτει επίσης πολλά και μικρά κατακίτρινα άνθη. Ανθίζει το καλοκαίρι, οπότε και συλλέγονται κυρίως τα άνθη του, τα οποία αποξηραίνονται.
Έχουν αναφερθεί αποχρεμπτικές, αντιπυρετικές, αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις και στυπτικές ιδιότητες. Αλοιφές που περιέχουν υπερικό βοηθούν σε περιπτώσεις πληγών και εγκαυμάτων.
Υπερικό: Φυσικό αντικαταθλιπτικό και εναλλακτικό Prozac
Το υπερικό είναι ιδανικό για αϋπνίες, πονοκεφάλους και στρες. Χορηγείται ως φάρμακο σε ήπια και μέτρια κατάθλιψη και μάλιστα αποκαλείται εναλλακτικό Prozac. Επίσης είναι χωνευτικό και διουρητικό. Αν καταναλωθεί ωμό, είναι τοξικό.
Το κύριο δραστικό συστατικό του φυτού είναι η υπερικίνη, μια χημική ένωση με έντονο κόκκινο χρώμα, που ανήκει στην κατηγορία των ναφθοδιανθρονών. Βρίσκεται στα φύλλα, στον μίσχο και στα πέταλα του φυτού και έχει δείξει ιοκτόνο και αντικαταθλιπτική δράση. H υπερικίνη είναι ωστόσο ένας ισχυρός φωτοευαισθητοποιητής. Έχει την ικανότητα να εκκινεί φωτοχημικές αντιδράσεις στον οργανισμό μετά την εφαρμογή της τοπικά ή με κατάποση, με αποτέλεσμα να προκαλεί φωτοευαισθησία και φωτοδερματίτιδα.
Πάντως, τα περιστατικά φωτοευαισθησίας και παρενεργειών που έχουν καταγραφεί είναι σπάνια και αφορούν ορισμένες περιπτώσεις πολύ υψηλών ημερήσιων δόσεων. Το υπερικό, ενδέχεται να επηρεάσει το ήπαρ.
Ακόμα, επηρεάζει το μεταβολισμό ορισμένων ενζύμων και κατά συνέπεια χρειάζεται προσοχή όταν χορηγείται ταυτόχρονα με άλλα φάρμακα. Καταληκτικά, επειδή επηρεάζει νευροδιαβιβαστές, μπορεί να αλληλεπιδρά με διάφορα ψυχότροπα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων, των αντικαταθλιπτικών. Εξωτερικά χρησιμοποιείται σαν άριστο επουλωτικό σε πληγές και εγκαύματα πρώτου βαθμού. Όσον αφορά την εσωτερική του χρήση, καταναλώνεται ως ρόφημα. Επιπροσθέτως, μπορεί να καταναλωθεί και υπό τη μορφή κάψουλας ή χαπιών αλλά και ως αλκοολούχο βάμμα, αλλά μόνο κατόπιν συμβουλής γιατρού ή φαρμακοποιού.
Χρήσεις του σπαθόλαδου σε τραύματα και μασάζ
Επίσης, με το σπαθόλαδο που προέρχεται από το υπερικό γίνονται επαλείψεις ή ελαφρές εντριβές στο μέρος που εμφανίζεται άλγος ή μπορούν ακόμη να εφαρμοσθούν τοπικά επιθέματα με διαποτισμένη γάζα. Επίσης, είναι ιδανικό για κάθε θεραπευτικό ή χαλαρωτικό μασάζ, μπορεί να εμπλουτισθεί με αιθέρια έλαια ανάλογα την εκάστοτε περίπτωση. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πόσιμο, καθώς συνιστάται ιδιαιτέρως για τις κολίτιδες, την επώδυνη πέψη και τις ξινίλες του στομάχου.
Φλισκούνι (Mentha pulegium)
Είναι ποώδες, πολυετές φυτό, με βλαστό όρθιο ή πλαγιαστό, λίγο τριχωτό, αρκετά χνουδωτό. Τα άνθη του είναι ροζ και ανθίζει περίπου από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβρη.
Το αφέψημα χρησιμοποιείται για την καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και συγκεκριμένα είναι άκρως ωφέλιμο για το στομάχι και την σωστή λειτουργία του εντέρου. Η χρήση κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας δεν συνίσταται.
Η μενθόλη στο φλισκούνι και οι ευεργετικές της ιδιότητες
Οι δραστικές ουσίες που έχει το φλισκούνι, βρίσκονται στο μινθέλαιο που περιέχει μενθόλη, μενθόνη, ταννίνες, αλκοόλες και άλλα ιχνοστοιχεία. Από όλα τα είδη μέντας, το φλισκούνι περιέχει την μεγαλύτερη ποσότητα μενθόλης. Η μενθόλη είναι ένα καταπληκτικό φυτοχημικό που καταπολεμά τους μυικούς σπασμούς σε όλο το σώμα. Βοηθά την πέψη, ενώ έρευνες έχουν αποδείξει ότι καταπολεμά επιτυχώς τα συμπτώματα στις γαστρεντερικές ενοχλήσεις και μπορεί ακόμα να βοηθήσει στην πρόληψη σχηματισμού ελκών στο στομάχι.
Γίνεται μυρωδάτο αφέψημα, έγχυμα, αιθέριο έλαιο αλλά και μυρωδικό στη μαγειρική. Ενδείκνυται η εισπνοή των ατμών του σε περίπτωση κρυολογήματος αλλά και η χρήση του σε μορφή κομπρέσας για την καταπράυνση ισχιαλγιών, πόνων των αρθρώσεων αλλά και για την καταπολέμηση των ρευματισμών. Ιδιαίτερα αποτελεσματικές είναι οι γαργάρες για τις παθήσεις του φάρυγγα και της μύτης και σαν αφέψημα καταπραϋνει τους στομαχικούς πόνους, το βήχα και γενικά τις ασθματικές και γριπώδεις καταστάσεις. Λόγω των θερμαντικών ιδιοτήτων του, θεωρείται πως διαλύει την πέτρα στα νεφρά δια της επάλειψης. Ως κατάπλασμα, χρησιμοποιείται σε αποστήματα και μώλωπες. Μεγάλη σημασία έχει και η κατανάλωσή του ως νωπό βότανο, καθώς η τριβή νωπών φύλλων συνίσταται για την αντιμετώπιση της φαγούρας από τσιμπήματα εντόμων αλλά και στα ούλα για τη δυσοσμία του στόματος. Καταληκτικά, το αφέψημα μαζί με τριμμένο τζίντζερ βοηθά στη δυσπεψία.
Χαμομήλι (Μatricaria chamomilla)
Το χαμομήλι είναι μονοετές φυτό, με λείο βλαστό, πολύκλαδο και όρθιο.
Ένα φλιτζάνι χαμομήλι βοηθά στον ύπνο, ηρεμεί τους πονοκεφάλους και καταπραΰνει τους πόνους των δοντιών. Επίσης ανοίγει την όρεξη και βοηθάει στη χώνεψη. Οι κομπρέσες κάνουν καλό σε πληγές και εγκαύματα. Επίσης έχει ευεργετικές ιδιότητες αν χρησιμοποιηθεί στο πρόσωπο ειδικά γύρω από την περιοχή των ματιών, περιορίζοντας επιπλέον και τις φλεγμονές των βλεφάρων. Επιπλέον, το χαμομήλι έχει ανθελμινθική δράση. Οι έλμινθες είναι παρασιτικοί σκώληκες οι οποίοι παρασιτούν στον εντερικό σωλήνα του ανθρώπου και έχουν την ιδιομορφία να μην αποβάλλονται από τον οργανισμό με ένα απλό καθαρτικό, αλλά με τα κατάλληλα ανθελμινθικά βότανα, στα οποία ανήκει το χαμομήλι. Τέλος, έχει αντιπυρετική, διουρητική και αντιαλλεργική δράση που οφείλεται στο χαμαζουλενιο, η οποία περιέχεται στο αιθέριο έλαιο.
Η παρουσία των λακτονών σε παρασκευάσματα ανθέων χαμομηλιού μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα. Έχουν υπάρξει αναφορές για δερματίτιδα εξ επαφής που οφείλεται στα σκευάσματα που περιέχουν χαμομήλι. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ελάχιστες περιπτώσεις αλλεργίας έχουν αποδοθεί στο γερμανικό χαμομήλι. Τέλος, έχουν διαπιστωθεί και περιορισμένες περιπτώσεις αναφυλακτικών αντιδράσεων.
Τρόποι κατανάλωσης του χαμομηλιού
Ο πιο δημοφιλής τρόπος κατανάλωσης του χαμομηλιού είναι η δημιουργία αφεψήματος από τα αποξηραμένα άνθη του, στο οποίο, μάλιστα, μπορεί να προστεθεί και λίγο μέλι. Εκτός αυτού, όμως, μπορεί να βρεθεί και σε κάψουλες, ταμπλέτες, κρέμες για τοπική χρήση, διάφορα εκχυλίσματα, αλοιφές κ.α. Εξαιρετικά διαδεδομένη είναι η χρήση του σε κομπρέσες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πρόσωπο και ειδικά στην περιοχή των ματιών, καθώς το χαμομήλι θεωρείται ιδιαίτερα αντιφλεγμονώδες κι ήπιο αντισηπτικό με καταπραϋντικές αλλά και καλλυντικές ιδιότητες.
