Ο σύγχρονος τρόπος ζωής συνδυαστικά με το έντονο στρες και τις σύγχρονες διατροφικές συνήθειες έχουν προκαλέσει έξαρση στις γαστρεντερικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της δυσπεψίας. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως επηρεάζονται από τέτοιου είδους διαταραχές, οι οποίες έχουν σημαντικό αντίκτυπο τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.
Τι είναι η Δυσπεψία;
Αναλύοντας ετυμολογικά την λέξη “δυσπεψία” εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε πως περιγράφει μία κατάσταση προβληματικής (“δυσ-) πέψης. Πιο συγκεκριμένα, η δυσπεψία είναι μία συχνή χρόνια γαστρεντερική διαταραχή που αφορά περίπου το 16% του γενικού πληθυσμού. Συχνά συγχέεται λανθασμένα με το ευερέθιστο έντερο, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για διαφορετική γαστρεντερική διαταραχή με πολύπλοκη παθοφυσιολογία. Η δυσπεψία δεν είναι απειλητική για τη ζωή και δεν έχει συσχετισθεί με αύξηση της θνησιμότητας. Παρόλο που η δυσπεψία τυπικά προκύπτει από οργανικά αίτια, η πλειοψηφία των ασθενών πάσχει από λειτουργική δυσπεψία, από δυσπεψία δηλαδή που δεν εμπλέκεται κάποια οργανική αιτία στην εμφάνισή της.
Ποια είναι τα Συμπτώματά της;
Τα συμπτώματα της δυσπεψίας αφορούν κατά κύριο λόγο το ανώτερο γαστρεντερικό σύστημα και παρόλο που η εκδήλωσή τους ποικίλλει από οργανισμό σε οργανισμό, τα πιο κοινά συμπτώματα της δυσπεψίας είναι τα εξής:
- Κοιλιακός πόνος
- Επιγαστρικό κάψιμο (καούρα)
- Πρώιμος κορεσμός
- Μεταγευματική δυσφορία
- Ναυτία
- Έμετος
- Εριγές (ρέψιμο)
Πού οφείλεται η Δυσπεψία;
Παρόλο που τα ακριβή αίτιά της παραμένουν αδιευκρίνιστα, οι μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως η δυσπεψία είναι το αποτέλεσμα διαταραγμένης επικοινωνίας μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου, η οποία προκαλείται από τροφές, στρες και ψυχολογικούς παράγοντες και οδηγεί σε διαταραχές κινητικότητας του εντέρου, αυξημένη υπερευαισθησία και αλλοιώσεις στο εντερικό βλεννογόνο και το εντερικό μικροβίωμα.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής:
- Ψυχογενή αίτια
- Οξεία γαστρεντερίτιδα
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Κάπνισμα
- Υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ)
- “Κακές” διατροφικές συνήθειες
- Καθυστερημένη γαστρική κένωση (δυσκοιλιότητα)
- Λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως είναι η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη κ.ά.
- Λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού
Τι μπορείς να κάνεις Διατροφικά για τη Δυσπεψία;
Περιόρισε τα λιπαρά γεύματα
Η κατανάλωση λιπαρών γευμάτων έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να προκαλέσει ναυτία, κοιλιακό πόνο και πληρότητα τόσο σε σχέση με ένα γεύμα με λίγες θερμίδες όσο και σε ένα ισοθερμιδικό γεύμα, πλούσιο σε υδατάνθρακες για τον ίδιο όγκο. Οι κύριοι μηχανισμοί με τους οποίους τα λιπαρά τρόφιμα συχνά επιδεινώνουν τα συμπτώματα της δυσπεψίας σχετίζονται με την καθυστερημένη γαστρική κένωση και την υπερευαισθησία στις γαστρεντερικές ορμόνες.
Τι γίνεται με τους υδατάνθρακες;
Ο ρόλος των υδατανθράκων στην εκδήλωση των συμπτωμάτων της δυσπεψίας παραμένει ασαφής. Άλλες μελέτες έχουν δείξει πως γεύματα με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο χρόνιας δυσπεψίας και καούρας, άλλες μελέτες βρήκαν συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης γλουτένης, FODMAPs και δυσπεψίας ενώ άλλες δεν έχουν βρει σημαντική συσχέτιση. Εξαιτίας του γεγονότος ότι η δυσπεψία συχνά συνυπάρχει με ευαισθησία στη γλουτένη η οποία δε σχετίζεται με κοιλιοκάκη (NCGS) και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου η δίαιτα αποφυγής γλουτένης και υδατανθράκων FODMAPs αντίστοιχα θα μπορούσε να περιορίσει και τα συμπτώματα της δυσπεψίας, ωστόσο αν δεν συνυπάρχουν αυτές οι καταστάσεις δεν υπάρχει λόγος να περιορίσεις αυτά τα θρεπτικά συστατικά από την διατροφή σου.
Απόφυγε τις επεξεργασμένες τροφές
Οι επεξεργασμένες τροφές είναι βιομηχανικά προϊόντα που για την παρασκευή τους χρησιμοποιούνται ουσίες και πρόσθετα τροφίμων που τίθενται σε πληθώρα διαδοχικών διεργασιών. Η γευστικότητά τους, η ευκολία που δίνουν στην μεταφορά τους (συσκευασμένες τροφές) και ο μεγάλος χρόνος ζωής τους τις καθιστούν “αγαπημένες” επιλογές πολλών από εμάς αγνοώντας την υψηλή τους περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, νάτριο και σάκχαρα. Εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε πως αυτή η κατηγορία τροφών καλό θα ήταν να αποφεύγεται τόσο από τον γενικό πληθυσμό όσο κι από ασθενείς με δυσπεψία για προστασία έναντι των συμπτωμάτων της.
Περιόρισε το αλκοόλ
Το αλκοόλ παρεμβαίνει στη φυσιολογική γαστρική φυσιολογία, αυξάνοντας την έκκριση γαστρικού οξέος και σε μικρές δόσεις επιταχύνει την γαστρική κένωση ενώ σε μεγάλες δόσεις την επιβραδύνει. Λαμβάνοντας υπόψιν τα ευρήματα διαφόρων μελετών, προτείνεται ο περιορισμός των αλκοολούχων ποτών σε δυσπεπτικούς ασθενείς σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Απόφυγε την κατανάλωση πικάντικων τροφών
Η καψαϊκίνη είναι το ενεργό συστατικό των πικάντικων τροφίμων (τσίλι, κόκκινη πιπεριά κλπ) και η περιστασιακή κατανάλωσή της προκαλεί ευαισθητοποίηση που εντείνει τα συμπτώματα κοιλιακού πόνου ή/και πληρότητας.
Περιόρισε (ίσως) την κατανάλωση καφέ
Η κατανάλωση καφέ είναι ευρέως γνωστό πως αυξάνει την έκκριση γαστρικού οξέος για αυτό πιθανότατα οι ασθενείς με δυσπεψία συχνά μειώνουν αυθόρμητα την κατανάλωση καφέ. Το αυξημένο γαστρικό οξύ έχει βρεθεί ότι προκαλεί δυσπεπτικά συμπτώματα, βέβαια υπάρχουν και μελέτες που δεν επιβεβαιώνουν αυτήν την συσχέτιση, επομένως δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποιο ασφαλές συμπέρασμα με βεβαιότητα σχετικά με τις επιπτώσεις της κατανάλωσης καφέ στα συμπτώματα δυσπεψίας.
Τρόφιμα που μπορούν να σε βοηθήσουν στη Δυσπεψία
Ωφέλιμη για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της δυσπεψίας είναι η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής. Συμπληρωματικά με αυτήν, πολλά υποσχόμενη για την διαχείριση της δυσπεψίας είναι η βοτανοθεραπεία. Μπορείς να επιλέξεις:
- Έλαιο μέντας και κύμινο, που μειώνουν τον κοιλιακό πόνο
- Τζίντζερ, που μειώνει τα οξέα του στομάχου
- Χαμομήλι
- Μαραθόσπορο, λόγω των αντισπασμωδικών ιδιοτήτων του
- Επιπλέον τα προβιοτικά, ειδικά αυτά που περιέχουν το γένος Lactobacillus gasseri έχουν επιδείξει ευεργετική επίδραση στα συμπτώματα της δυσπεψίας.
Αλλαγές στην Καθημερινότητα
Εκτός από τα θρεπτικά συστατικά που εντείνουν ή περιορίζουν τα συμπτώματα της δυσπεψίας, υπάρχουν και κάποιες διατροφικές συμπεριφορές που θα ωφελούσε να προσέξεις για να διαχειριστείς αποτελεσματικότερα την δυσπεψία.
Μάσησε καλά τις τροφές
Σε φυσιολογικές συνθήκες, η κατάποση τροφής επάγει τη γαστρική προσαρμογή με επακόλουθες αργές συσπάσεις του εντερικού αυλού μέχρι την γαστρική κένωση. Στους ασθενείς με δυσπεψία, η γρήγορη κατάποση τροφών χωρίς να έχει προηγηθεί η απαιτούμενη μάσηση υπερφορτώνει αυτή την γαστρική προσαρμογή με αποτέλεσμα την εμφάνιση των συμπτωμάτων που προαναφέραμε.
Κατανάλωσε μικρά και συχνά γεύματα
Φρόντισε να κάνεις μικρά και συχνά γεύματα για να μην επιβαρύνεις το πεπτικό σου. Επιπλέον, καλό θα ήταν το τελευταίο γεύμα της ημέρας σου να είναι τουλάχιστον 2 ώρες πριν την κατάκλιση.
Δώσε προσοχή στη θερμοκρασία των γευμάτων σου
Έρευνες έχουν δείξει πως τόσο τα πολύ ζεστά όσο και τα κρύα γεύματα επηρεάζουν την γαστρική αιμάτωση, για αυτό ιδανική θερμοκρασία των γευμάτων σου είναι η θερμοκρασία δωματίου.
Πότε να απευθυνθείς σε ειδικό;
Πρέπει να απευθυνθείς σε διαιτολόγο-διατροφολόγο και σε γαστρεντερολόγο αν έχεις έμετο που δεν υποχωρεί ή έμετο με αίμα, αν έχεις χάσει ακούσια βάρος κι αν έχεις παρατηρήσει αλλαγές στις κενώσεις σου.
