Εισαγωγή
Η Μη Αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος (ΜΑΛΝΗ) είναι μια από τις πιο συχνές ηπατικές νόσους, και χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση λίπους ( > 5% ) μη αλκοολικής αιτιολογίας στο ηπατικό παρέγχυμα. Η νόσος περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα διαταραχών, ξεκινώντας από την απλή στεάτωση έως τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (ΜΑΣΗ). Συσχετίζεται με την παχυσαρκία, τη δυσλιπιδαιμία, την αντίσταση στην ινσουλίνη και τον υψηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η μικροβιακή δυσβίωση εντοπίζεται πολύ συχνά σε ασθενείς με ΜΑΛΝΗ και σχετίζεται με αυξημένη εντερική διαπερατότητα η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε βακτηριακή αλλόθεση συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη ηπατικής φλεγμονής. Μελέτες έχουν καταγράψει διάφορα είδη βακτηρίων που διαφέρουν σημαντικά σε ασθενείς με ΜΑΝΛΗ, τα οποία εμπλέκονται στους μηχανισμούς παθογένεσης της νόσου μέσω της αυξημένης εντερικής διαπερατότητας, της μειωμένης παραγωγής λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου (SCFA) και των αυξημένων επιπέδων ενδοτοξινών στον ορό.
Η βασική θεραπευτική οδός αντιμετώπισης της ΜΑΛΝΗ, παραμένει η τροποποίηση του τρόπου ζωής, γίνεται όμως προσπάθεια για νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις με κάποιες από αυτές να στηρίζονται στη χρήση φυσικών προϊόντων, όπως η μαστίχα.
Τί είναι η Μαστίχα;
Η μαστίχα είναι η ρητινώδης έκκριση του μαστιχόδεντρου (Pistacia Lentiscus var. Chia) και συνιστά ένα φυσικό διατροφικό συμπλήρωμα ήδη από την αρχαιότητα. Πρόκειται για φυσική, αρωματική ρητίνη, που εκκρίνεται σε σχήμα δακρύων από τον κορμό και τα μεγάλα κλαδιά του μαστιχόδενδρου, στις επιφανειακές τομές που τού προξενούν οι παραγωγοί με αιχμηρά εργαλεία.
Η μαστίχα χρησιμοποιείται ευρέως από τη βιομηχανία τροφίμων αλλά και τον κλάδο της φαρμακευτικής ως διατροφικό συμπλήρωμα στην αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων, κυρίως του πεπτικού συστήματος. Η ρητίνη της μαστίχας αποτελείται από διάφορες βιοδραστικές ενώσεις, όπως τερπένια, πολυμυρσένιο (σε αναλογία περίπου 20%), φυτοστερόλες και φαινολικές ενώσεις, που της προσδίδουν αντιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες ενώ νεότερα επιστημονικά δεδομένα αναφέρονται και σε υπολιπιδαιμικές δράσεις.
Σκοπός της Μελέτης
Σκοπός της μελέτης MAST4HEALTH είναι η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της μαστίχας ως μη φαρμακολογική παρέμβαση σε παχύσαρκα άτομα με ΜΑΛΝΗ. Πρόκειται για μια πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλή-τυφλή κλινική δοκιμή μελέτη MAST4HEALTH
Μεθοδολογία
Στη μελέτη συμμετείχαν 98 ενήλικα άτομα (18-67 ετών) (άνδρες v= 68), με διαγνωσμένη ΜΑΛΝΗ και ΒΜΙ > 30Kg/m2 , από τρεις χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Σερβία). Οι εθελοντές τυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες για 6 μήνες: την ομάδα ( ν=41) που λάμβανε μαστίχα 100% φυσικό προϊόν, και την ομάδα (ν=57) που λάμβανε το εικονικό σκεύασμα άμυλο καλαμποκιού.
Και οι δύο ομάδες λάμβαναν ημερησίως 2.1 γρ σε 3 δόσεις από το αντίστοιχο σκεύασμα υπό μορφή κάψουλας. Επίσης, και οι δύο ομάδες έλαβαν διατροφική συμβουλευτική για απώλεια 5% του αρχικού τους βάρους. Η συμβουλευτική αφορούσε την κατανομή των θρεπτικών συστατικών σε σχέση με τη συνολική ενεργειακή πρόσληψη ως εξής: 30% από λίπος (<10% ως SFAs, ~10% ως MUFAs και ~10% ως PUFAs), 20% από πρωτεΐνη, 50% από υδατάνθρακες, 300 mg ημερησίως διατροφική χοληστερόλη και 20–30 g φυτικές ίνες την ημέρα. Οι ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες υπολογίστηκαν μέσω της εξίσωσης Harris-Benedict για τον BMR και την καθιστική ζωή ως δεδομένο για την εκτίμηση του επιπέδου σωματικής δραστηριότητας.
H ερευνητική ομάδα παρακολούθησε την εξέλιξη της ΜΑΛΝΗ μέσω μαγνητικής τομογραφίας (MRI) και της τεχνικής LiverMultiScan. Η αποτελεσματικότητα της μαστίχας αξιολογήθηκε μέσω ιατρικών, βιοχημικών, ανθρωπομετρικών, μεταβολομικών και μικροβιολογικών εξετάσεων.
Αποτελέσματα
Η εξαγωγή των αποτελεσμάτων στηρίχθηκε στην σύγκριση δύο δεικτών, πριν και μετά την παρέμβαση, και για τις δύο ομάδες. Οι δείκτες αυτοί (cT1=Corrected T1 & Liver Inflammation Fibrosis score, LIF), προκύπτουν από τις απεικονιστικές μεθόδους και αξιολογούν τη φλεγμονή και την ίνωση στο ηπατικό παρέγχυμα.
Φάνηκε πως η μαστίχα σε σχέση με το εικονικό σκεύασμα, δεν επέφερε καμία αλλαγή στους δείκτες cT1 και LIF στο δείγμα. Ωστόσο, στρωματοποίηση βάσει του BMI (BMI 35kg/m2 και BMI>35kg/m2), έδειξε πως οι ασθενείς με σοβαρού βαθμού παχυσαρκία ( BMI>35kg/m2 ) είχαν βελτίωση στις τιμές cT1 και LIF, στην ομάδα της Μαστίχας σε σχέση με την εικονική ομάδα.
Επίσης, φάνηκε πως η μαστίχα επιδρά στη βιοποικιλότητα του εντερικού μικροβιώματος βελτιώνοντάς την.
Συμπέρασμα
Η μαστίχα ως διατροφικό συμπλήρωμα μειώνει την εντερική δυσβίωση και το λιπιδαιμικό προφίλ ασθενών με ΜΑΛΝΗ. Ως προς τη μείωση της φλεγμονής ή/και της ίνωσης του ηπατικού παρεγχύματος ωστόσο, η ευεργετική της δράση εντοπίζεται μόνο τους ασθενείς με ΜΑΛΝΗ και σοβαρού βαθμού παχυσαρκία.
Περιορισμοί της μελέτης
Παρά τα ενδιαφέροντα συμπεράσματα που προκύπτουν η μελέτη αυτή έχει ορισμένους περιορισμούς. Ένας από αυτούς είναι το μικρό μέγεθος δείγματος της μελέτης και η απουσία επιβεβαιωτικών βιοψιών ως μέρος της κλινικής δοκιμής. Επίσης, η χρονική διάρκεια της δοκιμής ίσως να μην ήταν επαρκής για να καταγράψει σημαντικές αλλαγές των προς διερεύνηση παραμέτρων. Επιπλέον, η τάση για μικρή απώλεια βάρους που παρατηρήθηκε στην ομάδα της Μαστίχας, δε μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστη λόγω του μικρού μεγέθους του δείγματος.
Η μαστίχα συμβάλει στην αποκατάσταση της εντερικής δυσβίωσης και στη βελτίωση των λιπιδαιμικών δεικτών παχύσαρκων ασθενών με ΜΑΛΝΗ, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παραπάνω κλινικής δοκιμής. Εξαιτίας των βιοδραστικών συστατικών που συγκεντρώνει, συνιστά ένα πολλά υποσχόμενο μη φαρμακευτικό θεραπευτικό προϊόν για την ομάδα αυτών των ασθενών, ωστόσο χρειάζονται περισσότερες μελλοντικές έρευνες για την υποστήριξη των παραπάνω ευρημάτων.
