Κρίταμο

Τι είναι το Κρίταμο;

Το Κρίταμο ανήκει στα φυτά της οικογένειας των σελινοειδών και το συναντάμε κυρίως στις Μεσογειακές ακρογιαλιές. Από εκεί προκύπτει και η εναλλακτική ονομασία του «αλμύρα», διότι φυτρώνει στις παραθαλάσσιες βραχώδεις ακτές και ποτίζεται από την αλμύρα του θαλασσινού νερού. Καλείται ακόμη θαλάσσιος μάραθος, καθώς η σύνθεσή του ομοιάζει με αυτή του καλλιεργήσιμου μάραθου. Είναι φαγώσιμο αρωματικό φυτό και η συλλογή του γίνεται χειρωνακτικά από τον μήνα Μάιο έως και τον Οκτώβριο. Τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του συλλέγονται πριν ανθίσει το φυτό.

Διαβάστε επίσης: Χόρτα: Μια Πολύτιμη Τροφή

Έχει ονομαστεί Κρίταμο, στα αρχαιοελληνικά «Κρίθμον», γιατί οι αρχαίοι Έλληνες παρομοίασαν τους σπόρους του φυτού με τους σπόρους του κριθαριού. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες και η υψηλή διατροφική του αξία είναι γνωστές ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη, του Διοσκουρίδη πατέρα της φαρμακολογίας και του βοτανολόγου Πλίνιου, οι οποίοι είχαν χαρακτηρίσει το Κρίταμο ως φάρμακο της φύσης.

Με ποιους τρόπους αξιοποιούμε το Κρίταμο;

• Το καταναλώνουμε φρέσκο , βρασμένο, στον ατμό ή τουρσί, στις σαλάτες και τα ορεκτικά.
• Τηγανητό ή ψητό εμπλουτίζοντας τα κυρίως γεύματα π.χ. μαζί με ψητό κρέας και άλλα λαχανικά ή στην ομελέτα.
• Αποξηραμένο ως αλμυρό καρύκευμα για το φαγητό. Ο βλαστός και τα φύλλα του αποξηραίνονται στον ήλιο και έπειτα αλέθονται στο μπλέντερ για να γίνουν σκόνη. Αποθηκεύεται με τρόπο όμοιο των άλλων καρυκευμάτων, δηλαδή σε αεροστεγές βάζο σε δροσερό μέρος.
• Ως βότανο. Το αποξηραμένο Κρίταμο μπορεί να βραστεί ακριβώς όπως τα υπόλοιπα βότανα και να καταναλωθεί σαν τσάι.
• Σε μορφή ελαίου εκχυλίσματος, διαλύοντας λίγες σταγόνες σε νερό.
• Ως καλλυντικό συστατικό σε κρέμες προσώπου.

Η σύγχρονη γαστρονομία ξέρει να αξιοποιεί τους θρεπτικούς θησαυρούς της Μεσογειακής γης και μας υπενθυμίζει να τους εμπεριέχουμε στις διατροφικές μας επιλογές, διότι δεν απογειώνουν απλώς την γεύση των γευμάτων, αλλά εδραιώνουν την παράδοση και τον πολιτισμό του λαού μας.

Ποια η Διατροφική του αξία;

Το Κρίταμο ανήκει στα βιολειτουργικά τρόφιμα. Στο σύνολό τους, τα βιολειτουργικά τρόφιμα είναι φυτικά προϊόντα και απαντώνται σε ένα τυπικό Μεσογειακό Διατροφικό πρότυπο. Ιδιότητά τους είναι να αυξάνουν την διατροφική αξία των γευμάτων και των προϊόντων, και ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε οργανισμού που τα καταναλώνει, προάγουν την καλή υγεία. Η δράση τους είναι συνεργιστική, καθώς από κοινού με άλλες πολύτιμες τροφές, διαμορφώνουν μία σωστή και υγιεινή Διατροφή.
Μακροθρεπτικά συστατικά

Στον ακόλουθο Πίνακα παρουσιάζεται η περιεκτικότητα σε μακροθρεπτικά συστατικά ανά 100γρ. Κρίταμου: 

Πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών και φαινολών

Το Κρίταμο περιέχει αρκετή ποσότητα αντιοξειδωτικών: Βιταμίνη C, E και K. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες έχουν την εξής σημαντική ιδιότητα, προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες καταστρέφουν τις κυτταρικές μεμβράνες και τους κυτταρικούς ιστούς. Σημειώνεται ότι τα 100 γρ. Κρίταμου καλύπτουν την ημερήσια δόση που χρειαζόμαστε σε Βιταμίνη C. Επιπλέον, τα φύλλα του θαλάσσιου φυτού προσφέρουν αξιόλογη ποσότητα πολυφαινολών, φλαβονοειδών, καροτενοειδών και τανινών, η οποία ποικίλει ανάλογα με την περίοδο βλάστησης.

Πηγή Νατρίου & Καλίου

Το νάτριο και το κάλιο βρίσκονται σε σημαντική περιεκτικότητα στο Κρίταμο κι αυτό διότι τα φυτά που φυτρώνουν στους θαλάσσιους παράκτιους βιότοπους είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε ιόντα Na+ και Κ+. Παρά το γεγονός ότι το φυτό αναπτύσσεται κοντά στο θαλασσινό νερό, η βλάστησή του αναστέλλεται όταν η αλατότητα ξεπερνά τα 50 mM NaCl. Ωστόσο, οι σπόροι του Κρίταμου παραμένουν βιώσιμοι ακόμη και στις υψηλές συνθήκες αλατότητας, αλλά η βλάστηση ξεκινά στις αρχές της άνοιξης, αφού το περισσότερο αλάτι έχει ξεπλυθεί από τις χειμερινές βροχές.

O παρακάτω Πίνακας αναφέρει την περιεκτικότητα σε mg Νατρίου, Καλίου, Μαγνησίου και Ασβεστίου ανά 100g Κρίταμου: 

Πηγή Ιωδίου

Το Κρίταμο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε μικρομέταλλα (ή ιχνοστοιχεία), εκ των οποίων το ιώδιο υπάρχει σε μεγαλύτερη ποσότητα. Το ιώδιο συναντάται σε ορισμένα τρόφιμα και είναι σημαντικό να λαμβάνεται μέσω της Διατροφής. Ο οργανισμός χρειάζεται ιώδιο για την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών, που ελέγχουν τον μεταβολισμό και είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και των οστών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Πηγή ωμέγα-3 λιπαρών οξέων

Το έλαιο που βγαίνει από τα φύλλα του φυτού περιέχει σημαντικές ποσότητες σε πολυακόρεστα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα. Οι σπόροι του περιέχουν περίπου το 44% του ελαίου, το οποίο αποτελείται κυρίως από 78,6% ελαϊκό, 15,4% λινολεϊκο και 4,8% παλμιτικό οξύ. Στη σύνθεση και στην ποιότητά του, το έλαιο του Κρίταμου ομοιάζει με το έλαιο της ελιάς.

Πηγή χημικών συστατικών

Το θαλάσσιο Κρίταμο είναι πλούσιο σε πολλά χημικά συστατικά. Το αιθέριο έλαιο του φυτού περιέχει πολλές πτητικές ενώσεις όπως λιμονένιο, α-πινένιο, σαμπινένιο, β-τερπινένιο, β-μυρσένιο, θυμόλη, καρβακρόλη κ.ά. Σε αυτές τις πτητικές ενώσεις οφείλονται ορισμένες αρωματικές νότες του Κρίταμου, όπως έχουν κι άλλα κοινά αρωματικά φυτά που χρησιμοποιούνται στην Ελληνική κουζίνα π.χ. το σέλινο, ο καλλιεργημένος μάραθος ή η πράσινη φλούδα των εσπεριδοειδών.

Ποιες οι ευεργετικές του ιδιότητες;

Οι θεραπευτικές ιδιότητες του Κρίταμου αποδίδονται ουσιαστικά στις βιοδραστικές του ουσίες, γνωστές ως φυτοχημικά συστατικά. Μάλιστα, μερικές φορές αναφέρονται και ως τροφοφάρμακα, ακριβώς εξαιτίας της ευεργετικής τους επίδρασης στον οργανισμό. Ωστόσο, η φαρμακευτική του δράση δεν υποστηρίζεται από απόλυτα τεκμηριωμένες αναφορές, αλλά απορρέει από διαπιστώσεις «κατά παράδοση». Υπάρχουν αναφορές σε πολλά Ελληνικά και ξένα επιστημονικά δοκίμια, τα οποία εστιάζουν στις δραστικές φυτοχημικές ουσίες που εμπεριέχει η ευρεία κατηγορία φυτών και βοτάνων. Σήμερα, το Κρίταμο διατηρεί τη φήμη του ως παραδοσιακό φάρμακο σε αρκετές Μεσογειακές χώρες.

• Τα αντιοξειδωτικά του Κρίταμου έχουν μεγάλη ευθύνη για την φαρμακευτική του δράση και το καθιστούν ωφέλιμο στην πρόληψη των ασθενειών:
• Επιβραδύνει την γήρανση.
• Προστατεύει την όραση.
• Συμμετέχει στην καταστροφή των καρκινικών κυττάρων.
• Μειώνει τις πιθανότητες καρδιαγγειακών παθήσεων
• Προλαμβάνει τα εγκεφαλικά επεισόδια και την άνοια.
• Η χρήση του ως τροφή έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην πρόληψη των Στεφανιαίων παθήσεων, λόγω της περιεκτικότητάς του σε ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα. Είτε σε μορφή εκχυλίσματος είτε σε μορφή αιθέριου ελαίου, έχει υψηλή αγγειοδιασταλτική δράση.
• Ενδιαφέρουσα είναι και η αντιμικροβιακή ιδιότητα του θαλάσσιου φυτού, καθώς μπορεί να αναστείλει τη δράση ανθρώπινων παθογόνων βακτηρίων, για παράδειγμα αντιμετωπίζει την σαλμονέλα. Σύμφωνα με μελέτη, η ουσία φαλκαρινδιόλη, όταν απομονωθεί από τα φύλλα του Κρίταμου, αναστέλλει την ανάπτυξη του Micrococcus Luteus και Bacillus Cereus.
• Τα φύλλα σε μορφή τουρσί ή ο χυμός του φυτού, καταναλώνονται ως χωνευτικά, χάρη στις στομαχικές, πεπτικές και ανθρακούχες ιδιότητές του.
• Λόγω της περιεκτικότητάς του σε Βιταμίνη C, λειτουργεί ως αντισκορβουτικό μέσο.
• Το αφέψημα χρησιμοποιείται επίσης ως καλό διουρητικό για την φροντίδα των ουρογεννητικών οργάνων, αλλά και του συκωτιού.
• Όπως τα περισσότερα αφεψήματα βοτάνων, το Κρίταμο καταναλώνεται ακόμη για την ανακούφιση από το κρυολόγημα και για την θεραπεία του κοκκύτη.
• Το αιθέριο έλαιο και το εκχύλισμά του συναντώνται ακόμη και σε καλλυντικά προϊόντα, καθώς έχουν επουλωτική και αντιγηραντική δράση. Επιτυγχάνουν έτσι την ανανέωση και την τόνωση της επιδερμίδας.

Τι πρέπει να προσέξετε;

Το Κρίταμο είναι υπερτροφή, όμως να θυμάστε πως ένα τρόφιμο από μόνο του δε μπορεί να γίνει σωτήριο για την ολική υγεία. Στην ουσία, κάθε φυσικό προϊόν είναι μία εν δυνάμει υπερτροφή, διότι η θετική του επίδραση στον οργανισμό εξαρτάται από την ορθή κατανάλωσή του και από ολόκληρο το διατροφικό προφίλ του κάθε ατόμου ξεχωριστά. Τα φαρμακευτικά φυτά μπορούν να ανακουφίσουν από τις διάφορες παθήσεις, όμως δεν αντικαθιστούν τον ρόλο των πραγματικών φαρμάκων και τις συστάσεις των Ειδικών. Όπως προαναφέρθηκε, η δράση τους είναι συνεργιστική, δηλαδή συμμετέχουν από κοινού με άλλες ομάδες τροφίμων στην πρόληψη και αντιμετώπιση των ασθενειών. Στόχος είναι πάντα το μέτρο και στα πλαίσια μίας ισορροπημένης Διατροφής, μία υπερτροφή μπορεί όντως να αποδώσει στο μέγιστο βαθμό τα οφέλη της.