Επισιστική ανασφάλεια και βιώσιμη ανάπτυξη
Η επισιτιστική ανασφάλεια, χαρακτηριζόμενη από έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλή, οικονομικά προσιτά και θρεπτικά τρόφιμα, είναι ένα ουσιαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι πληθυσμιακές ομάδες με πολύ χαμηλό εισόδημα, σε αναπτυσσόμενες χώρες, με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) να σημειώνει ότι περίπου 820 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ήταν υποσιτισμένοι το έτος 2017. Μία από τις κυριότερες προκλήσεις των κρατών αναφορικά με την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων, είναι η δημιουργία βιώσιμων και εύρωστων συστημάτων γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής, τα οποία θα αντέχουν στις επιδράσεις του συνεχώς μεταβαλλόμενου κλίματος.
Ανακύρηξη Παγκόσμιας Ημέρας Οσπρίων
Όσπρια είναι η κοινή ονομασία των ξηρών σπερμάτων ορισμένων φυτών της τάξης Χεδρωπά, που χρησιμοποιούνται ως ως τρόφιμο αλλά και ως ζωοτροφή, κι έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν μέρος της λύσης της παγκόσμιας κρίσης στην παραγωγή και ασφάλεια τροφίμων. Είναι μιά φθηνή και βιώσιμη πηγή πρωτεΐνης και βασικών θρεπτικών στοιχείων. Τα Ηνωμένα Έθνη, αντιλαμβανόμενα τη σημασία των οσπρίων και της καλλιέργειας τους, προκύρηξαν το έτος 2016 ως το Διεθνές Έτος Οσπρίων και, από το 2019 η 10η Φεβρουαρίου, ορίστηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Οσπρίων με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα διατροφικά οφέλη των οσπρίων στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της επισιτιστικής ασφάλειας.
Τα διατροφικά οφέλη των οσπρίων
Ενώ τα όσπρια αποτελούν μέρος της ανθρώπινης διατροφής εδώ και αιώνες, η διατροφική τους αξία δεν είναι ευρέως αναγνωρισμένη και η μέση κατανάλωση παραμένει χαμηλή. Ως τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικές ουσίες, μπορούν να αποτρέψουν σημαντικά πληθώρα διατροφικών ελλείψεων, όπως την έλλειψη σιδήρου. Λόγω του ότι είναι καλή πηγή φυτικών ινών, μειώνουν το ρίσκο εμφάνισης μη μεταδοτικών ασθενειών, όπως διαβήτη τύπου 2, καρδιοπάθειες και καρκίνο των εντέρων. Τα όσπρια έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, ενώ αποτελούν σημαντική πηγή Βιταμινών Β, οι οποίες ωφελούν ιδιαίτερα κατά την εγκυμοσύνη, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της νευρικής λειτουργίας του εμβρύου.
Διαθεσιμότητα των οσπρίων και επισιτιστική ασφάλεια
Δυστυχώς, με την γενική αύξηση των εισοδημάτων, ειδικά σε αστικές περιοχές, τα όσπρια χαρακτηρίστηκαν ως «φαγητό του φτωχού», και η πραγματική πρόσληψη των οσπρίων παραμένει χαμηλή. Σύμφωνα με τα στοιχεία του προγράμματος FAOSTAT, η μέση κατά κεφαλή πρόσληψη οσπρίων είναι πολυ χαμηλότερη από τα συνιστώμενα επίπεδα και έχει παραμεινει στάσιμη παγκοσμίως, σε περίπου 21 γραμμάρια κατά κεφαλήν ανά ημέρα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Συγκεκριμένα στην Ευρώπη η κατά κεφαλήν κατανάλωση οσπρίων παρέμεινε στάσιμη σε περίπου 7,5 γραμμάρια την ημέρα.
Οφέλη για το περιβάλλον
Η καλλιέργεια οσπρίων μπορεί να είναι μια πολύ καλή επένδυση από μόνη της. Από τη στιγμή που αντλούν το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών τους σε άζωτο από την ατμόσφαιρα, μέσω της συμβιωτικής τους σχέσης με αζωτοβακτήρια, τα όσπρια δεν απαιτούν λίπασμα αζώτου για να επιτευχθεί η βέλτιστη απόδοση παραγωγής. Το άζωτο σε υπολείμματα οσπρίων μειώνει την ανάγκη εφαρμογής αζωτούχων λιπασμάτων και στην καλλιέργεια σιτηρών, με τη συμπερίληψη τους σε σύστημα αμειψισποράς. Η μείωση της ανάγκης συνθετικών λιπασμάτων, έμμεσα μειώνει τα αέρια θερμοκηπίου που ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, βοηθώντας στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, η παρουσία οσπρίων σε αγροοικοσυστήματα προάγει τη δέσμευση ατμοσφαιρικού άνθρακα στο έδαφος και μειώνει τη διάβρωση του εδάφους, επιτρέποντας τη βελτιστοποίηση της χρήσης φυσικών πορών, όπως το φως, το νερό και θρεπτικές ουσίες, αυξάνοντας τις εσοδείες.
H αύξηση της παραγωγής, της κατανάλωσης και της χρήσης οσπρίων, είναι υψίστης σημασίας, ώστε να επιτευχθούν οι ανθρωποκεντρικοί Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη για το 2030, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της, η εξασφάλιση βιώσιμων συνθηκών παραγωγής και κατανάλωσης, η εξάλειψη της πείνας με την επαρκή παραγωγή και κατανομή τροφίμων και τη βελτίωση της ποιότητας σίτισης· και η βελτίωση της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής.
