Στις μέρες μας, γνωρίζει σημαντική διάδοση η βαριατρική χειρουργική ως θεραπεία της παχυσαρκίας, με περισσότερες από τέσσερις διαφορετικές μεθόδους. Πολλοί θεωρούν ότι κάνοντας μία εγχείρηση βαριατρικής, δηλαδή εγχείρηση που σαν σκοπό έχει την απώλεια βάρους, το πρόβλημα του αυξημένου βάρους θα λυθεί ως διά μαγείας και δεν θα χρειαστεί να γίνει καμία προσπάθεια για απώλεια βάρους ξανά.
Η αλήθεια όμως είναι ακριβώς αντίθετη από την παραπάνω θεωρία. Μετά την εγχείρηση, ο ασθενής πρέπει να ακολουθήσει ένα αυστηρό πρόγραμμα διατροφής, τόσο για να χάσει βάρος και άρα να είναι αποτελεσματική η εγχείρηση, όσο και για να μην έχει επιπλοκές.
Η διατροφή μετά την εγχείρηση εξαρτάται φυσικά από το είδος της εγχείρησης. Σε γενικές γραμμές, το πρόγραμμα περιλαμβάνει υδρική διατροφή για περίπου 2 εβδομάδες και κατόπιν μαλακή, για αρκετές εβδομάδες μετά την εγχείρηση. Η διατροφή του ασθενούς θα πρέπει να είναι κατάλληλή, με χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα, ακολουθώντας τις οδηγίες υγιεινής διατροφής για όλον τον πληθυσμό. Λόγω του μικρού όγκου τροφής που μπορεί να καταναλωθεί, η τροφή θα πρέπει να καταναλώνεται σε μικρές μερίδες και να γίνεται πολύ καλή μάσησή της. Στις περισσότερες περιπτώσεις, και ανάλογα με το είδος της εγχείρησης, χρειάζεται και η λήψη διάφορων συμπληρωμάτων διατροφής, ιδιαίτερα στις πρώτες φάσεις μετά την εγχείρηση.
Ακόμα και αρκετό καιρό μετά την εγχείρηση, ενδέχεται μεγάλες ποσότητες τροφής να μην είναι ανεκτές, οπότε θα πρέπει να γίνεται σωστός σχεδιασμός, ώστε η διατροφή να είναι πλήρης, αλλά και κατάλληλη για τις ανάγκες του ασθενούς, με σκοπό αυτός να συνεχίσει να χάνει βάρος.
Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, η διατροφή αυτή δεν είναι εύκολη. Χρειάζεται σωστό σχεδιασμό, γνώσεις για τη διατροφική αξία των τροφίμων, καθώς και καθοδήγηση και υποστήριξη του ασθενούς. Βοηθός του ασθενούς σε όλη αυτή τη διαδικασία, είναι ο κατάλληλα εκπαιδευμένος διαιτολόγος, που θα μπορέσει να μεταφράσει τις οδηγίες και τις συστάσεις σε ένα διαιτολόγιο στα «μέτρα» του συγκεκριμένου ασθενούς.
Η απώλεια βάρους τελικά δεν είναι τόσο θεαματική και εξαρτάται πρωτίστως από το πόσο ο ασθενής ακολουθεί το διατροφικό του πρόγραμμα. Σύμφωνα με μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, υπολογίζεται κατά μέσο όρο στο 0,5- 1 κιλό/ εβδομάδα. Επίπεδα απώλειας που μπορούν δηλαδή να επιτευχθούν και χωρίς χειρουργική επέμβαση, αλλά με παρακολούθηση, αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
Μακροπρόθεσμα, μια μελέτη έδειξε ότι μετά από 15 χρόνια από την εγχείρηση, οι ασθενείς διατηρούν 15-30% χαμηλότερο σωματικό βάρος, σε σχέση με το προεγχειρητικό τους. Ακόμη φαίνεται μείωση στους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά, η οποία πρωτίστως οφείλεται στο μειωμένο σωματικό βάρος.
Ένα μεγάλο μέρος των χειρουργικών επεμβάσεων δεν καταλήγουν σε μειωμένο βάρος μακροπρόθεσμα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ασθενείς επιστρέφουν στις προεχγειρητικές τους διατροφικές συνήθειες και στον προεγχειρητικό τους τρόπο ζωής γενικότερα, αυξάνοντας την κατανάλωση τροφών εύκολα ανεκτών με υψηλή ενεργειακή πυκνότητα, αυξάνοντας την κατανάλωση ποτών με μεγάλη περιεκτικότητα σε ενέργεια και ακολουθώντας καθιστική ζωή.
Δεν είναι ωφέλιμη δηλαδή η βαριατρική χειρουργική;
Φυσικά και μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, και ιδιαίτερα της νοσογόνου παχυσαρκίας (ΔΜΣ≥35 kg/m2), με συνύπαρξη άλλων νοσημάτων. Σύμφωνα με μία ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, που αξιολόγησε τα αποτελέσματα της βαριατρικής ιατρικής από άλλες ποιοτικές έρευνες, φαίνεται ότι η εγχείριση είναι πιο αποτελεσματική μέθοδος απώλειας βάρους, σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους.
Όμως δεν αποτελεί μαγική λύση για την απώλεια βάρους. Πρέπει ο ασθενής να είναι έτοιμος να κάνει αλλαγές στην καθημερινότητά του για να μπορέσει να ελέγξει τη διατροφή του και να επωφεληθεί από την εγχείρηση, πάντα με την υποστήριξη κάποιου διαιτολόγου.
Η απώλεια βάρους δεν είναι άμεσο αποτέλεσμα της εγχείρησης, αλλά έμμεσο. Η απώλεια βάρους είναι άμεσο αποτέλεσμα του αρνητικού ισοζυγίου ενέργειας, της κατάστασης αυτής δηλαδή όπου η προσλαμβανόμενη ενέργεια είναι χαμηλότερη από την καταναλισκόμενη. Κοινώς, η εγχείρηση μπορεί να βοηθήσει και να ωθήσει τον ασθενή να καταναλώσει λιγότερο φαγητό. Τελικά αυτό είναι που θα τον κάνει να χάσει βάρος.
Τέλος, μπορεί ο διαιτολόγος να είναι απαραίτητος αλλά δεν είναι ο μόνος. Για τα βέλτιστα αποτελέσματα, χρειάζεται υποστήριξη από μία ομάδα διαφόρων ειδικοτήτων με γιατρό διαιτολόγο, νοσοκόμους, ψυχολόγο και φυσικοθεραπευτή.
