Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν συχνά οι ηλικιωμένοι και το οποίο δεν ανιχνεύεται και αντιμετωπίζεται επαρκώς, τόσο στους τροφίμους των γηροκομείων / νοσηλευόμενους, όσο και στους κατοίκους της κοινότητας, είναι ο υποσιτισμός.
Τι είναι ο υποσιτισμός;
Ο υποσιτισμός χαρακτηρίζεται ως «η κατάσταση μη επαρκούς ενεργειακής ή πρωτεϊνικής πρόσληψης ή απορρόφησης από τον οργανισμό, που χαρακτηρίζεται από μείωση του σωματικού βάρους κάτω του ιδανικού και αλλαγές στη σύσταση σώματος».
Συμπτώματα υποσιτισμού στους ηλικιωμένους
Ειδικά στους ηλικιωμένους, ο υποσιτισμός και η αδικαιολόγητη απώλεια βάρους, οδηγεί σε
- Επιρρέπεια σε ασθένειες και λοιμώξεις
- Χαμηλή ποιότητα ζωής
- Αυξημένη θνησιμότητα
- Παρουσία ελκών κατάκλισης
- Μειωμένη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος
- Δυσλειτουργία των οργανικών συστημάτων
- Συχνές εισαγωγές σε νοσοκομείο
Έρευνες έχουν δείξει, ότι η συχνότητα του υποσιτισμού στους ηλικιωμένους που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο, ανέρχεται στο 26%, στους τροφίμους γηροκομείων στο 30-60% και στον υπόλοιπο πληθυσμό στο 5-10%
Τα εμπόδια για μία επαρκή σε θρεπτικά συστατικά διατροφή στους ηλικιωμένους, μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Φυσικά προβλήματα (μείωση των αισθήσεων της γεύσης και της όσφρησης, προηγούμενη απώλεια βάρους, παρουσία χρόνιας ασθένειας, αδυναμία προετοιμασίας του φαγητού, πολυφαρμακία).
- Ψυχοκοινωνικά προβλήματα (ο κοινωνικός αποκλεισμός, η κατάθλιψη, η άνοια, η αστική ή αγροτική γεωγραφική περιοχή, η ηλικία, και το να ανήκει ο ηλικιωμένος σε μειονότητα ή να ζει μόνος του).
Σε ποια θρεπτικά συστατικά εμφανίζουν ελλείψεις οι ηλικιωμένοι;
Μελέτη EURONUT-SENECA
Στη μελέτη EURONUT-SENECA, βρέθηκε ότι το 36% των ανδρών και το 47% των γυναικών παρουσίαζαν έλλειψη βιταμίνης D (επίπεδα βιταμίνης D<30 mmol/L), το 2,7% των ηλικιωμένων (άνδρες και γυναίκες) είχαν επίπεδα βιταμίνης Β12 <111 pmol/L (αυξημένος κίνδυνος έλλειψης) και το 23,3% των ηλικιωμένων είχε επίπεδα βιταμίνης Β6 <20 nmol/l (αυξημένος κίνδυνος έλλειψης).
Αντιθέτως, κανείς από τους ηλικιωμένους δεν βρισκόταν σε κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης Α (επίπεδα βιταμίνης Α<0,35 μmol/L) ή φυλλικού οξέος (επίπεδα φυλλικού οξέος<6,8 nmol/L) ενώ εξαιρετικά σπάνια ήταν η έλλειψη βιταμίνης D (εμφανίστηκε στο 1.1% του δείγματος).
Μελέτες USDA-FCS και NHANES-11
Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι μελέτες United State’s Department of Agriculture Food Consumption Survey (USDA-FCS) και National Health And Nutrition Examination Survey 11 (NHANES-11) έδειξαν ότι τα ηλικιωμένα άτομα μπορεί να βρίσκονται σε διατροφικό κίνδυνο εξαιτίας ανεπαρκούς πρόσληψης βιταμίνης D, βιταμίνης Ε, φυλλικού οξέος, ασβεστίου και υπερβολικής πρόσληψης πρωτεΐνης και λίπους.
Ποια είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση των υποσιτισμένων ηλικιωμένων;
Η αναγνώριση των ηλικιωμένων ατόμων που είναι υποσιτισμένα ή βρίσκονται σε κίνδυνο υποσιτισμού ακολουθούμενη από τη κατάλληλη διατροφική φροντίδα, μπορεί να βελτιώσει τη διατροφική κατάσταση, την υγεία και τη ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών.
Η διαδικασία αυτή σύμφωνα με το χάρτη της Ottawa (1986)* προάγει την υγεία, διότι βοηθά στην ανάπτυξη ατομικών δεξιοτήτων στους ηλικιωμένους και αποτελεί μια πολιτική υγείας που ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να εντάξουν την υγεία στο πολιτικό πρόγραμμά τους.
Η προαγωγή της υγείας των ηλικιωμένων ωφελεί τόσο το άτομο όσο και την κοινωνία: η υγεία του ηλικιωμένου βελτιώνεται, η εξάρτησή του από τρίτους μειώνεται, ο χρόνος ανάρρωσης από τις ασθένειες μειώνεται και η χρήση των υπηρεσιών υγείας περιορίζεται.
*O χάρτης της Ottawa αποτελεί το δεύτερο κύμα της σύγχρονης προσέγγισης στην προαγωγή της υγείας και αναπτύχθηκε κυρίως από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (1ο Διεθνές Συνέδριο για την Προαγωγή της Υγείας, Ottawa, Κανδάς 1986).
