Εισαγωγή
Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντική πρόκληση για τη δημόσια υγεία, με τον επιπολασμό της να αυξάνεται ραγδαία σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα αποτελεί την πέμπτη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως. Έτσι υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την κατανόηση των αιτιών της παχυσαρκίας και την ανάπτυξη αποτελεσματικών στρατηγικών πρόληψης. Στην Ευρώπη, ο επιπολασμός του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας μεταξύ των ενηλίκων είναι 34,8% και 12,8%, αντίστοιχα.
Τα προγράμματα αλλαγής του τρόπου ζωής (διατήρηση ισορροπημένης διατροφής, τακτική σωματική δραστηριότητα) θεωρούνται συχνά το χρυσό πρότυπο για τη μείωση του βάρους και μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με παχυσαρκία να επιτύχουν ετήσια απώλεια βάρους περίπου 8-10%.
Ακόμη και όταν ο ασθενής συμμορφώνεται με την προτεινόμενη στρατηγική, υπάρχει η τάση να εγκαταλείπει τους κανόνες της ισορροπημένης διατροφής κατά τη διάρκεια των διακοπών. Αυτές οι περίοδοι συνδέονται με χαλάρωση, επιείκεια και διακοπή της τακτικής ρουτίνας, οδηγώντας σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, μειωμένη σωματική δραστηριότητα και άλλες συμπεριφορές που συμβάλλουν στην αύξηση του σωματικού βάρους. Σε εορταστικές περιόδους όπως τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και διάφορες κοινωνικές συγκεντρώσεις καταναλώνονται κυρίως τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας. Αυτά περιλαμβάνουν επιδόρπια, ζαχαρούχα ποτά, γλυκά και αλκοόλ.
Σκοπός
Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης ήταν να αξιολογηθεί η επίδραση της διατροφής κατά τη διάρκεια των χειμερινών διακοπών. Η γνώση αυτή θα αποτελέσει πολύτιμο θεμέλιο για την ανάπτυξη στοχευμένων παρεμβάσεων και προγραμμάτων πρόληψης.
Μέθοδος
Πραγματοποιήθηκε συστηματική αναζήτηση της βιβλιογραφίας μέσω μιας βάσης δεδομένων (PubMed). Η αναζήτηση περιορίστηκε σε μελέτες με ενήλικες συμμετέχοντες, αλλά χωρίς να καθοριστούν όρια όσον αφορά το σχεδιασμό της μελέτης. Αποκλείστηκαν άρθρα που αφορούσαν δίαιτες διαλείπουσας νηστείας ή μεθόδους παρέμβασης για την απώλεια βάρους κατά τη διάρκεια των διακοπών μέσω διαφόρων διαιτών.
Αποτελέσματα
Προέκυψαν 216 αποτελέσματα που αφορούσαν το θέμα που εξετάστηκε με συνολικά 4627 συμμετέχοντες. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες παρουσίασαν διακυμάνσεις του βάρους κατά τη διάρκεια της περιόδου μελέτης, ιδίως κατά τη διάρκεια των εορτών. Μια ανησυχητική παρατήρηση ήταν ότι το μεγαλύτερο μέρος του βάρους που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων διατηρήθηκε ακόμη και μετά το τέλος των μελετών. Αυτό υποδηλώνει ότι η αύξηση του βάρους που σχετίζεται με τις διακοπές μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο βάρος των ατόμων.
Το ερώτημα όμως παραμένει: “Τελικά παίρνουμε βάρος κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων;”
- Τα άτομα τείνουν να καταναλώνουν σημαντικά περισσότερα τρόφιμα σε μια περίοδο 24 ωρών από ό,τι συνήθως, συχνά υποκινούμενα από την πρόθεση να ξεκινήσουν από το νέο έτος με έναν φρέσκο και υγιεινό τρόπο ζωής.
- Επιπλέον, οι εορταστικές περίοδοι συχνά ευθυγραμμίζονται με τις δημόσιες αργίες σε πολλές χώρες, παρέχοντας άφθονες ευκαιρίες για καθιστική συμπεριφορά και υπερκατανάλωση τροφής. Τις ημέρες των Χριστουγέννων, για παράδειγμα, τα άτομα μπορεί να καταναλώνουν έως και 6.000 θερμίδες, δηλαδή τρεις φορές περισσότερο από τη συνιστώμενη ημερήσια θερμιδική πρόσληψη. Αυτή η υπερβολική κατανάλωση θερμίδων συμβάλλει περαιτέρω στην αύξηση του σωματικού βάρους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
- Η ποικιλία των τύπων τροφίμων στα χριστουγεννιάτικα γεύματα ως προς την εμφάνιση, την υφή, τη γεύση και το άρωμα επηρεάζει επίσης την πρόσληψη.
- Το μέγεθος της μερίδας είναι ένας άλλος βασικός παράγοντας που συμβάλλει στην ενεργειακή πρόσληψη και τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Σύμφωνα με τους συγγραφείς, οι άνθρωποι τρώνε περισσότερο εάν σερβίρονται μεγαλύτερες μερίδες φαγητού παρά μικρότερες. Οι άνθρωποι παίρνουν επίσης μεγάλες μπουκιές όταν τους σερβίρονται μεγαλύτερες μερίδες φαγητού. Αυτό οδηγεί σε αδηφαγία. Αυτό δεν επιτρέπει επαρκή χρόνο για την απελευθέρωση ρυθμιστικών πεπτιδίων που απαιτούνται για την ανάπτυξη κορεσμού. Εάν δεν αισθάνεστε χορτάτοι, θα συνεχίσετε να τρώτε, αυξάνοντας έτσι την πρόσληψη τροφής.
Συναισθηματικό φαγητό
Το συναισθηματικό φαγητό είναι μια κατάσταση που συναντάται συχνά κατά τη διάρκεια των χειμερινών διακοπών, ως «την τάση για υπερκατανάλωση τροφής ως απάντηση σε αρνητικά συναισθήματα, όπως το άγχος ή ο εκνευρισμός». Τα πολύ εύγευστα τρόφιμα είναι εκείνα με χαμηλή διατροφική αξία, αλλά με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι. Εμπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι, καταστέλλοντας την απόκριση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων, τα πολύ εύγευστα τρόφιμα προστατεύουν από το στρες
Συμβουλές και “κόλπα”
- Μπορείτε να επιλέξετε να φάτε ένα πράσινο ορεκτικό πριν από το γεύμα, για παράδειγμα μια σαλάτα, η οποία θα σας φέρει πλούσια προσφορά φυτικών ινών και μεγαλύτερο αίσθημα κορεσμού.
- Όταν πίνετε αλκοολούχα ποτά στο σπίτι, είναι εύκολο να χάσετε την αίσθηση της κατανάλωσής σας, οπότε είναι σημαντικό να καταβάλλετε συνειδητή προσπάθεια να παρακολουθείτε πόσο πίνετε, επειδή τα ποτά προσθέτουν επιπλέον θερμίδες. Ακόμη και τα μη αλκοολούχα ποτά μπορεί να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, γι' αυτό, αν είναι δυνατόν, επιλέξτε ποτά χωρίς ζάχαρη ή νερό.
- Η εξερεύνηση εναλλακτικών δραστηριοτήτων με τους αγαπημένους σας μπορεί να είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να αποφύγετε τις ανθυγιεινές επιλογές τροφίμων και να εξοικονομήσετε ακόμη και χρήματα. Αντί να εστιάζετε αποκλειστικά στα γεύματα, μπορείτε να προτείνετε να πάτε μαζί μια χειμερινή βόλτα. Αυτός ο τύπος δραστηριότητας όχι μόνο ενθαρρύνει τη σωματική δραστηριότητα, αλλά παρέχει επίσης την ευκαιρία να απολαύσετε ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σας με υγιεινό και διασκεδαστικό τρόπο.
- Πολλές φορές κατά τη διάρκεια των διακοπών, σερβίρονται σνακ υψηλής θερμιδικής αξίας μεταξύ των γευμάτων. Αντί για αυτά μπορείτε να επιλέξετε ένα ελληνικό γιαούρτι με μια χούφτα πεκάν, μερικά baby καρότα με μια κουταλιά χούμους ή φέτες μήλου με αγελαδινό τυρί.
Συμπεράσματα
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η παχυσαρκία είναι μια πολύπλευρη κατάσταση που απαιτεί μια ολοκληρωμένη και διεπιστημονική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των υποκείμενων παραγόντων και την παροχή συνεχούς βοήθειας στα άτομα στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν το βάρος τους.
Ένα επιβλεπόμενο πρόγραμμα άσκησης και μια ελεγχόμενη δίαιτα (κατανάλωση μικρότερων και συχνότερων γευμάτων ή σνακ κατά τη διάρκεια της ημέρας, περισσότερα γεύματα στο σπίτι αντί για γεύματα εστιατορίων ή ταχυφαγείων) κατά την περίοδο των Χριστουγέννων είναι αποτελεσματικές στρατηγικές για την αποφυγή της αύξησης του βάρους και των επιβλαβών επιπτώσεών του σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο ή προβλήματα βάρους.
Έτσι, συνίσταται όλα τα παραπάνω μέτρα να τηρούνται ακόμη και κατά τη διάρκεια των διακοπών με σύνεση και πρόγραμμα χωρίς απαραίτητα το άτομο να αισθάνεται ότι στερείται.
