Πώς συσχετίζεται το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας σε ασθενείς με παχυσαρκία και αδηφαγική διαταραχή;

Εισαγωγή

Η μετάβαση από την 4η έκδοση του Διαγνωστικού Στατιστικού Εγχειριδίου (DSM-IV-TR, Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, 2000) στην 5η (DSM-5, Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, 2013) επέφερε σημαντικές αλλαγές στις διαγνώσεις των διατροφικών διαταραχών. Οι αλλαγές κυμαίνονταν από τον χαρακτηρισμό του Συνδρόμου Αδηφαγικής Συμπεριφοράς (ΣΑΣ) ως ανεξάρτητης διατροφικής διαταραχής έως την εισαγωγή νέων κατηγοριών διατροφικών διαταραχών, όπως της καθορισμένης ή μη αλλιώς διαταραχής σίτισης.

Ο χαρακτηρισμός του Συνδρόμου Νυχτερινής Υπερφαγίας (ΣΝΥ) επηρεάστηκε επίσης από αυτή τη μετάβαση στο DSM-5. Στο DSM IV-TR, το σύνδρομο αυτό χαρακτηριζόταν ως διαταραχή πρόσληψης τροφής μη προσδιοριζόμενης αλλιώς, αλλά πλέον κατηγοριοποιείται ως καθορισμένη αλλιώς διαταραχή λήψης τροφής. Τα κριτήρια του DSM-IV-TR για το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας ήταν αρκετά απλοϊκά και περιλάμβαναν πρωινή ανορεξία, βραδινή υπερφαγία και αϋπνία. Εντούτοις, η μετάβαση στα κριτήρια DSM-5 συνέβαλλε στη συγκεκριμενοποίηση των σημείων και συμπτωμάτων του συνδρόμου.

Σε αντίθεση με ορισμένες άλλες διαταραχές πρόληψης τροφής, όπως η νευρογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία, το ΣΝΥ δεν εξαρτάται από το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) του ατόμου. Το ΣΝΥ μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα εντός του φυσιολογικού εύρους βάρους που αντιστοιχεί στην ηλικία και το ύψος τους, ωστόσο, εντοπίζεται και ερευνάται περισσότερο σε άτομα με παχυσαρκία. Το ΣΝΥ έχει συσχετιστεί με την εκδήλωση πρόωρης εμφάνισης παχυσαρκίας, υψηλότερων ποσοστών κατάθλιψης και χαμηλότερης αυτοεκτίμησης.

Συσχέτιση των Συνδρόμων Νυχτερινής Υπερφαγίας και Αδηφαγικής Συμπεριφοράς (Binge Eating Syndrome)

Το Σύνδρομο Αδηφαγικής Συμπεριφοράς (ΣΑΣ) και το Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας (ΣΝΥ) συγχέονται πολύ συχνά λόγω του υψηλότερου ποσοστού εμφάνισής τους σε ασθενείς με παχυσαρκία και της ισχυρής σύνδεσής τους με καταθλιπτικά συμπτώματα. Ωστόσο, οι Latzer και Tzischinsky (2012) περιέγραψαν τις διαφορές μεταξύ των δύο μορφών διατροφικών διαταραχών όσον αφορά την ποσότητα και τον χρόνο πρόσληψης τροφής. Υποστήριξαν ότι ένας βασικός παράγοντας διαφοροποίησής τους είναι το μέγεθος της μερίδας της προσλαμβανόμενης τροφής. Ενώ οι ασθενείς με ΣΑΣ βιώνουν "απώλεια ελέγχου" πάνω στο φαγητό και καταναλώνουν μεγάλα γεύματα σε μικρή διάρκεια, οι ασθενείς με ΣΝΥ τείνουν να διατηρούν τον έλεγχό τους και να "τσιμπολογούν" σε άτυπες ώρες, δηλαδή τη νύχτα ή μετά το βραδινό γεύμα.

Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;

Για την παρούσα ανασκόπηση, πραγματοποιήθηκε συστηματική αναζήτηση σε τρεις διεθνείς βάσεις δεδομένων: MEDLINE, PubMed και Embase. Για την ολοκλήρωση αυτής της συστηματικής αναζήτησης ακολουθήθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές PRISMA (Preferred Reporting for Systematic Reviews and Meta-Analyses). Αποτέλεσμα των αναζητήσεων αυτών ήταν η επιλογή 22 ερευνών που μελετούσαν ασθενείς με ΣΝΥ και τα κοινωνικοδημογραφικά, κλινικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά τους σε έναν κλινικό πληθυσμό (π.χ. άτομα με διατροφικές διαταραχές ή με παχυσαρκία ή άτομα που είχαν υποβληθεί σε βαριατρικό χειρουργείο) μέσω ενός ποσοτικού σχεδιασμού μελέτης.

Κριτήρια ένταξης και Αποκλεισμού από την ανασκόπηση

Οι μελέτες κρίθηκαν για συμπερίληψη στην ανασκόπηση με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:

Διάγνωση για ΣΝΥ δινόταν όταν το άτομο

1. Πληρούσε τα κριτήρια DSM-5 (American Psychiatric Association, 2013) για ΣΝΥ ή
2.  Είχε λάβει βαθμολογία ≥ 25 στο ερωτηματολόγιο νυχτερινής κατανάλωσης που αναπτύχθηκε από τους Allison et al. (2008) ή
3. Πληρούσε τα κριτήρια που θέτει το διαγνωστικό ερωτηματολόγιο νυχτερινής κατανάλωσης ή
4. Πληρούσε τα κριτήρια που θέτει το Night Eating Symptom and History Inventory (NESHI- μια αδημοσίευτη, ημιδομημένη συνέντευξη που αναπτύχθηκε από την ομάδα του Stunkard).

Η μελέτη έπρεπε να έχει μετρήσει τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά των ασθενών με ΣΝΥ:

1. Κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά (π.χ, ηλικία, ΔΜΣ, φύλο),
2. Κλινικά χαρακτηριστικά σχετικά με τη διατροφική διαταραχή ή/και άλλη συνυπάρχουσα ψυχοπαθολογία (π.χ. απώλεια ελέγχου κατά την κατανάλωση τροφής, επεισόδια υπερπρόσληψης τροφής),
3. Παράγοντες προσωπικότητας και
4. Θεραπευτικά στοιχεία.

Εάν η μελέτη διερεύνησε έναν Κλινικό Πληθυσμό.

Εάν χρησιμοποιήθηκε Ποσοτικός Σχεδιασμός Μελέτης (π.χ. μελέτες ελέγχου περιπτώσεων με τη χρήση τυποποιημένων ερωτηματολογίων ή και πειραματικών διαδικασιών).

Οι μελέτες αποκλείστηκαν εάν:

1.  Η εργασία μελετούσε το ΣΝΥ σε πανεπιστημιακό ή μη κλινικό πληθυσμό.
2. Οι ασθενείς με ΣΝΥ είχαν συνυπάρχουσα ψυχολογική διαταραχή, όπως κατάθλιψη ή σχιζοφρένεια.
3. Εάν τα δεδομένα που συλλέχθηκαν είχαν ποιοτικό χαρακτήρα (π.χ. ανασκοπήσεις ή αναφορές περιπτώσεων).
4. Σύγκριναν το ΣΝΥ με μια άλλη ιατρική ή ψυχική διαταραχή, αλλά όχι με το ΣΑΣ.

Αποτελέσματα

1. Από αυτή τη μελέτη δεν μπόρεσαν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα αναφορικά με τη σχέση μεταξύ οποιουδήποτε κοινωνικοδημογραφικού χαρακτηριστικού (ηλικία, φύλο, εισόδημα) και της διάγνωσης του ΣΝΥ.
2. Οι ασθενείς με ΣΝΥ παρουσίασαν αυξημένη παθολογία διατροφικής διαταραχής (συμπεριλαμβανομένης της συναισθηματικής σίτισης και της απώλειας ελέγχου για φαγητό) και υψηλότερη συχνότητα καταθλιπτικών συμπτωμάτων σε σύγκριση με τους μάρτυρες.
3. Σε αντίθεση με τη βιβλιογραφία που υποδηλώνει ότι οι ασθενείς με ΣΝΥ και ΣΑΣ συχνά αναφέρουν επικαλυπτόμενα χαρακτηριστικά, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της ΣΝΥ ως διάγνωση διαταραχής πρόσληψης τροφής, διαπιστώθηκε ότι η ΣΑΣ μπορεί να διαφοροποιηθεί από τη ΣΝΥ με υψηλότερη συχνότητα συναισθηματικού «τρώγειν», ανησυχίες που σχετίζονται με το σώμα και μη φυσιολογική διατροφική συμπεριφορά.

Συμπεράσματα

Η παρούσα ανασκόπηση παρείχε πληροφορίες σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση της βιβλιογραφίας για το ΣΝΥ στους κλινικούς πληθυσμούς με ΣΑΣ, παχυσαρκία ή βαριατρικό χειρουργείο. Αρκετές πρόσφατες μελέτες επικεντρώθηκαν κυρίως σε ασθενείς με ΣΝΥ, ωστόσο η βιβλιογραφία για αυτόν τον τύπο διαταραχής σίτισης εξακολουθεί να είναι περιορισμένη.
Η παρούσα συστηματική ανασκόπηση μπόρεσε να θέσει τα βασικά κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά της ΣΝΥ, με σημαντικά δεδομένα σχετικά με τον επιπολασμό της ΣΝΥ σε πληθυσμούς με διαταραχές σίτισης, παχύσαρκους ή βαριατρικούς ασθενείς. Παράλληλα, εντόπισε σημαντικά στοιχεία από μελέτες υψηλής ποιότητας που διέκριναν το ΣΝΥ από το ΣΑΣ. Ελπίζεται ότι τα ενισχυμένα στοιχεία για τη ΣΝΥ που προέκυψαν από την παρούσα ανασκόπηση στους επιλεγμένους κλινικούς πληθυσμούς, θα ενημερώσουν τις θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με ΣΝΥ, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής τους