Σίγουρα, η σπατάλη των τροφίμων στις μέρες γίνεται εύκολα αντιληπτή. Παρ’ όλα αυτά, κάποιες φορές η πραγματικότητα ξεπερνά κάθε φαντασία. Παρακολουθώντας την εκπομπή της ΕΡΤ1 «doc on air», με τίτλο «Πεταμένο Φαγητό ή Taste The Waste», διαπιστώνει κανείς ότι η πραγματικότητα είναι, πράγματι, εξωφρενική. Η σπατάλη τροφίμων είναι αλόγιστη. Ξεκινά από την πρώτη στιγμή της παραγωγής τους, μέχρι τη στιγμή που αυτά καταλήγουν στα σκουπίδια.
Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ αναφέρεται σε Γαλλία, Αυστρία, Αμερική και Γερμανία. Απ’ ότι φαίνεται όμως, κάτι παρόμοιο συμβαίνει, λιγότερο ή περισσότερο, σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Πολλά τρόφιμα αποσύρονται, από την πρώτη στιγμή της παραγωγής τους, γιατί δεν ανταποκρίνονται στα θεσμοθετημένα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Μικρές ή πολύ μεγάλες πατάτες ή μπανάνες, στραβά αγγούρια, όχι αρκετά κόκκινες τομάτες, αλλά ακόμα και τρόφιμα με ανεπαίσθητα σημάδια ή προεξοχές πετάγονται ή καταστρέφονται, ανεξάρτητα από το εάν η διατροφική τους αξία έχει επηρεαστεί.
Που γίνεται η μεγαλύτερη σπατάλη;
Ακόμη μεγαλύτερη είναι η σπατάλη που πραγματοποιείται στους χώρους των μεγάλων υπεραγορών. Τρόφιμα βρίσκονται στα σκουπίδια αρκετό καιρό πριν περάσει η ημερομηνία λήξης τους και σίγουρα, πριν αρχίσουν να αλλοιώνονται τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά. Κάποιες φορές, τα τρόφιμα που τελικά πετάγονται, απλά δεν πουλήθηκαν. Τα ψάρια και τα θαλασσινά για παράδειγμα, εάν δεν πουληθούν την ίδια μέρα, καταλήγουν στα σκουπίδια.
Τα σκουπίδια είναι πολύτιμα;
Όσο περίεργο και εάν ακούγεται αυτό, τα σκουπίδια είναι, τελικά, πολύτιμα. Στην Αυστρία βρέθηκε, πως κάθε χρόνο, μόνο τα νοικοκυριά πετάνε στα σκουπίδια τους 100 κιλά βρώσιμων τροφίμων. Εννοείται πως η Αυστρία δεν αποτελεί την εξαίρεση. Αντίστοιχες είναι οι ποσότητες που πετιούνται στην Ιαπωνία και στις ΗΠΑ. Αν οι ποσότητες αυτές μετατραπούν σε ευρώ ανά νοικοκυριό, τότε μιλάμε για 400 ευρώ ετησίως. Ποσό καθόλου ευκαταφρόνητο, αν κάποιος αναλογιστεί τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνει ολόκληρη η ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια.
Η δημιουργία της «Τράπεζας Τροφίμων»
Σε διάφορα μέρη του κόσμου, απλοί πολίτες, οργανώσεις και κυβερνήσεις προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αυτή τη σπατάλη. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι «Τράπεζες Τροφίμων». Εκεί, διαχωρίζονται, από του κάδους απορριμμάτων των μεγάλων υπεραγορών, τα τρόφιμα εκείνα που είναι κατάλληλα για κατανάλωση και διανέμονται σε απόρους. Πολλές κοινότητες οργανώθηκαν και έκλεισαν συμφωνίες με τους παραγωγούς. Με αυτό τον τρόπο κατάφεραν να έχουν φθηνότερη πρόσβαση σε τρόφιμα. Ο θεσμός αυτός ονομάζεται: «Γεωργία Με Τη Στήριξη Της Κοινότητας». Στο Μπρούκλιν δημιουργήθηκαν τα λεγόμενα «Αγροκτήματα Στην Πόλη» σε ταράτσες κτιρίων και άλλες κατάλληλες τοποθεσίες. Κάποιοι σκέφτηκαν να παράξουν ενέργεια από τα αποφάγια και τα κατάφεραν, δημιουργώντας «Μονάδες Βιομάζας». Στη Μ. Βρετανία το «skipping» ή αλλιώς «κατάδυση κάδων» έχει λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις. Νέοι και νέες συλλέγουν συσκευασμένα και καθαρά τρόφιμα, κυρίως από κάδους των μεγάλων super market και ζουν, μαγειρεύοντάς τα.
Σημαντικό ρόλο παίζει η ατομική συμπεριφορά των καταναλωτών
Εκτός όμως από όσα αναφέρθηκαν, υψίστης σημασίας είναι και η ατομική συμπεριφορά των καταναλωτών. Άλλωστε αυτοί, με τη συμπεριφορά τους, διαμορφώνουν τις τάσεις που κινούν την αγορά. Όντας περισσότερο ενεργοί, μπορούν να μειώσουν τη σπατάλη στην κατανάλωση τροφίμων. Εάν αγοράζουν με σύνεση, όσα πραγματικά χρειάζονται, και όχι όσα υποθετικά θα χρειαστούν στο μέλλον, συμβάλλουν στην καλύτερη αξιοποίηση της τροφής.
Το μυστικό είναι η σωστή διαχέιριση των τροφίμων
Ακόμα όμως και αν, για κάποιο λόγο, αγοραστεί μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που ουσιαστικά χρειάζεται κάποιος, το παιχνίδι δεν έχει χαθεί. Το μυστικό είναι να χρησιμοποιηθούν σωστά όσα αγοράστηκαν και να πεταχτεί η μικρότερη δυνατή ποσότητά τους. Τα ώριμα φρούτα, για παράδειγμα, προτού χαλάσουν, μπορούν να περαστούν από το μπλέντερ. Ο πουρές τους, που διατηρείτε στην κατάψυξη για 2-3 μήνες, είναι ιδανικός για smoothies, τάρτες, cheesecake ή το γιαούρτι. Κομπόστα, μαρμελάδα και κρέμα μπορούν επίσης να επιστρατευθούν για να σωθούν φρούτα, που, διαφορετικά, θα κατέληγαν στα σκουπίδια. Τα λαχανικά και κάποια ψάρια, όπως ο γαύρος, μπορούν να μαριναριστούν και μ’ αυτό τον τρόπο να διατηρηθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι πίτες και οι πίτσες δημιουργήθηκαν από την ανάγκη της αξιοποίησης της τροφής στο έπακρο. Άλλωστε, μεγάλο κομμάτι της μαγειρικής μας παράδοσής είναι βασισμένο σε αυτήν ακριβώς την ανάγκη.
Το μαγείρεμα είναι και αυτό καίριας σημασίας. Δε χρειάζεται να μαγειρεύονται τεράστιες ποσότητες φαγητού, οι μερίδες που πρόκειται να καταναλωθούν αρκούν. Με αυτό τον τρόπο διασώζονται, όχι μόνο χρήματα, αλλά και πρώτες ύλες.
Η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει και αυτή ένα μικρό λιθαράκι στην προσπάθεια μη σπατάλης της τροφής. Η κατάψυξη μπορεί να διατηρήσει φαγητά που μαγειρεύτηκαν σε μεγάλες ποσότητες, για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να ξανακαταναλωθούν. Ο διαχωρισμός της τροφής σε μερίδες, πριν καταψυχτεί, βοηθάει επίσης στο να αποψύχεται κάθε φορά η ακριβής ποσότητα που θα καταναλωθεί.
Θα κλείσω με μία φράση ενός από τους μεγαλύτερους Έλληνες συγγραφείς του Νίκος Καζαντζάκης, Ασκητική:
Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω
