Όταν πριν από 2-3 χρόνια περίπου, δημοσιεύματα που αμφισβητούσαν την αρνητική επίδραση των κορεσμένων λιπαρών στην καρδιαγγειακή υγεία έκαναν την εμφάνισή τους, το ΙΕΜ (International Experts Movement to improve dietary fat quality) συγκάλεσε ειδικούς του χώρου από όλο τον κόσμο σε μία συνεδρίαση εφ’ όλης της ύλης (2015, Ολλανδία)! Τα αποτελέσματά της μόλις δημοσιεύτηκαν και θα σας τα παρουσιάσω συνοπτικά στη συνέχεια.
ΥΓ: Αν μπορείτε να αφιερώσετε λίγο παραπάνω χρόνο, διαβάστε αναλυτικά το full text, είναι κατατοπιστικότατο ακόμη και για σας που δεν έχετε παρακολουθήσει αυτές τις εξελίξεις.
Σημαντικό να αναγνωρίσετε...
Τα δεδομένα που παρουσιάστηκαν σε αυτή τη συνεδρίαση λάμβαναν υπόψη όχι μόνο την κατανάλωση αλλά και την βιοδιαθεσιμότητα των κορεσμένων λιπαρών στα τρόφιμα, την λειτουργία τους στο ανθρώπινο σώμα όσο και την αξιοποίησή τους από την τεχνολογία τροφίμων. Έτσι λοιπόν, κάθε φορά που μιλάμε για κορεσμένα λιπαρά είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε, ρεαλιστικά, ότι:
- Η πρόσληψή τους είναι αναπόφευκτη καθώς υπάρχουν σε όλα τα λιπαρά τρόφιμα
- Υπάρχουν διαφορετικά είδη κορεσμένων λιπαρών οξέων και το θρεπτικό υπόστρωμα του τροφίμου παίζει σημαντικό ρόλο π.χ. υπάρχει βασική δομική διαφοροποίηση των ζωικών κορεσμένων λιπαρών και των φυτικών
- Συμμετέχουν σε μια ποικιλία απαραίτητων μεταβολικών διεργασιών χωρίς τα ίδια να θεωρούνται απαραίτητα λιπαρά αφού τα φτιάχνει και ο ίδιος ο ανθρώπινος οργανισμός
- Είναι πολύτιμα στην τεχνολογία τροφίμων καθότι ευθύνονται για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των τροφίμων όπως η δομή τους, η ελαστικότητα και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά τους π.χ. η υφή και η γεύση
Τα αποτελέσματα
- Τα κορεσμένα λιπαρά σε σχέση με τους υδατάνθρακες και τα πολυακόρεστα λιπαρά (cis στερεοδομής), αυξάνουν την LDL χοληστερόλη η οποία αποτελεί επιβεβαιωμένο παράγοντα κινδύνου για τα καρδιαγγειακά.
- Κάθε είδος κορεσμένου λιπαρού οξέος επιδρά με διαφορετικό τρόπο επάνω στα λιπίδια του πλάσματος. Στην πλειοψηφία τους, με εξαίρεση το στεατικό οξύ, αυξάνουν την LDL και την HDL χοληστερόλη και μειώνουν τα TG.
- Έρευνες που δεν δείχνουν επιβαρυντική δράση των κορεσμένων λιπαρών στην καρδιακή υγεία, έχουν το βασικό μειονέκτημα ότι δεν έλαβαν υπόψη τους το θρεπτικό συστατικό που αντικατέστησε τα κορεσμένα λιπαρά στην σύγκριση των ενεργειακών προσλήψεων.
- Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε έρευνες παρέμβασης όπου το 10% της ενέργειας από κορεσμένα λιπαρά αντικαταστάθηκε από cis-πολυακόρεστα, ο κίνδυνος καρδιαγγειακών μειώθηκε κατά 27%. Αντίστοιχη αντικατάσταση με μονοακόρεστα λιπαρά δεν τεκμηριώνεται από ικανό αριθμό μελετών.
- Το υπόλοιπο θρεπτικό υπόστρωμα που συνοδεύει τα κορεσμένα λιπαρά μέσα σε ένα τρόφιμο, μπορεί να επηρεάζει την τελική επίδρασή τους στα καρδιαγγειακά. Για παράδειγμα υπάρχουν κάποιες μελέτες που δείχνουν ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα μπορεί να είναι και προστατευτικά αλλά τα δεδομένα αυτά δεν επαρκούν για να αλλάξουν οι συστάσεις.
- Αντίθετα με την πληθώρα ερευνών που δείχνουν την επιβαρυντική δράση των κορεσμένων λιπαρών στην καδιαγγειακή υγεία, δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα που να τεκμηριώνουν αντίστοιχη δράση στον κίνδυνο υπέρτασης.
Ποια είναι η κατακλείδα για τη διαιτολογική πράξη;
27% μείωση των καρδιαγγειακών με αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών από πολυακόρεστα
Είναι γεγονός ότι τόσο ο όγκος των επιστημονικών δεδομένων όσο και η ποιότητά τους σχετικά με τα κορεσμένα λιπαρά, γέρνει υπέρ της απομόνωσής τους για λόγους υγείας. Και αν τελικά, ο σύγχρονος διαιτολόγος βασίζεται σε μία evidence-based επιστήμη και λειτουργεί βάσει κατευθυντήριων οδηγιών, τότε ρίχνοντας μια ματιά στα διατροφικά πρότυπα υγιεινής διατροφής που υπάρχουν ανά τον κόσμο, θα δείτε ότι όλα προτείνουν μια δίαιτα με χορτοφαγική βάση και περιορισμό των ζωικών λιπαρών.
Συμβουλές για μείωση του κινδύνου για καρδιαγγειακά
Είναι λοιπόν, στο δικό μας χέρι ως επαγγελματίες υγείας να τοποθετούμε τα πράγματα στη θέση τους για τους πομπώδεις δημοσιογραφικούς τίτλους που αποτυπώνονται στο μυαλό των πελατών-ασθενών μας, πολλές φορές χωρίς να διαβάζουν καν το αναλυτικό άρθρο. Και επειδή στους πελάτες μας πρέπει να μιλάμε με απλά παραδείγματα, τα SOS για την καρδιαγγειακή υγεία είναι:
- Περιορισμός κορεσμένων λιπαρών (τηγανιτά φαγητά, παχιά κρέατα και πουλερικά με ορατά λίπη, λιπαρές σως)
- Αντικατάσταση των ζωικών λιπαρών (ορατά λίπη κρέατος, πλήρη γαλακτοκομικά και τυροκομικά, αγελαδινό βούτυρο) με φυτικά λιπαρά (ελαιόλαδο, ελιές, αβοκάντο, φυτική μαργαρίνη, ξηροί καρποί, λιπαρά ψάρια, ημίπαχα γαλακτοκομικά και τυριά).
- Μέτρο στη μερίδα του φαγητού (κατά το παράδειγμα του υγιεινού πιάτου) και μέτρια ή καθόλου κατανάλωση αλκοόλ.
- Πολλές φυτικές ίνες από φρούτα και λαχανικά, ελάχιστα ή καθόλου μαγειρεμένα.
- Προτίμηση στα σιτηρά ολικής αλέσεως και στα όσπρια.
- Διατήρηση ενός υγιούς βάρους και μια μέτριας έντασης καθημερινή φυσική δραστηριότητα.
