Το τσάι είναι ένα ρόφημα το οποίο θα ήταν χρήσιμο να ενταχθεί στις καθημερινές μας συνήθειες, εφόσον περιέχει βιοενεργά συστατικά τα οποία συμβάλλουν στην πρόληψη ασθενειών και επιπλέον δεν παρέχει θερμίδες δηλώνει η Μαρία Καψοκεφάλου, Επίκουρος Καθηγήτρια στη Διατροφή του Ανθρώπου, στο Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνέντευξή της στη δημοσιογράφο Μίνα Ράλλη.
Υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για το ρόλο του τσαγιού στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων αλλά και για την ευεργετική του δράση στο μεταβολισμό και στο διαβήτη, τονίζει η κ. Καψοκεφάλου. Το μυστικό βρίσκεται στις κατεχίνες, μια ομάδα φαινολικών συστατικών με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Μεταξύ των 3 τύπων τσαγιού – πράσινο, μαύρο και oolong- το πράσινο είναι το πιο πλούσιο σε κατεχίνες. Το τσάι συμβάλλει επίσης στην ενυδάτωση του οργανισμού, που είναι απαραίτητη όχι μόνο για την υγεία του δέρματος αλλά και για την ικανοποιητική σωματική και πνευματική απόδοση.
Τύποι τσαγιού
Ποιοι είναι οι τύποι τσαγιου;
Όταν μιλάμε για τσάι εννοούμε το φυτό Camelia sinensis, όχι το τσάι του βουνού. Αυτό έχει 3 τύπους: το πράσινο, το μαύρο και το oolοng.
Ποιες οι ιδιότητες καθενός από αυτούς;
Kαι οι 3 τύποι προέρχονται από το ίδιο φυτό. Το πράσινο τσάι προέρχεται από αποξηραμένα φύλλα, το μαύρο προέρχεται από αποξηραμένα φύλλα , που όμως έχουν υποστεί ζύμωση και το oolong από αποξηραμένα φύλλα, που έχουν υποστεί μερική ζύμωση. Εφόσον κατά την ζύμωση συμβαίνουν οξειδώσεις, το oolong τσάι περιέχει λιγότερα αντιοξειδωτικά από το πράσινο και το μαύρο τσάι ακόμη λιγότερα. Έτσι το πράσινο τσάι είναι αυτό που περιέχει τα περισσότερα αντιοξειδωτικά συστατικά. Είναι σημαντικό να το επισημάνουμε αυτό, καθώς πολλοί επιλέγουν το μαύρο τσάι, αγνοώντας ότι το πράσινο είναι πιο πλούσιο σε αντιοξειδωτικά. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι το μαύρο τσάι δεν έχει αντιοξειδωτικά συστατικά και δεν παρέχει οφέλη για την υγεία, απλώς ότι το πράσινο έχει σε μεγαλύτερο βαθμό αυτές τις ιδιότητες.
To τσάι, κυρίως το πράσινο τσάι που είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, δρα προληπτικά σε διάφορες ασθένειες;
Υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για την προληπτική δράση του τσαγιού κατά των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Τα αντιοξειδωτικά διαφοροποιούνται ανά τύπο τσαγιού;
Πιθανότατα ναι, διαφοροποιούνται και ως προς την ποιότητα, αφού έχουμε μερική οξείδωση κάποιων εκ των συστατικών, λόγω της ζύμωσης.
Η θρεπτική αξία του τσαγιού
Ποια είναι τα συστατικά του τσαγιού και τι προσφέρει καθένα από αυτά;
Το βασικότερο συστατικό είναι οι κατεχίνες, οι οποίες ανήκουν στα φαινολικά συστατικά. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι κατεχίνες μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Επιπλέον υπάρχουν δεδομένα ότι έχουν ιδιότητες πέραν της αντιοξειδωτικής τους δράσης, για παράδειγμα επιδρούν στους παράγοντες φλεγμονής.
Αυτό είναι και το αντικείμενο μελέτης που διεξάγει τώρα το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το Αττικό Νοσοκομείο.
Πώς επιδρά το τσάι – και ειδικά οι κατεχίνες - στο μεταβολισμό;
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν την επίδραση που ασκούν οι κατεχίνες στο μεταβολισμό, οι οποίες δίνουν αποτελέσματα που αφορούν στη θετική επίδρασή τους στο διαβήτη.
Μπορεί το τσάι να βοηθήσει στον έλεγχο ή και στην απώλεια βάρους;
Το τσάι δεν έχει θερμίδες και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό και πρέπει να το αξιοποιήσουμε στην καθημερινή μας διατροφή.
Υπάρχει επίσης μια επιστημονική υπόθεση ότι οι κατεχίνες ενεργοποιούν κάποιες διαδικασίες μεταβολισμού και μειώνουν το βάρος. Τα στοιχεία που διαθέτουμε για το θέμα αυτό δεν είναι αρκετά και κατά την γνώμη δεν μπορούν να τεκμηριώνουν το ότι το πράσινο τσάι οδηγεί σε μείωση του βάρους.
Μπορούν να αντικατασταθούν οι κατεχίνες με συμπληρώματα κατεχίνης και να έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα;
Υπήρξε κάποια μελέτη που έδειξε ότι για να έχουμε σημαντικά οφέλη θα πρέπει να καταναλώνουμε μεγάλη ποσότητα τσαγιού. Εμείς έχουμε την πρόκληση να δούμε ότι υπάρχουν και νέα προϊόντα που έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε κατεχίνες και επομένως θα μπορούσαν να δώσουν με μικρότερη ποσότητα το ίδιο αποτέλεσμα. Αναφορικά με τα συμπληρώματα δεν νομίζω ότι μπορούμε να περιμένουμε από αυτά αντίστοιχα οφέλη με αυτά που περιμένουμε από το τσάι. Θα έλεγα ότι η λογική ότι «οι κατεχίνες κάνουν καλό και τις «βάζω» σε ένα χάπι και τις δίνω», παραβλέπει το γεγονός ότι το τσάι έχει και άλλα συστατικά, για τα οποία αυτή τη στιγμή δεν μιλάμε, ίσως να μιλάμε όμως σε κάποια χρόνια από τώρα.
Υπάρχουν διαφορές μεταξύ τυποποιημένου και μη τυποποιημένου τσαγιού;
Μπορούμε γενικά να πούμε ότι ένα τυποποιημένο προϊόν το οποίο φέρει το όνομα του κατασκευαστή, ουσιαστικά φέρει την υπόσχεσή του και την δέσμευσή του ότι το προϊόν έχει μια συγκεκριμένη ποιότητα. Το προϊόν που δεν έχει όνομα δεν έχει αυτήν την υπόσχεση ή την δέσμευση. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι είναι καλύτερο ή χειρότερο. Αυτό ισχύει για όλα τα προϊόντα, όπως π.χ. για το μέλι ή για το λάδι που αγοράζουμε χύμα, το οποίο μπορεί τελικά να είναι καλύτερο αλλά μπορεί να είναι και χειρότερο.
Υπάρχουν κάποια βότανα, όπως το τσάι του βουνού, που αν και ορισμένοι πιστεύουν ότι εντάσσονται στην κατηγορία του τσαγιού στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν τη θρεπτική αξία του τσαγιού του βουνού;
Όλα αυτά τα αρωματικά φυτά, τα οποία αν και δεν είναι τσάι (Camelia sinensis), έχουν σημαντικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Υπάρχουν έρευνες που αφορούν αναμενόμενα οφέλη για την υγεία και από αυτά τα φυτά, όμως δεν έχουμε αποτελέσματα μεγάλων και πολλών μελετών όπως έχουμε για το τσάι.
Οι θεραπευτικές ιδιότητες του τσαγιού
Ποια η σημασία της αντιοξειδωτικής ικανότητας των φαινολικών συστατικών για την υγεία;
Η πιο σημαντική επίδραση που έχει το τσάι και ειδικότερα οι κατεχίνες στην υγεία είναι, όπως ανέφερα και προηγουμένως, ότι έχουν προστατευτική δράση έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Πρόσληψη αντιοξειδωτικών τμηματικά κατά τη διάρκεια της ημέρας ή συγκεντρωμένη πρόσληψη;
Η αλήθεια είναι ότι δεν το γνωρίζουμε αυτό, γιατί δεν γνωρίζουμε καλά τις ιδιότητες αυτών των συστατικών και πώς απορροφώνται.
Αντιοξειδωτικά συστατικά παίρνουμε από πολλά τρόφιμα, ιδίως από φρούτα και λαχανικά. Αν λάβουμε υπόψη ότι η σύσταση γενικά είναι 5 φρούτα την ημέρα αντιλαμβανόμαστε ότι η κατανάλωση των τροφών με αντιοξειδωτικά συστατικά και επομένως και του τσαγιού θα γίνεται τμηματικά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ποιος είναι ο ρόλος του τσαγιού στις χρόνιες παθήσεις;
Για την παχυσαρκία δεν υπάρχει πλούσια έρευνα, που να αποδεικνύει ότι η κατανάλωση τσαγιού μειώνει από μόνη της το βάρος.
Μπορεί να έχει θεραπευτική δράση;
Για το διαβήτη αρκετές έρευνες δείχνουν θετικά αποτελέσματα.
Το τσάι στη διατροφή μας
Ποια είναι η θέση του τσαγιού στη μεσογειακή διατροφή;
Στην παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή το τσάι δεν υπήρχε, παρά μόνο κάποια βραστερά, όπως το τσάι του βουνού και το φασκόμηλο. Στη σύγχρονη όμως εκδοχή της μεσογειακής διατροφής, δηλαδή στην εφαρμογή των διατροφικών συνηθειών της μεσογειακής διατροφής στη σημερινή εποχή, το τσάι είναι ένα ρόφημα, το οποίο μπορεί να έχει σημαντική θέση. Είναι ένα ρόφημα που δεν έχει θερμιδική αξία, παρέχει αντιοξειδωτικά και βοηθάει στη διατήρηση της καλής υγείας.
Το τσάι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο ενυδάτωσης;
Το τσάι μπορεί να συνεισφέρει στην πρόσληψη νερού. Τα τελευταία χρόνια έχουμε αρχίσει να μιλάμε περισσότερο για την ενυδάτωση ως ένα σημαντικό στόχο μίας υγιεινής διατροφής. Η ενυδάτωση συνδέεται γενικά με την καλή υγεία και όχι μόνο με την υγεία του δέρματος, πιθανόν συμβάλει και στην πρόληψη κάποιων παθήσεων. Επίσης τα τελευταία δεδομένα δείχνουν ότι βοηθάει στην καλύτερη απόδοση στην πνευματική ή στη φυσική δραστηριότητα.
Ποια η θερμιδική του αξία;
Το τσάι έχει μηδέν θερμίδες εκτός βέβαια αν κάποιος προσθέτει 2-3 κουταλιές ζάχαρη ή το συνοδεύει με γλυκά οπότε τα πράγματα αλλάζουν.