Η κατανάλωση αλκοόλ και η επίδραση στην υγεία μας αποτελεί ακόμη αμφιλεγόμενο θέμα συζήτησης, μιας και μελέτες δείχνουν αύξηση του κινδύνου εμφάνισης κάποιων ασθενειών (καρκίνος, ηπατίτιδες κ.α.) αλλά και πιθανή μείωση του κινδύνου εμφάνισης άλλων (σε μέτρια κατανάλωση και κυρίως καρδιαγγειακών νοσημάτων).
Η μεγαλύτερη ερευνητική μελέτη με θέμα την κατανάλωση αλκοόλ παγκοσμίως και την επίδραση στην υγεία, δημοσιεύτηκε πριν λίγες εβδομάδες στο επιστημονικό περιοδικό Lancet
Πρόκειται για μια μελέτη που έρχεται να αλλάξει πολλά από τα ως τώρα δεδομένα γύρω από το αλκοόλ και πώς αυτό σχετίζεται με την υγεία μας.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Οι συγγραφείς, αξιοποιώντας μεγάλες βάσεις δεδομένων σε παγκόσμιο επίπεδο και δημιουργώντας νέα μοντέλα εκτίμησης κινδύνου, επιχείρησαν να εκτιμήσουν τα εξής:
- Τη μεση κατανάλωση αλκοόλ σε 195 χώρες. Ένα αλκοολούχο ποτό θεωρήθηκε ότι περιέχει 10 γραμμάρια καθαρής αιθανόλης. Για την εκτίμηση αυτή οι συγγραφείς έλαβαν υπόψη ως συγχυτικούς παράγοντες την κατανάλωση αλκοόλ από τουρίστες ανά χώρα και την μη καταγεγραμμένη κατανάλωση αλκοόλ. Παίρνοντας δεδομένα απο τις πωλήσεις αλκοολούχων ποτών ανά χώρα, δημιούργησαν τα κατάλληλα στατιστικά μοντέλα για την εκτίμηση αυτή.
- Τον κίνδυνο εμφάνισης 23 παραγόντων υγείας (ασθενειών και τραυματισμών), μεταξύ των οποίων διάφορες μορφές καρκίνου, καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτης, αυτο-τραυματισμοί και αυτοκινητιστικά δυστηχήματα. Για το ερώτημα αυτό, διενήργησαν συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις για κάθε έναν από τους παράγοντες που μελέτησαν.
- Την επίδραση του αλκοόλ στην υγεία, μέσω του υπολογισμού θανάτων που οφείλονται στο αλκοόλ και των ετών ζωής με κάποιο πρόβλημα υγείας λόγω κατανάλωσης αλκοόλ (στη μελέτη αναφέρεται ως disability-adjusted life-years).
- Την ποσότητα αλκοόλ που θεωρείται «ασφαλής», δηλαδή περιορίζει τον κίνδυνο εμφάνισης κάποιας ασθένειας ή τραυματισμού. Για την εκτίμηση αυτή χρησιμοποίησαν τα δεδομένα των μετα-αναλύσεων που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα;
Το 2016, παγκοσμίως:
- Το 32,5% (2,4 δις άνθρωποι) κατανάλωνε αλκοόλ.
- Περισσότεροι άνδρες (39%) από ότι γυναίκες (25%) κατανάλωναν αλκοόλ, ενώ η μέση ημερήσια ποσότητα ήταν υψηλότερη στους άνδρες (1,7 ποτά) από ότι στις γυναίκες (0,7 ποτά). Βέβαια υπήρχε μεγάλη απόκλιση μεταξύ χωρών.
Σε χώρες με υψηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος, κατά μέσο όρο το 72% των γυναικών και 83% των ανδρών κατανάλωναν αλκοόλ τακτικά, ενώ και η μέση κατανάλωση ήταν υψηλότερη (1,9 ποτά ημερησίως για τις γυναίκες και 2,9 για τους άνδρες)
Παγκοσμίως, 2,8 εκατομμύρια θάνατοι αποδόθηκαν στις συνέπειες κατανάλωσης αλκοόλ το 2016, που αντιστοιχεί στο 2,2% των συνολικών θανάτων. Με βάση τα στοιχεία αυτά, η κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί τον 7ο παράγοντα κινδύνου για πρώιμο θάνατο και αναπηρία. Στην ηλικιακή ομάδα 15-49 ετών, η κατανάλωση αλκοόλ ήταν ο Νο 1 παράγοντας θανάτου ή κινδύνου εμφάνισης χρόνιας ασθένειας/αναπηρίας, περισσότερο στους άνδρες (12,2% και 8,9% αντίστοιχα) από ότι στις γυναίκες (3,8% και 2,3% αντίστοιχα).
Το φύλο, η ηλικία και το οικονομικό επίπεδο
Η επίδραση του αλκοόλ στην υγεία διέφερε ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο μιας χώρας. Σε μικρότερες ηλικίες, το αλκοόλ ευθυνόταν για θανάτους λόγω ατυχημάτων, αυτο-τραυματισμών και φυματίωσης. Σε ηλικίες άνω των 50 ετών, η κατανάλωση αλκοόλ σχετίστηκε με την εμφάνιση διάφορων μορφών καρκίνου στις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες η φυματίωση παρέμεινε η κύρια αιτία θανάτου.
Τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες, παρατηρήθηκε μια μικρή, ευεργετική, στατιστικά σημαντική επίδραση της καθημερινής κατανάλωσης αλκοόλ στην εμφάνιση ισχαιμικού καρδιακού επεισοδίου. Συγκεκριμένα, περίπου ένα ποτό καθημερινά (0,83 για άνδρες και 0,92 για γυναίκες) μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης ισχαιμικού καρδιακού επεισοδίου κατά 14% στους άνδρες και 18% στις γυναίκες. Ωστόσο, για όλες τις άλλες ασθένειες και παράγοντες θανάτου που μελετήθηκαν, τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: όσο περισσότερο αλκοόλ, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος εμφάνισης ασθένειας και ο κίνδυνος θανάτου. Εκτιμώντας το συνολικό κίνδυνο, οι ερευνητές κατέληξαν ότι η ασφαλής κατανάλωση αλκοόλ που ελαχιστοποιεί την απώλεια υγείας ανέρχεται σε ... μηδέν ποτά ημερησίως!
Πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα αυτά;
Προκαλούν έκπληξη τα αποτελέσματα; Μάλλον όχι
Πολλές πρόσφατες μελέτες έχουν συσχετίσει την κατανάλωση αλκοόλ με την εμφάνιση καρκίνων, κυρίως του γαστρεντερικού συστήματος. Αντιθέτως, κάποιες μελέτες (αλλά όχι όλες) έχουν δείξει την πιθανή ευεργετική δράση στην υγεία της καρδιάς. Αυτή η μελέτη είναι η πρώτη που συνδυάζει όλους αυτούς τους παράγοντες σε παγκόσμιο επίπεδο και δείχνει ότι ο συνολικός κίνδυνος εμφάνισης κάποιας ασθένειας αυξάνεται με την κατανάλωση αλκοόλ, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου. Για το λόγο αυτό η ασφαλής κατανάλωση είναι ... η μη κατανάλωση. Η μελέτη αυτή έχει ήδη χαρακτηριστεί ως «επανάσταση» από τα μέσα ενημέρωσης και απομένει να αποδειχθεί αν θα έχει επίδραση σε πιθανή αλλαγή συστάσεων σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο.
