Στα πλαίσια του 12ου ετήσιου Κλινικού Φροντιστηρίου της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (ΕΜΠΑΚΑΝ) -που πραγματοποιήθηκε στην Καλαμπάκα από τις 24 έως τις 26 Φεβρουαρίου 2017, πραγματοποίησα ομιλία για το πως μεμονωμένοι διατροφικοί παράγοντες δρουν επικουρικά, αλλά και συνεργιστικά της φαρμακοθεραπείας για τη ρύθμιση των δυσλιπιδαιμιών. Τα τροφοφάρμακα (nutraceuticals), ακρωνύμιο της λέξης τροφής και φάρμακο, αναφέρονται σε θρεπτικά συστατικά, συμπληρώματα διατροφής, τρόφιμα, ακόμη και σε επεξεργασμένα προϊόντα, τα οποία έχουν αναγνωριστεί για την προαγωγή της υγείας, τη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας και τη μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης.
Βιβλιογραφικά, περισσότερες από 40 τέτοιες ουσίες, φαίνεται ότι εμπλέκονται στο μεταβολισμό των λιπιδίων: αποτελέσματα κλινικών δοκιμών επιβεβαιώνουν, για ορισμένες από αυτές, θετική επίδραση στη ρύθμιση του λιπιδαιμικού προφίλ και στο συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Φυτοστερόλες
Η καθημερινή κατανάλωση 2 γραμμαρίων φυτοστερολών μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τα επίπεδα της ολικής και της LDL χοληστερόλης κατά 7 -10%. Δεδομένης της υπολιπιδαιμικής δράσης των φυτικών στερολών και της απουσίας ανεπιθύμητων παρενέργειών από τη χορήγησή τους, τα λειτουργικά τρόφιμα, εμπλουτισμένα με τουλάχιστον 2 γραμμάρια φυτικών στερολών/στανολών μπορούν να προταθούν: (1) σε άτομα με υψηλές τιμές χοληστερόλης, σε ενδιάμεσο ή χαμηλό δείκτη καρδιαγγειακού κινδύνου, τα οποία δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης σε φαρμακοθεραπεία (2) επικουρικά, ως συμπλήρωμα στη φαρμακολογική θεραπεία, σε ασθενείς υψηλού και πολύ υψηλού κινδύνου που δεν επιτυγχάνουν τον στόχο για την LDL-C με στατίνες ή εμφανίζουν δυσανοχή σε αυτές και (3) σε ενήλικες και παιδιά (> 6 έτη) με οικογενή υπερχοληστερολαιμία.
Μαγιά Κόκκινου Ρυζιού (red yeast rice, RYR)
Η κόκκινη μαγιά αναπτυγμένη σε ρύζι περιέχει αρκετές ενώσεις γνωστές ως μονακολίνες (monacolins), ουσίες που είναι γνωστό ότι αναστέλλουν τη σύνθεση της χοληστερόλης. Μία από αυτές η μονακολίνη K, είναι ένας ισχυρός αναστολέας της HMG-CoA ρεδουκτάσης -που λειτουργεί ως ρυθμιστής του ποσοστού σύνθεσης χοληστερόλης. Τα διαθέσιμα εμπορικά παρασκευάσματα RYR περιέχουν σε διαφορετικές συγκεντρώσεις μονακολίνες -επηρεάζοντας συνεπακόλουθα σε διαφορετικό βαθμό τα επίπεδα ολικής και LDL χοληστερόλης, και εμφανίζουν παρενέργειες παρόμοιες με εκείνες που παρατηρούνται με τη χορήγηση στατινών. Επιπλέον, η ποιότητα τους μπορεί να ποικίλει ευρέως. Η συμπληρωματική χορήγηση με RYR μπορεί να προταθεί σε άτομα με αυξημένες συγκεντρώσεις χοληστερόλης – σε χαμηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για ένταξη σε θεραπεία με στατίνες.
Φυτικές ίνες
Πολυάριθμες μελέτες επιβεβαιώνουν την επίδραση των υδατοδιαλυτών ινών από βρώμη και της β- γλυκάνης στα επίπεδα της ολικής και LDL χοληστερόλης. Τρόφιμα εμπλουτισμένα με αυτές τις ίνες είναι καλά ανεκτά και συνιστάται η καθημερινή κατανάλωσή τους σε ημερήσια δόση τουλάχιστον 3 γραμμαρίων.
Πολυκοσανόλη και βερβερίνη (policosanol, berberine)
H πολυκοσανόλη είναι ένα φυσικό μίγμα από αλειφατικές αλκοόλες μακράς αλυσίδας και εξάγεται κυρίως από ζαχαροκάλαμο. Φαίνεται ότι η πολυκασανόλη από ζαχαροκάλαμο, ρύζι ή φύτρο σταριού δεν έχει σημαντική επίδραση στα επίπεδα LDL-C, HDL-C, τριγλυκεριδίων, αροΒ, Lp (a), ομοκυστεΐνης, hs-CRP και ινωδογόνου
Αναφορικά με τη βερβερίνη, σε πρόσφατη μετα-ανάλυση βρέθηκε ότι επιδρά θετικά στα επίπεδα της LDL-C και τριγλυκεριδίων. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης υψηλής ποιότητας τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών, η αποτελεσματικότητα της βερβερίνης για τη θεραπεία της δυσλιπιδαιμίας πρέπει να αξιολογηθεί περαιτέρω.
Ω-3 λιπαρά οξέα
Επιδημιολογικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η κατανάλωση ψαριών (τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα) και η χορήγηση συμπληρωμάτων ω-3 λιπαρών οξέων σε χαμηλή δοσολογία, μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά αίτια και εγκεφαλικού επεισοδίου, χωρίς ωστόσο να έχουν σημαντικές επιδράσεις στα επίπεδα των λιποπρωτεϊνών του πλάσματος. Η χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων σε φαρμακολογική δόση της τάξης των 2-3 γραμμαρίων/ημέρα φαίνεται ότι βελτιώνει τη μεταγευματική λιπιδαιμική απόκριση και μειώνει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων μέχρι και 30%.
