Η στροφή στη μεσογειακή διατροφή, η κατανάλωση ενός με δύο φλιτζάνια τσάι καθημερινά, η αποφυγή του καπνίσματος και η άσκηση αποτελούν σύμφωνα με τον καθηγητή Παθολογίας και Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρίας Αρτηριοσκλήρυνσης Μωυσή Ελισάφ το κλειδί για την αντιμετώπιση της χοληστερίνης, μίας σύγχρονης ασθένειας χωρίς συμπτώματα.
Ο καθηγητής σε συνέντευξή του στη δημοσιογράφο Μίνα Ράλλη προτείνει να μετράμε τη χοληστερίνη από την ηλικία των 20 ετών ενώ συνιστά στα άτομα με υψηλή χοληστερίνη τις φυτοστερόλες και τη λήψη στατινών μία φορά την ημέρα, κατά προτίμηση πριν από τον ύπνο.
Τι είναι η χοληστερίνη;
Η χοληστερίνη είναι μία χημική ουσία, που είναι απαραίτητη για τη ζωή και γι' αυτό υπάρχει. Aποτελεί συστατικό όλων των κυττάρων του οργανισμού και είτε την παράγει ο οργανισμός είτε την παίρνουμε από τις τροφές. Τροφές πλούσιες σε χοληστερίνη είναι αυτές που περιέχουν ζωικά λίπη. Χρειαζόμαστε μικρές ποσότητες αυτής της ουσίας. Δυστυχώς το ισοζύγιο σήμερα έχει εκτραπεί προς την κατεύθυνση του να παίρνουμε τεράστιες ποσότητες, πολύ μεγαλύτερες από αυτές που χρειάζεται ο οργανισμός μας.
Διαβάστε επίσης: Χοληστερόλη: η καλή, η κακή και η... διατροφή [Δωρεάν EBOOK]
Όταν λοιπόν παίρνουμε μεγαλύτερες ποσότητες, η περίσσεια πάει και επικάθεται στα τοιχώματα των αγγείων και πυροδοτεί τη διαδικασία φθοράς των αγγείων, την οποία ονομάζουμε αρτηριοσκλήρυνση. Αυτή η διαδικασία ξεκινάει από τη μέρα που γεννιόμαστε. Έτσι λοιπόν παιδιά που έχουν αυξημένη χοληστερίνη -και τα παιδιά αυτά είναι κληρονομικά επιβαρυμένα- είναι δυνατόν να εμφανίζουν και πιο γρήγορα αρτηριοσκλήρωση σε σχέση με τα φυσιολογικά παιδιά.
Πώς αναγνωρίζει κάποιος ότι έχει υψηλή χοληστερίνη;
Δεν υπάρχουν συμπτώματα. Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα. Πρέπει να τη μετρήσεις για να τη βρεις αυξημένη. Η χοληστερίνη επιταχύνει τη σκλήρυνση των αγγείων, το αγγείο είναι σαν ένας σωλήνας που στενεύει σιγά σιγά, οπότε μειώνεται η αιμάτωση ζωτικών οργάνων. Και όταν φτάσει σε ένα κρίσιμο όριο, εμφανίζονται τα συμπτώματα που για την καρδιά είναι τα εμφράγματα, η στηθάγχη και ο αιφνίδιος θάνατος, για τα αγγεία του εγκεφάλου το εγκεφαλικό επεισόδιο, για τα πόδια η αγγειοπάθεια. Αυτά παρατηρούνται όταν αυτή η διαδικασία προχωρήσει πολύ. Στα αρχικά στάδια η χοληστερίνη είναι χωρίς συμπτώματα.
Υπάρχει καλή και κακή χοληστερίνη;
Τα εργαστήρια δίνουν μία τιμή 200. Αυτό είναι το σύνολο που περιλαμβάνει ένα κομμάτι, το οποίο είναι δυστυχώς η κακή χοληστερίνη, δηλαδή αυτή που πυροδοτεί τη σκλήρυνση των αγγείων και ένα μικρότερο κομμάτι, που είναι η καλή χοληστερίνη, που δουλεύει σαν σκουπιδοφάγος, σαν υπηρεσία καθαριότητας του οργανισμού. Το πόσο γρήγορα θα πάθουμε αρτηριοσκλήρωση εξαρτάται από την ισορροπία ανάμεσα στην κακή και την καλή χοληστερίνη.
Η καλή χοληστερίνη πάνω από 60 είναι ικανοποιητική και κάτω από 40 είναι χαμηλή.
Ηλικία
Από ποια ηλικία πρέπει να ελέγχεται η χοληστερίνη;
Όλες οι επιστημονικές εταιρίες συνιστούν να μετράμε τη χοληστερίνη από την ηλικία των 20 ετών. Όλοι οι ενήλικες δηλαδή πρέπει σε κάποιο έλεγχο ρουτίνας να μετρούν τα λιπίδια, τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια. Στα παιδιά δεν συνιστάται να γίνεται έλεγχος . Όμως αν ένα παιδί έχει κληρονομικό επιβαρυμένο δηλαδή γονείς με χοληστερίνη ή με πρόβλημα στην καρδιά, πρέπει να ελεγχθεί.
Εμφανίζεται συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες;
Κατά κανόνα είναι πρόβλημα των ενηλίκων. Όσο περνάει η ηλικία τόσο η διατροφή μας επιβαρύνεται, το βάρος μας αυξάνεται και έχουμε περισσότερη χοληστερίνη στο αίμα που πάει και επικάθεται στα τοιχώματα των αγγείων.
Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άτομα , που είναι κληρονομικά προδιατεθειμένα να εμφανίζουν χοληστερίνη από τη μέρα που γεννιούνται. Είναι η αρρώστια που ονομάζουμε κληρονομική υπερχοληστερολημία, δηλαδή η κληρονομική αύξηση της χοληστερόλης. Επίσης πολύ συχνά όπου βλέπουμε παιδική παχυσαρκία βλέπουμε και αυξημένη χοληστερίνη. Επομένως το πρόβλημα είναι κυρίως πρόβλημα ενηλίκων όμως υπάρχει πρόβλημα και σε νεαρότερες πια ηλικίες.
Βάρος
Η χοληστερίνη συνδέεται πάντα με την αύξηση του σωματικού βάρους;
Δεν συνδέεται πάντα, απλώς η αύξηση του σωματικού βάρους είναι ένας παράγοντας που επιδεινώνει την αύξηση της χοληστερίνης.
Μπορεί και ένα πολύ αδύνατο άτομο να έχει χοληστερίνη;
Μπορεί να συμβεί ειδικά αν έχει κληρονομική επιβάρυνση. Υπάρχουν παιδιά που γεννιούνται με αυξημένη χοληστερίνη. Τα άτομα που έχουν κληρονομική επιβάρυνση κατά κανόνα είναι πολύ αδύνατα. Οι τιμές χοληστερίνης που έχουμε είναι συνάρτηση δύο παραγόντων: του τι κουβαλάμε από τους γονείς μας, δηλαδή την ικανότητα που έχει κάθε οργανισμός να μεταβολίζει το λίπος και του τι τρώμε.
Πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα;
Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με δύο τρόπους. Ο ένας είναι η δίαιτα και ο άλλος τα φάρμακα.
Τι πρέπει να προσέχουμε στη διατροφή μας;
Να ελαττώσει την κατανάλωση των τροφών που είναι πλούσιες σε ζωικά λίπη. Αυτές οι τροφές είναι ούτως ή άλλως βλαπτικές, το καλοκαίρι ακόμη περισσότερο. Αυτή την περίοδο είναι μία καλή ευκαιρία να στραφούμε στη μεσογειακή διατροφή γιατί έχουμε τα χόρτα, τα ψάρια, τα φρούτα, τα λαχανικά. Να κάνει πολλά και ελαφρά γεύματα. Παράλληλα επειδή με τις υψηλές θερμοκρασίες και τον ιδρώτα χάνουμε υγρά πρέπει να πίνουμε πολύ νερό.
Όσοι έχουν παραπανίσια κιλά πρέπει να τα χάσουν. Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο διατροφής μας. Να ελαττώσουμε τα ζωικά λίπη δηλαδή να καταναλώνουμε λιγότερο κρέατα, αυγά και πλήρη γαλακτοκομικά προιόντα, που είναι τροφές πλούσιες σε ζωικά λίπη.
Με τι μπορούμε να υποκαταστήσουμε τα λιπαρά;
Το ελαιόλαδο είναι το πιο υγιεινό λίπος- ειδικά για το μαγείρεμα- γιατί έχει πολλές ιδιότητες που προστατεύουν τον οργανισμό. Το μειονέκτημα είναι οι θερμίδες. Πρέπει λοιπόν να μαγειρεύουμε με ελαιόλαδο, αλλά όχι να ποτίζουμε το φαγητό με λάδι. Το λάδι είναι καλό αλλά -όπως όλα τα λίπη- έχει θερμίδες , επομένως σε μεγάλες ποσότητες παχαίνει. Πρέπει να τρώμε τροφές που έχουν ίνες δηλ. χόρτα, όσπρια , λαχανικά και φρούτα, να καταναλώνουμε ψάρια μία με δύο φορές την εβδομάδα.
Αν λοιπόν από την δυτικού τύπου δίαιτα που είναι τα ζωικά λίπη στραφούμε στη μεσογειακή διατροφή, πολλές μελέτες έχουν δείξει θεαματική βελτίωση σε όλους τους παράγοντες: φτιάχνουν τα λιπίδια, πέφτει το βάρος, η πίεση και το ζάχαρο και αυτό βοηθά στο να προλάβουμε την αρτηριοσκλήρωση και τα καρδιακά επεισόδια. Η άσκηση είναι πολύ σημαντική. Ακόμη και βάδισμα μισή ώρα την ημέρα θεωρείται επαρκής σωματική άσκηση. Η άσκηση στα γυμναστήρια, ειδικά σε άτομα που δεν είναι καλά γυμνασμένα, πρέπει να γίνεται κάτω από επίβλεψη.
Ποια η ταξινόμηση των λιπαρών οξέων;
Κορεσμένα λιπαρά οξέα
Τα κορεσμένα λιπαρά είναι τα ζωικά λίπη δηλ. κρέατα, αυγά και πλήρη γαλακτομικά. Αυτά πρέπει να τα περιορίσουμε κάτω από το 10% . Να μην τρώμε κρέας πάνω από δύο φορές την εβδομάδα και να αποφεύγουμε το έτοιμο φαγητό (π.χ. πίτσες) που είναι πλούσιο σε κορεσμένα λίπη.
Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα
Μονοακόρεστο λίπος είναι το ελαιόλαδο.
Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα
- τα ω-3 που περιέχονται στα κυρίως και σε ορισμένες άλλες φυτικές τροφές και κάνουν καλό στην καρδιά και πρέπει να τα προσλαμβάνουμε 1-2 φορές την εβδομάδα
- τα ω-6 που περιέχονται σε σπορέλαια , ηλιέλαια, καλαμποκέλαια που είναι καλύτερα από το βούτυρο, το οποίο είναι ζωικό λίπος
Τροφές
Μπορούν να καταναλώνονται λιπαρά ψάρια;
Τα ψάρια που έχουν Ω 3 λιπαρά οξέα, όπως ο σολομός, ο τόνος και η πέστροφα κάνουν καλό. Σύμφωνα με μελέτες, μια διατροφή πλούσια σε Ω3 λιπαρά μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιακού επεισοδίου. Όλες οι διεθνείς επιστημονικές εταιρίες συνιστούν λιπαρά ψάρια μία με δύο φορές την εβδομάδα. Αυτό ισχύει και για άτομα με ανεβασμένη χοληστερίνη.
Ποια είναι η άποψή σας για τα αλλαντικά με ελαιόλαδο;
Ένα προιόν παρασκευασμένο με ελαιόλαδο είναι καλύτερο από αντίστοιχο προιόν με βάση κορεσμένο λίπος. Βέβαια όταν μιλάμε για διαιτητικά προιόντα πέρα από τη σύσταση πρέπει να εξετάζουμε και τη θερμιδική αξία. Μπορεί επομένως ένα τυποποιημένο προιόν – έιτε πρόκειται για αλλαντικά είτε για άλλα προιόντα- να είναι φτιαγμένο με ελαιόλαδο και αυτό είναι καλό αλλά πρέπει να υπάρχει μέτρο στην κατανάλωσή του.
Ποια η άποψή σας για τα light προιόντα;
Τα light προιόντα περιέχουν μικρότερη ποσότητα ζάχαρης π.χ. αναψυκτικά τύπου κόλα ή μικρότερη ποσότητα λίπους π.χ. γάλατα ή γιαούρτια. Αντί για πλήρη προιόντα, καλό είναι να επιλέγουμε light προϊόντα και από πλευράς θερμίδων και από πλευράς επιβάρυνσης της χοληστερίνης. Αρκεί να μη χάνουμε πάλι το μέτρο.
Τι ρόλο παίζει ο καφές στη χοληστερίνη;
Ο καφές επηρεάζει λίγο τη χοληστερίνη και τα λιπίδια, ειδικά ο μη φιλτραρισμένος όπως ο νες καφέ. Ο γαλλικός επειδή φιλτράρεται έχει ελάχιστη έως καθόλου επίδραση. Είναι μικρές οι διακυμάνσεις από την επίδραση του καφέ όμως καλό είναι άτομα με ανεβασμένη χοληστερίνη να προτιμούν τον φιλτραρισμένο καφέ.
Το τσάι;
Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα που καταναλώνουν ένα με δύο φλιτζάνια τσάι την ημέρα έχουν μικρότερη πιθανότητα να πάθουν καρδιακό επεισόδιο.Επομένως, αν και το τσάι δεν επηρεάζει τις τιμές της χοληστερίνης συστήνεται η κατανάλωσή του από άτομα με αυξημένη χοληστερίνη, καθώς ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για καρδιακά επεισόδια.
Τρόπος ζωής
Κάπνισμα και χοληστερίνη
Δε συνδέεται με την κακή χοληστερίνη. Ωστόσο, το κάπνισμα κατεβάζει την καλή χοληστερίνη. Γι' αυτό, αν θέλουμε να ανεβάσουμε την καλή χοληστερίνη πρέπει να κόψουμε το τσιγάρο.
Τα σύγχρονα πρότυπα πώς επηρεάζουν τη χοληστερίνη;
Πρέπει να ισχύει η αρχή του μέτρου. Άτομα με πολύ χαμηλό σωματικό βάρος, με ψυχογενή ανορεξία δεν έχουν φυσιολογικά λιπίδια. Κινητοποιούνται ουσίες στον οργανισμό που έχουν δυσμενή επίδραση στον μεταβολισμό. Οτιδήποτε εκτρέπεται του φυσιολογικού είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω δεν έχει ευνοϊκή επίδραση στον οργανισμό.
Πόσο καλές είναι οι φυτοστερόλες;
Οι στερόλες είναι ουσίες που μοιάζουν με τη χοληστερίνη και εμποδίζουν την απορρόφησή της. Υπάρχουν γιαούρτια, γάλα, μαργαρίνη που έχουν φυτικές στερόλες ή στανόλες και ελαττώνουν την απορρόφηση της χοληστερίνης από το έντερο και ρίχνουν τη χοληστερίνη μέχρι 10%. Μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε με ασφάλεια, δεν περιέχουν πολύ λίπος ή θερμίδες ώστε να παίρνουμε την απαραίτητη ποσότητα στερόλης για να κατεβάσουμε τη χοληστερίνη χωρίς να πάρουμε πολλές θερμίδες. Είναι μία πρόοδος της βιομηχανίας τροφίμων. Συνιστώνται από διεθνείς ιατρικούς οργανισμούς.
Ποια η ενδεδειγμένη φαρμακευτική αντιμετώπιση;
Είναι επανάσταση να μπορούμε σήμερα να κατεβάσουμε την κακή χοληστερίνη πάνω από 50% με ένα χάπι. Έχουμε ασφαλή, αποτελεσματικά φάρμακα για τη ρύθμιση της χοληστερίνης, τις στατίνες, οι οποίες εφόσον λαμβάνονται σωστά έχουν ελάχιστες παρενέργειες. Κατεβάζοντας με τον τρόπο αυτό τη χοληστερίνη μειώνουμε την πιθανότητα εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου. Είναι το πιο σημαντικό φάρμακο στον τομέα της πρόληψης.
Οι στατίνες πρέπει να χορηγούνται μία φορά την ημέρα, συνήθως πριν τον ύπνο. Χορηγούνται σε παιδιά μετά τη συμπλήρωση των 10 ετών και απαγορεύονται στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό.
Οι ασθενείς που παίρνουν στατίνες μπορούν να καταναλώνουν αλκοόλ;
Μία από τις ελάχιστες παρενέργειες που έχουν οι στατίνες είναι ότι επηρεάζουν το συκώτι. Το αλκοόλ επίσης επηρεάζει το συκώτι. Επομένως μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος μπορεί να έχουν αθροιστική επίδραση δυσμενή στο συκώτι. Αυτό δε σημαίνει ότι απαγορεύεται να πιούμε, απλά πίνουμε με μέτρο.
Οι άντρες δεν πρέπει επ΄ουδενί να ξεπερνάνε τα 20 ποτήρια αλκοόλ την εβδομάδα και οι γυναίκες τα 14. Η αλκοόλη έχει και καλή δράση π.χ. δράση αντιθρομβωτική, αγγειοδιασταλτική, αυξάνει την καλή χοληστερίνη, όμως είναι μία τοξίνη, είναι τοξική ουσία. Επομένως το κλειδί βρίσκεται στην ποσότητα, πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο.
