Τι είναι το ψυχόδραμα;

Γιατί να το κάνω;

Για πολλούς λόγους! Αρχικά, μπορείς να εξερευνήσεις και να βοηθηθείς να αντιμετωπίσεις τα δικά σου προσωπικά θέματα που σε δυσκολεύουν και φθείρουν τη διάθεσή σου και γενικότερα την ποιότητα της ζωής σου. Τέτοια θέματα μπορεί να αφορούν:

• Θέματα υγείας (ψυχοσωματικά, χρόνια νοσήματα)
• Άγχος & στρες
• Καταθλιπτική διάθεση
• Απώλεια & χωρισμό
• Οικογενειακές σχέσεις
• Αυτοεκτίμηση
• Εθισμούς-εξαρτήσεις
• Επικοινωνία στις διαπροσωπικές σχέσεις
• Προσωπική αίσθηση ταυτότητας (σεξουαλικότητα, διάσχιση κλπ)
• Θέματα που μας στιγματίζουν από τραυματικά συμβάντα που έχουν συμβεί στο παρελθόν

..και άλλα πολλά.

«Ελευθερία» του συμμετέχοντα

Έτσι στο ψυχόδραμα, δεν περιορίζουμε μια μόνο θεματολογία ή κατάσταση πάνω στην οποία θα δουλέψουμε, αλλά δίνουμε την ελευθερία στον κάθε συμμετέχοντα από μόνο του να προτείνει και να δουλέψει το θέμα που τον απασχολεί.

Δημιουργείται ένα κλίμα ασφάλειας, φιλικής διάθεσης και συνεργασίας, έτσι ώστε τα θέματα να προκύπτουν αυθόρμητα, αυθεντικά, όταν και όσο ο καθένας αισθάνεται έτοιμος να τα προσεγγίσει.

Αυτό σημαίνει σε ένα δεύτερο επίπεδο, ότι ο καθένας αναλαμβάνει την ευθύνη για τη «θεραπεία» του και γίνεται ο σημαντικότερος σύμμαχος του εαυτού του στην αυτο-ίαση.

Δεν κατευθύνουμε, δεν ασκούμε συμβουλευτική ή ερμηνεία-κριτική. Πιστεύουμε στη δύναμη και τη δυνατότητα κάθε ανθρώπου να γίνει δημιουργικός στη λύση των προβλημάτων του.

Ποια είναι η τέχνη του ψυχοδραματιστή;

Η μεγάλη τέχνη του ψυχοδραματιστή, είναι να ακούσει, να νιώσει, να ακολουθήσει τον θεραπευόμενο στον υποκειμενικό του κόσμο με αυθεντικότητα και αποδοχή. Ώστε εκείνος να βρει το χώρο, να αγγίξει τα κρίσιμα σημεία του, να δημιουργήσει την επαφή με τον εαυτό του, να απελευθερώσει τα συναισθήματά του, να ανακτήσει κατόπιν τη δημιουργική του δύναμη.

Που οφείλονται οι δυσκολίες αντιμετώπισης;

Τα διάφορα προβλήματα ή οι δυσκολίες που αντιμετωπίζεις, συχνά οφείλονται σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές που έχεις υιοθετήσει στη ζωή σου. Όσοι έχουν κάνει καιρό Ψυχόδραμα, διαπιστώνουν με έκπληξη ότι στην ουσία, ένα ή δύο είναι τα βασικά θέματα-«δράματα» που αφορούν την προσωπικότητά τους και τα οποία επανεμφανίζονται σε διάφορες εκφάνσεις τους στην καθημερινή ζωή.

Αυτά λοιπόν τα βαθύτερα θέματα-δράματα έρχονται στην επιφάνεια και δουλεύονται ξανά και ξανά, έτσι ώστε να «σπάσουμε τα δεσμά μας» και να αντικαταστήσουμε τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές με νέες λειτουργικότερες.

Τα προβλήματα λοιπόν, αυτά καθ’ αυτά, είναι η εξωτερική έκφανση του θέματος που καλούμαστε να δούμε και να αντιμετωπίσουμε. Για παράδειγμα, πίσω από έναν εθισμό, μπορεί να κρύβεται η ανάγκη σου να αγκαλιάσεις το εσωτερικό σου παιδί. Πίσω από μια κρίση με το σύντροφό σου μπορεί να κρύβεται η δυσκολία σου να βάζεις όρια στο πόσο διαθέσιμος γίνεσαι. Πίσω από έναν καρκίνο μπορεί να κρύβεται η από χρόνια συσσωρευμένη θλίψη που έκλεισες μέσα σου. Πίσω από την αδυναμία σου να συνάψεις ερωτικές σχέσεις μπορεί να κρύβεται η ενοχή για το σώμα σου ή μια ασυνείδητη απαγόρευση για την εμπειρία της απόλαυσης κ.ο.κ.

Περιστατικό μέλους ομάδας Ψυχοδράματος

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα περιστατικό μιας γυναίκας που συμμετείχε σε μια ομάδα Ψυχοδράματος με μέλη με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. Η γυναίκα αυτή είχε έρθει αρχικά στην ομάδα αποφασισμένη να δει και να αντιμετωπίσει την παχυσαρκία της. «Δεν θέλω πια να είμαι παχύσαρκη», μου είπε. «Θέλω να λύσω το πρόβλημά μου, θέλω να αδυνατίσω». Το αίτημά της λοιπόν ερχόμενη στην ομάδα ήταν να αδυνατίσει!

Στις συναντήσεις που ακολούθησαν, το θέμα που αναδυόταν μέσα της και τελικά δούλευε, ήταν το πένθος για τους γονείς της, πόσο μάλλον μιας και η ίδια είχε «κληρονομήσει» και νοσήσει από το θέμα υγείας εξαιτίας του οποίου είχε πεθάνει η μητέρα της.

Με άλλα λόγια δούλευε τον αποχαιρετισμό των γονιών της και το να βρει τη νέα θέση τους μέσα της, την κατάκτηση της ψυχικής της αυτονομίας από αυτούς, το χτίσιμο της δικής της δύναμης και ανεξαρτησίας. Όπως και να εξελισσόταν η κάθε συνάντηση, εκείνη συνδεόταν και δούλευε αυτά τα θέματα και κάθε φορά κατακλυζόταν από το συναίσθημά της, πράγμα που την εξέπληττε. Έκλαιγε και ξανάκλαιγε. Ώσπου όλο αυτό που δεν είχε εκφραστεί, άρχισε να καταλαγιάζει. Όλο αυτό που βρισκόταν χαομένο μέσα της, άρχισε να βρίσκει τη θέση του, να γίνεται συγκεκριμένο. Να επανενώνεται.

Τότε ήταν όμως που τελείωσε ο κύκλος των συναντήσεων της ομάδας εκείνης. Όπως συνήθως, κάναμε ένα είδος ανασκόπησης για το τι δούλεψε και κέρδισε ο καθένας, οπότε και την προέτρεψα θερμά να συνεχίσει τη δουλειά αυτή με τον εαυτό της. Και τότε, ήταν η σειρά μου να μείνω έκπληκτη, όταν μου είπε «Ναι, όλα αυτά που έκανα εδώ ήταν σημαντικά, εμένα όμως το πρόβλημά μου που με έκανε να έρθω αρχικά στην ομάδα αυτή- και που εξακολουθεί να υπάρχει- είναι να αδυνατίσω και να νιώθω καλά με το σώμα μου».

Τι να ‘κανα, που δεν ήμουν ο μάγος με το μαγικό ραβδί που θα ‘λεγε και ο δάσκαλός μου! Η αντίσταση στη θεραπεία εμφανίζεται με διάφορους τρόπους και άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου, για το πόσο έτοιμος είναι να απελευθερωθεί, να κάνει το επόμενο βήμα. Η ομάδα έκλεισε εκεί και δεν ξαναείδα κανένα από τα μέλη της.

Ένα χρόνο μετά, έλαβα ένα μήνυμά της στο κινητό μου. Με ευχαριστούσε «για όλα αυτά που έκανα γι’ αυτήν» και μου έστελνε τους θερμούς χαιρετισμούς της.

Το ψυχόδραμα ως εκγύμναση της ψυχής

…στο δρόμο της αυτογνωσίας.

Ποιες είναι οι βασικές γνώσεις και δεξιότητες, που είναι απαραίτητες στη ζωή μας και τις οποίες το σχολείο, το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον δεν μας μαθαίνουν ποτέ;

Βασικές γνώσεις και δεξιότητες

• Να αγαπάω τον εαυτό μου και να τον εμπιστεύομαι, να με φροντίζω
• Να έχω επίγνωση των συναισθημάτων μου και να μην τα φοβάμαι
• Να μπορώ να «ακούω» την εσωτερική μου διαίσθηση και να δρω σε αρμονία με αυτό που είμαι
• Να γνωρίζω τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μου
• Να βρίσκομαι σε αρμονία με το σώμα μου
• Να επικοινωνώ εποικοδομητικά και αυθεντικά με τους άλλους, όντας ταυτόχρονα αυτόνομος και «ανοιχτός» στη διαφορετικότητα
• Να εκφράζομαι χωρίς φόβο
• Να διεκδικώ τον εαυτό μου και τα θέλω μου με δημιουργικό τρόπο
• Να οργανώνω τη ζωή, τους στόχους και τα πλάνα μου σύμφωνα με το ποιος είμαι και σύμφωνα με τις βαθύτερες ανάγκες μου
• Να διαχειρίζομαι τον πόνο, τις απογοητεύσεις, τις δυσκολίες που εμφανίζονται χωρίς πανικό ή αυτολύπηση
• Να είμαι ευέλικτος
• Να διατηρώ τη φαντασία μου
• Να συνεργάζομαι και να συν-δημιουργώ χωρίς ανταγωνισμό
• Να μου επιτρέπω να είμαι αυτός που είμαι
• Να κατανοώ τη σχέση μου με το περιβάλλον, την αλληλεπίδραση και συνερξάτησή μου με αυτό
• Να τολμώ, να πειραματίζομαι, να μη φοβάμαι να κάνω λάθος
• Να αναλαμβάνω την ευθύνη μου
• Να εμπιστεύομαι τους άλλους ανθρώπους

…και ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχίζει και να συνεχίζει.

Η αποτυχία του σχολείου και της κοινωνίας

Φαίνεται ότι σχολείο και κοινωνία απέτυχαν- και προφανώς όχι τυχαία- να μας δώσουν τα κατάλληλα εφόδια για να είμαστε νικητές στη ζωή. Έχουμε φτάσει να ζούμε κάπως σαν υπνωτισμένοι, υποδουλεμένοι, μηχανικοί, φοβισμένοι, ματαιόδοξοι και απομονωμένοι.

Ο καθένας καλά κρατεί τη μάσκα του και ό,τι αρπάξει στο μικρόκοσμό του. Φαντάζει σαν να είναι πια αργά, να ξαναπιστέψουμε στη δύναμή μας, στο μεγαλείο του ανθρώπου, στο μεγαλείο της ύπαρξης. Κι όμως, όσο κι αν φαντάζει απατηλό, δεν είναι έτσι. Κάθε φορά ξαφνιάζομαι, πώς, αν έστω και λίγο ακούσεις, αν έστω και λίγο ενδιαφερθείς, αν έστω και λίγο γίνεις φιλικός, πόσα υπέροχα πράγματα είναι ένας άνθρωπος και πόσο πιο κοντά του είσαι και δεν το γνώριζες!

Ψυχοδραματικό session

Σε κάθε ψυχοδραματικό session που συμμετέχω, με όποιον τρόπο και να συμμετέχω, πάντα, πάντα βλέπω ξανά και ξανά ανθρώπους να αγκαλιάζονται, να συγκινούνται ο ένας με τον άλλο, να αλληλοϋποστηρίζονται ακόμα και αν γνωρίστηκαν μόλις πριν κάποιες ώρες, να γελούν μαζί, να αποδέχονται.

Αυτός είναι και ο λόγος που κάνω αυτή τη δουλειά, μιας και εκ φύσεως είμαι ευαίσθητη και ονειροπόλα και εδώ βλέπω ότι μπορώ ξανά να πιστέψω στους ανθρώπους και τη ζωή. Ή όπως έχω πει κι άλλες φορές, να ανανεώσω το συμβόλαιό μου με τη ζωή. Τη βεβαιότητά μου ότι δεν θα παραιτηθώ, ότι δεν θα γίνω έρμαιο. Έχοντας την επίγνωση ότι δεν είμαι μόνη. Ότι ακόμα και αν φαίνεται ότι δεν έχουμε σχέση, είμαστε πολύ κοντά ο ένας με τον άλλον.

Όλη αυτή η προσπάθεια, του να γνωρίζω τον εαυτό μου, του να αναλαμβάνω τον εαυτό μου, του να ορίζω τη ζωή μου, του να επικοινωνώ αυθεντικά με τους άλλους, είναι ένα ταξίδι που ποτέ δεν τελειώνει και πάντα μαθαίνω. Πάντα ανοίγεται και ένα επίπεδο συνείδησης που εκλεπτύνει την ποιότητα της ζωής μου, υπενθυμίζοντάς μου την αξία της. Και την ομορφιά της.

Φαντάσου λοιπόν, ότι έρχεσαι στην ομάδα Ψυχοδράματος γιατί θέλεις να «λύσεις το πρόβλημά σου», και εκεί, ω ναι, συναντάς πολλά περισσότερα. Έρχεται κάποια στιγμή η ώρα για τον καθένα να ανακτήσει τη γνώση του στην τέχνη της ζωής. Επανέρχομαι λοιπόν στην αρχική μου δήλωση: πώς να απαντήσω σε κάποιον που με ρωτά τι είναι το Ψυχόδραμα; Είναι κάποιες τεχνικές; Είναι ψυχοθεραπεία; Είναι αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων; Είναι αυτογνωσία; Μετά από τόσα χρόνια ψυχοδραματικής πορείας, συνειδητοποίησα ότι όσο και να προσπαθώ, δεν μπορώ να περιγράψω σε λέξεις όλα αυτά που είναι το Ψυχόδραμα, χωρίς να χάνεται το βάθος και η σημασία του.

Μόνο το βίωμά σου, θα μπορέσει να σου απαντήσει. Παίρνεις κάθε φορά αυτό που θες και είσαι έτοιμος να πάρεις. Εσύ. Και μαθαίνεις, και απελευθερώνεσαι, και εκφράζεσαι.