Πόμελο-φράπα

Η φράπα ή πόμελο φράπα (Citrus maxima ή Citrus grandis) είναι η κοινή ονομασία ενός αειθαλούς καρποφόρου δέντρου και του καρπού του, τού γένους Κίτρος, που ανήκει στα εσπεριδοειδή (οικογένεια Ρουτοειδή/Rutaceae). Το δέντρο αυτό είναι ορθόκλαδο, με μαλακό ξύλο και εμφανίζει ευαισθησία στις χαμηλές θερμοκρασίες. Ο φλοιός του έχει μέτριο πάχος και λεία επιφάνεια. Ο καρπός του είναι μεγάλος σε μέγεθος, 15-25 εκατοστά σε διάμετρο, βάρους 1-2 κιλά, χρώματος ανοιχτό πράσινο έως κίτρινο όταν ωριμάζει, με λευκή (ή σπανιότερα ροζ ή κόκκινη) σάρκα και φτερωτούς μίσχους φύλλων. Εξωτερικά παρομοιάζεται με ένα μεγάλο γκρέιπφρουτ με παχύτερο φλοιό, ωστόσο λείπει η χαρακτηριστική έντονη πικρή του γεύση. Η προέλευση του φρούτου αυτού, όπως και των περισσότερων εσπεριδοειδών είναι από τη Νοτιοανατολική Ασία, καθώς και από τις περιοχές της Ινδοκίνας. Περισσότερο πιθανό είναι να προέρχεται από τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και την Ινδονησία, διότι είναι ιδανικές οι συνθήκες ανάπτυξής του.

Ποιες ποικιλίες υπάρχουν;

Υπάρχουν τρία είδη φράπα, λευκή, κόκκινη και ροζ σε 14 ποικιλίες, από τις οποίες οι πιο γνωστές είναι της Ταϊλάνδης, της Ιαπωνίας, της Ινδονησίας, του Ισραήλ, της Ταϊτής καθώς και τα υβρίδια που δημιουργήθηκαν στην Καλιφόρνια.

Λευκή φράπα

Πρόκειται για μια ποικιλία που καλλιεργείται στο Ισραήλ. Στην πραγματικότητα είναι τεράστια φρούτα, χυμώδη, με χοντρή φλούδα, γλυκιά σάρκα και μοναδικό άρωμα. Η λευκή φράπα συλλέγονται από τα μέσα Οκτωβρίου έως και τα μέσα Μαΐου.

Κόκκινη Φράπα

Πρόκειται για μια ποικιλία με μαλακή και λεπτότερη φλούδα, ροζ και συμπαγή σάρκα, με ελαφρώς πικρή και ξινή γεύση.Περιέχει μεγάλη ποσότητα σε βιταμίνη C, καθώς και κάλιο, προέρχεται από τη Μαλαισία και θεωρείται ο πρόγονος του γκρέιπφρουτ. Η κόκκινη φράπα ωριμάζει από το Σεπτέμβριο έως και τον Ιανουάριο.

Ροζ Φράπα

Αποτελείται από πολυάριθμους σπόρους και είναι πολύ γλυκό και ζουμερό φρούτο.

Για την ιστορία…

Η αρχική αγγλική ονομασία του φρούτου ήταν «shaddock», από το όνομα του πλοιάρχου της Ανατολικής Ινδίας, ο οποίος πρώτος το εισήγαγε στα νησιά Μπαρμπέιντος τον 17^ο αιώνα. Από εκεί το όνομα εξαπλώθηκε μαζί με το ίδιο το φρούτο στην Τζαμάικα το 1696. Το 1707 ο Άγγλος περιηγητής Hans Sloane παρατήρησε ότι η φράπα από τα νησιά Μπαρμπέιντος έχει καλύτερη γεύση σε σχέση με τα φρούτα που προέρχονται από την Τζαμάικα.

Ωστόσο η ιστορία της φράπα ξεκινά από τα αρχαία χρόνια, όπως μαρτυρά χειρόγραφο, όπου αναγράφεται ότι η μεγαλύτερη φράπα ήταν τυλιγμένη σε ένα κεντημένο μεταξωτό μαντήλι στο κάτω μέρος του καλαθιού, το οποίο προσφέρθηκε στον αυτοκράτορα Tayun ο οποίος βασίλεψε 2.205 - 2.197 π.Χ..

Η σύγχρονη ονομασία «pomelo» φαίνεται ότι προέρχεται από την ονομασία του φρούτου στο Ταμίλ, όπου ονομάζεται pampa limāsu, δηλαδή «μεγάλα εσπεριδοειδή». Το όνομα υιοθετήθηκε από τους Πορτογάλους ως pomposos limões και στη συνέχεια από τους Ολλανδούς ως pompelmoes. Με κάποιες αποκλίσεις, το όνομα μπορεί να βρεθεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, όπως η γερμανική (Pampelmuse), η λετονική (pampelmūze), η Ido (pompelmuso), ενώ άλλες γλώσσες χρησιμοποιούν τη λέξη «pomelo» (τουρκική, νορβηγική, πολωνική, βουλγαρική). Στα αγγλικά, η λέξη «pomelo» (που ονομάζεται επίσης pomello, pummelo, pommel και pumelo) έχει επικρατήσει για τη φράπα, αν και ο όρος «pomelo» έχει χρησιμοποιηθεί ιστορικά για το γκρέιπφρουτ. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι η λέξη «pomelo» είναι μια σύνθεση των αγγλικών λέξεων pome (μήλο) + melon (πεπόνι). ‘Άλλες σύγχρονες ονομασίες της φράπα είναι jabong στη Χαβάη και jambola στη Νότια Ασία.

Τρόπος χρήσης του πόμελου

Η φράπα, κυρίως η φλούδα και ξύσμα της φλούδας, χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στη ζαχαροπλαστική. Με τη φλούδα της παρασκευάζεται μαρμελάδα και γλυκό του κουταλιού, διαδεδομένο στη Βραζιλία. Η φλούδα καταναλώνεται επίσης βουτηγμένη σε σοκολάτα ή ζαχαρωμένη. Η σάρκα της μπορεί να καταναλωθεί και ωμή. Στη Σρι Λάνκα φράπα ωμή ή πασπαλισμένη με ζάχαρη αποτελεί συχνό επιδόρπιο. Επίσης σε μεγάλα τμήματα της Νοτιοανατολικής Ασίας, συχνά τρώγεται ωμή ή/και πασπαλισμένη με ένα μείγμα άλατος, Επίσης σε χώρες τις Ασίας καταναλώνεται συχνά κατά τη διάρκεια του φθινοπωρινού φεστιβάλ ως μέρος προσφορών φαγητού σε θεότητες. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως μέρος διαφόρων σαλατών αλλά και ποτών. Μάλιστα αποτελεί ένα από τα συστατικά του "Forbidden Fruit", ενός λικέρ που χρονολογείται από τις αρχές του εικοστού αιώνα και περιέχει μέλι και κονιάκ. Αυτό το λικέρ χρησιμοποιείται στο κοκτέιλ «Dorchester».

Άλλες γνωστές χρήσεις της φράπα είναι η χρήση των φύλλων της για αρωματικά λουτρά και για εξαγωγή αιθέριων ελαίων κι αρωμάτων από τα λουλούδια του δέντρου ενώ η σχετικά βαριά και σκληρή ξυλεία από τα δέντρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κατασκευαστούν λαβές εργαλείων.

Πώς να επιλέξετε και πώς να συντηρήσετε το πόμελο;

Η φράπα είναι διαθέσιμη όλο το χρόνο, αλλά μπορείτε να την καταναλώσετε καλύτερα από το Δεκέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο. Πιο συχνά εξάγεται από την Κίνα, το Βιετνάμ, την Ταϊλάνδη, τη Νότια Αφρική και το Ισραήλ.

Στα σημεία αγοράς μπορεί να βρει κανείς φράπα μικρότερου ή μεγαλύτερου μεγέθους ανάλογα την ποικιλία. Εάν ο καρπός είναι αρκετά βαρύς για το μέγεθός του, αυτό είναι ένα σημάδι ότι είναι χυμώδης, ενώ εάν η σάρκα είναι εξαιρετικά ξηρή, είναι ένα σημάδι ότι ο καρπός είναι παλιός. Η φλούδα είναι ώριμη και γλυκιά όταν είναι ελαφρώς ζαρωμένη.

Σε θερμοκρασία δωματίου, η φράπα μπορεί να διατηρηθεί φρέσκια για έως και δύο εβδομάδες και για ακόμη μεγαλύτερο διάστημα όταν αποθηκεύεται σε θερμοκρασία χαμηλότερη από 15 ° C.

Πώς να το καταναλώσετε;

Για να καθαρίσετε τη φράπα ακολουθείστε τα εξής βήματα

• Κρατήστε τη φράπα από το πλάι. Με ένα αιχμηρό μαχαίρι, τεμαχίστε το άκρο του στελέχους για να δημιουργήσετε μια επίπεδη κορυφή.
• Χαράξτε με το μαχαίρι τη φλούδα από την επίπεδη κορυφή προς τα κάτω σε όλο το φρούτο (ίσως χρειαστεί να κόψετε βαθιά για να περάσετε από την εξωτερική φλούδα, η οποία μπορεί να έχει πάχος αρκετά εκατοστά).
• Ξεφλουδίστε την εξωτερική φλούδα τελείως.
• Ξεφλουδίστε όλο το λευκό δέρμα από ολόκληρο το φρούτο πριν το κόψετε ή ανοίξτε το πρώτα πιέζοντας τον αντίχειρά σας στην κορυφή και τραβώντας προς τα κάτω τις πλευρές κι αφαιρέστε τη λευκή φλούδα από κάθε τμήμα.

Ποια η διατροφική του αξία;

Η διατροφική αξία της φράπα είναι μεγάλη καθώς είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, ενώ είναι χαμηλή σε θερμίδες, με μία μερίδα (190 g) να προσφέρει μόλις 72 Kcal. Κατά κύριο λόγο η φράπα είναι πολύ καλή πηγή βιταμίνης C, καλίου, φυτικών ινών, βιταμίνης Β6 και μαγνησίου. Μάλιστα, μια μερίδα φράπα (190 g) μπορεί να καλύψει τις ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη C κατά 193%.

Αναλυτικότερα:

Αλληλεπίδραση με φάρμακα

Φαίνεται ότι η επίδραση της φράπας στο μεταβολισμό φαρμάκων είναι παρόμοια με την επίδραση του γκρέιπφρουτ. Πιο αναλυτικά, έχει φανεί ότι μία ή περισσότερες ουσίες του φρούτου εμποδίζουν τη δράση ενός ενζύμου που ονομάζεται κυτόχρωμα Ρ-450 3Α4 (CYP3A4). Αυτό το ένζυμο διαλύει μια μεγάλη ποικιλία φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένης της ατορβαστατίνης (Lipitor). Δέσμευση του CYP3A4 σημαίνει υψηλότερα επίπεδα στο αίμα αυτών των φαρμάκων. Μάλιστα ένα ποτήρι χυμός γκρέιπφρουτ ή η κατανάλωση μισού γκρέιπφρουτ, φθάνει για να καταστείλει τη δραστηριότητα του CYP3A4 κατά το ήμισυ με την επίδραση να διαρκεί μέχρι και 24 ώρες.

Ποια τα οφέλη του για την υγεία; 

Η πολύ υψηλή συγκέντρωση της φράπα σε βιταμίνη C, κάλιο και φυτικές ίνες της προσδίδουν σημαντικά και πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Ενδεικτικά:

Καρδιαγγειακή νόσος

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν επίσης δείξει σημαντική συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης και της προστασίας της βιταμίνης C ενάντια στην θνησιμότητα από καρδιαγγειακή νόσο, με την υψηλή πρόσληψη βιταμίνης C να μειώνει τα επίπεδα της LDL (κακή χοληστερόλη στο αίμα), η οποία ενοχοποιείται για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων. Επίσης, η φράπα είναι μια πολύ καλή πηγή καλίου, και κάθε μερίδα (190 γρ.) παρέχει περίπου 12% των ημερήσιων αναγκών. Το κάλιο είναι αγγειοδιασταλτικό, δηλαδή προκαλεί χαλάρωση των αγγείων με αποτέλεσμα να μειώνονται οι αγγειακές αντιστάσεις και η αρτηριακή πίεση. Συνεπώς, μειώνονται οι πιθανότητες αθηροσκλήρωσης, καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων.

Καρκίνος

Μετά από πολυάριθμες μελέτες σχετικά με την πρόσληψη φρούτων και λαχανικών και την ανάπτυξη καρκίνου, έχει φανεί ότι η κατανάλωση αυτών των τροφίμων έχει προστατευτική δράση, με έρευνες να δείχνουν τον σημαντικό προστατευτικό ρόλο της βιταμίνης C στην εμφάνιση καρκίνου.

Αναιμία

Η βιταμίνη C μπορεί να αυξήσει την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου (μορφή σιδήρου που βρίσκεται σε φυτικής προέλευσης τρόφιμα) δύο έως τέσσερις φορές. Η βιοδιαθεσιμότητα του μη αιμικού σιδήρου είναι πολύ χαμηλότερο από εκείνο του αιμικού, ο οποίος βρίσκεται στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Τα άτομα που καταναλώνουν περιορισμένα ζωικά προϊόντα έχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης σιδήρου, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία. Η κατανάλωση εσπεριδοειδών πλούσιων σε βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αναιμίας.

Καταρράκτης

Η οξείδωση του φακού του ματιού παίζει κεντρικό ρόλο στην σχηματισμό καταρράκτη που σχετίζεται με την ηλικία. Ο ρόλος της διατροφής πλούσια σε αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη C, στην αιτιολογία του καταρράκτη Πιο συγκεκριμένα χαμηλός κίνδυνος καταρράκτη έχει αποδοθεί σε άτομα με υψηλή προσλήψη βιταμίνης C και καροτενοειδών.

Ανοσοποιητικό σύστημα

Η βιταμίνη C δρα ως αντιοξειδωτική ουσία αυξάνοντας τη δραστικότητα των λευκών αιμοσφαιρίων και μειώνοντας τις ελεύθερες ρίζες που μπορούν να βλάψουν τα οργάνων του σώματος. Επιπλέον, βοηθά στην καταπολέμηση των μολύνσεων που οδηγούν σε κρυολογήματα, βήχα και πυρετό.

Πέψη

Μια μερίδα φράπα παρέχει περίπου το 8% των ημερήσιων αναγκών σε φυτικές ίνες. Αυτό προάγει την υγιή πέψη και αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως η δυσκοιλιότητα.

Κράμπες

Το κάλιο είναι σημαντικό για την ισορροπία των υγρών στο σώμα, η οποία αποτελεί μια βασική πτυχή της μυϊκής κράμπας και της δυσκαμψίας. Έτσι, η συχνή κατανάλωση φράπα συμβάλει στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών, αποτρέποντας τις μυϊκές κράμπες.