Συµβαίνει γύρω µας: ο µπαµπάς µένει στο σπίτι και η µαµά λείπει στη δουλειά. Όταν οι ρόλοι «κουβαλητή» και «τροφού» αντιστρέφονται, η γυναίκα βγαίνει για το µεροκάµατο, ενώ ο άνδρας µένει πίσω, στη φροντίδα των παιδιών. Δεν είναι µεµονωµένη περίπτωση ούτε, βέβαια, «νίκη» του φεµινισµού. Είναι SAHD! Ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις και πώς θα τις αντιµετωπίσετε;
Δεν πρόκειται για κάποιο νέο, µυστηριώδες σύνδροµο. Απλώς, είναι ακρωνύµιο της φράσης Stay-at-home-dads, µε την οποία οι Αγγλοσάξωνες συνοψίζουν µια κοινωνική τάση µε ανερχόµενη δυναµική που αποτελεί, σε µεγάλο βαθµό, προϊόν της οικονοµικής κρίσης και της ύφεσης.
Ο αριθµός των ανδρών που µένουν σπίτι µε τα παιδιά, ενώ η γυναίκα τους εργάζεται, έχει αυξηθεί κατά 80% τα τελευταία 15 χρόνια στη Βρετανία
Σύµφωνα µε στοιχεία της Αµερικανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, οι stay-at-home-dads έφτασαν τις 160.000, ενώ το ποσοστό των πατέρων που έχουν αναλάβει την ανατροφή των παιδιών-από επιλογή ή ως απόρροια της οικονοµικής κρίσης, γιατί βρέθηκαν δηλαδή χωρίς δουλειά-ανεβαίνει σε έναν στους πέντε, αν υπολογιστούν και οι µονογονεϊκές οικογένειες, οι πατέρες µε µερική απασχόληση ή εκείνοι µε παιδιά άνω των 15 ετών.
Τι συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία;
Αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία δεν υπάρχουν για την Ελλάδα, αλλά η αύξηση της ανεργίας στη χώρα µας (στο 13,5% τον Οκτώβριο του 2010 σε σύγκριση µε 9,8% τον Οκτώβριο του 2009 σύµφωνα µε στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και πρόβλεψη για 14,3% το 2011 από τον ΟΟΣΑ) είναι επόµενο να φέρει ανατροπές στους ρόλους µέσα στην οικογένεια.
«Πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία δεν είναι έτοιµη να αποδεχτεί αυτή την ανατροπή, διότι ακόµη είναι αρκετά παραδοσιακή», επισηµαίνει η οικογενειακή σύµβουλος-ψυχοθεραπεύτρια, κ. Χαρά Παπασαράντη. «Από την άλλη, δεν παρατηρώ κάποια τέτοια αλλαγή στους ρόλους. Ο άντρας θα µείνει στο σπίτι ως άνεργος, συνήθως για ένα ορισµένο χρονικό διάστηµα. Συµβαίνει, όµως, αναγκαστικά κι όχι από επιλογή του. Αν αποδεχτούµε ότι κάτι αλλάζει στους ρόλους, τότε σίγουρα αυτό θα διαταράξει τη δοµή της οικογένειας, µέχρι να εδραιωθεί και πάλι η πολύτιµη ισορροπία του συστήµατος. Είναι θέµα προσαρµογής σε νέα δεδοµένα. Οπότε δεν θα χαρακτήριζα τις συνέπειες ως αρνητικές ή θετικές, απλά διαφορετικές. Νοµίζω ότι η µορφή τους έχει να κάνει περισσότερο µε την κουλτούρα και προσωπικότητα του ζευγαριού».
Μαρτυρία μιας μητέρας
«Ήµασταν µια οικογένεια µε “παραδοσιακούς” ρόλους, εξοµολογείται η 39χρονη Ελπίδα. Εγώ εργαζόµενη µαµά µε δυο παιδιά κι ο σύζυγός µου ο Γιάννης στο τρέξιµο, από το πρωί ως το βράδυ, ως επιθεωρητής πωλήσεων. Δυο µισθοί, καλό εισόδηµα και 8ωρο νταντά, για να κρατάει τα αγόρια µετά το δηµοτικό. Με την κρίση στην αγορά, η δουλειά του Γιάννη κατέρρευσε. Λόγω περικοπών, του πρότειναν συνεργασία µόνο part-time. Με ένα σταθερό εισόδηµα πλέον στο σπίτι, δεν αντέχαµε οικονοµικά να κρατήσουµε τη γυναίκα, αλλά ούτε κι εγώ να αφήσω τη δουλειά µου µετά από 15 χρόνια.
Ήταν ο Γιάννης που πρότεινε τη λύση να µείνει στο σπίτι, “θα είναι καλύτερα για τα παιδιά, να µην τα µεγαλώνουν πια ξένοι”. Στην αρχή όλα ήταν τέλεια. Τα µικρά ενθουσιασµένα που είχαν συνέχεια τον µπαµπά στο σπίτι, από εκεί που συχνά δεν τον έβλεπαν ούτε τα Σαββατοκύριακα. Ο Γιάννης χαλάρωσε, έπαιζε τα απογεύµατα Monopoly µε τους µικρούς, τούς διάβαζε κόµικς και παραµύθια, πήγαιναν γυµναστική και παιδική χαρά. Εγώ έφευγα από το σπίτι ήσυχη – άλλο να προσέχει τα παιδιά ο πατέρας τους κι άλλο µια οικιακή βοηθός.
Μετά άρχισαν οι ενοχές και οι ανασφάλειες. Μήπως δεν είµαι καλή µάνα, µήπως έπρεπε τελικά να µείνω εγώ στο σπίτι; Δεν έλεγα ποτέ όχι στη δουλειά, από φόβο µήπως τη χάσω. Πιο ξεχειλωµένα ωράρια, πιο εξαντλητικά µίτινγκ. Κάπου ένιωθα εγώ ο άνδρας της οικογένειας, να σηκώνω εγώ όλο το βάρος του σπιτιού. Αλλά κι η διάθεση του Γιάννη είχε διακυµάνσεις, άρχισαν γκρίνιες και νεύρα.
Απευθυνθήκαµε σε ειδικό: “Εσύ αποφορτίζεσαι µε τη δουλειά”, µου είπε. “Πρέπει κι ο Γιάννης να βρει κάτι να εκτονωθεί”. Ξεκίνησε επιµορφωτικά σεµινάρια τα πρωινά, να είναι µε κόσµο, να ξεδίνει. Παλεύουµε να βρούµε ισορροπίες. Πάνω που πάει να τον πάρει από κάτω, έρχεται ο µικρός, του σκάει ένα χαµόγελο, όλα ξεχνιούνται. Υπάρχουν – λέει – µοναδικές στιγµές µε τα παιδιά, που δεν πρόκειται να τις ξαναζήσει και δεν θα ήθελε να τις χάσει µε τίποτα».
Η σύζυγος ως «κουβαλητής»
«Και πάλι είναι σηµαντικό να δούµε τους λόγους που µια γυναίκα δουλεύει µόνο εκείνη κι όχι κι ο άντρας της. Αν υπάρχει καλή επικοινωνία στο ζευγάρι και οι λόγοι έχουν γίνει αποδεκτοί και από τους δύο, τότε η µητέρα θα είναι σε θέση να χειριστεί θετικά το θέµα των παιδιών. Σηµασία έχει ο ποιοτικός χρόνος που αφιερώνει η µητέρα στο παιδί της και κατά πόσο η ίδια έχει καλή ψυχολογική κατάσταση, για να συµβάλει θετικά στην ανατροφή του», τονίζει η κ. Παπασαράντη.
Πώς δέχονται όµως τα παιδιά το νέο µοντέλο, έχοντας να αντιµετωπίσουν π.χ. κοροϊδευτικά σχόλια από συµµαθητές για τον άνεργο µπαµπά που κάνει τη νταντά; «Το παιδί έτσι κι αλλιώς θα δεχτεί αρνητικά σχόλια στο σχολείο, αν δεν έχει µάθει πώς να υπερασπίζεται και να προστατεύει τον εαυτό του. Είναι πολύ σηµαντικό το πώς οι γονείς θα χειριστούν και θα περάσουν θετικά στο παιδί το διαφορετικό που βιώνουν, σε σχέση µε άλλες οικογένειες. Τα παιδιά έχουν ανάγκη και είναι καλά, όταν νιώθουν ασφάλεια και αγάπη σε µια οικογένεια, που πλαισιώνεται από ένα υγιές ζευγάρι».
SAHD-νέος ρόλος και συνέπειες
«Ο νέος ρόλος του άντρα θα τον επηρεάσει, ανάλογα µε την προσωπικότητά του και το επίπεδο της σχέσης του µε τη σύζυγο», εξηγεί η ειδικός. «Όπως, επίσης, παίζει ρόλο αν είναι επιλογή του να µείνει σπίτι ή αναγκάζεται λόγω επαγγελµατικών δυσκολιών. Όµως, αν λάβουµε υπόψη ότι η κοινωνία µας είναι παραδοσιακή, τότε ο άντρας θα αισθανθεί υποτιµητικά, κάτι που θα τον επηρεάσει αρνητικά σε όλα τα επίπεδα της καθηµερινότητάς του, στην κοινωνική ζωή, στην επικοινωνία µε τη σύζυγο και στην ερωτική ζωή. Μπορεί να εµφανίσει ακόµα και κατάθλιψη. Το κοινωνικό πρότυπο θέλει τον άντρα να παίρνει αναγνώριση και επιβεβαίωση, µέσα από την επαγγελµατική επιτυχία. Εξ άλλου, η οικονοµική επιτυχία του δίνει τη δυνατότητα να προσφέρει στήριξη και ασφάλεια στην οικογένειά του».
Stay at home dad: Οδηγός επιβίωσης
- Να γνωρίζει πώς, και να µη φοβάται να θέτει όρια στα σχόλια τρίτων, σχετικά µε τις προσωπικές ή/και συζυγικές επιλογές.
- Όταν κάποιος ενεργεί συνειδητά, προς όφελος της οικογένειάς του, δεν χρειάζεται να ανησυχεί για αρνητικές επιπτώσεις.
- Ο καθένας από τους γονείς έχει να δώσει ένα πολύτιµο, διαφορετικό και εξίσου σηµαντικό κοµµάτι στο παιδί του.
- Κι επειδή το να µείνει ο πατέρας σπίτι είναι εµπειρία, ας κοιτάξει να πάρει ό,τι θετικό µπορεί από αυτή.
- Σηµασία έχει το πώς ο άντρας αντιλαµβάνεται τον εαυτό του. Αν έχει θετική εικόνα, αυτή θα περάσει στο παιδί και στη σύζυγό του.
- Η ισορροπία στο ζευγάρι επιτυγχάνεται µέσα από µια καλή και ουσιαστική επικοινωνία!
Γράφει η Ζέφη Κληρονόμου, Δημοσιογράφος