Δηλητηρίαση από Σίδηρο: Όσα πρέπει να γνωρίζετε

Τι είναι η Δηλητηρίαση Σιδήρου και ποιους αφορά κυρίως;

Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο μέταλλο, που χρησιμοποιείται κυρίως από τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Είναι κρίσιμο κομμάτι της αιμοσφαιρίνης, μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και είναι υπεύθυνη για την παροχή οξυγόνου σε όλα τα κύτταρα του σώματος.

Ο σίδηρος είναι τοξικός όταν καταναλώνεται σε υψηλές ποσότητες. Η δηλητηρίαση από σίδηρο μπορεί να προκληθεί όταν άτομα λαμβάνουν υπερβολική δόση συμπληρωμάτων σιδήρου ή άλλων πολυβιταμινών που περιέχουν σίδηρο. Ποσότητες κάτω των 20mg/kg είναι συνήθως ασφαλείς. Μια δόση 30 - 60mg/kg θεωρείται τοξική για τον άνθρωπο, ενώ μια δόση από 200 - 250mg/kg μπορεί να προκαλέσει ακόμα και τον θάνατο.

Η οξεία δηλητηρίαση σιδήρου αφορά συνήθως παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών και αυτό οφείλετε στο ότι τα σκευάσματα σιδήρου μοιάζουν με καραμέλες και μπορούν να είναι πολύ δελεαστικά στα μάτια των μικρών παιδιών. Η φυσιολογική περιέργεια ωθεί τα παιδιά να περιεργάζονται και συχνά να δοκιμάζουν διάφορα προϊόντα που περιέχουν επιβλαβείς ουσίες.

Επιπλέον τα σκευάσματα σιδήρου χρησιμοποιούνται ευρέως και διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή και μπορούν να συσκευάζονται σε φιαλίδια χωρίς ειδικό κλείσιμο για παιδιά. Σπάνια έχουν καταγραφεί περιστατικά δηλητηρίασης από σίδηρο σε ενήλικες.

Σε τι οφείλεται η Δηλητηρίαση Σιδήρου;

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να προκαλέσουν δηλητηρίαση από σίδηρο, όπως:

1. Υπερδοσολογία: Η οξεία δηλητηρίαση σιδήρου είναι συνήθως αποτέλεσμα τυχαίας υπερδοσολογίας. Οι περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις συμβαίνουν σε παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών, επειδή λαμβάνουν κατά λάθος συμπληρώματα σιδήρου ή πολυβιταμίνες ενηλίκων.
2. Υπερβολικά επίπεδα σιδήρου: Η περίσσεια σιδήρου στο σώμα είναι επίσης γνωστή ως χρόνια δηλητηρίαση σιδήρου. Τα αίτια περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες μεταγγίσεις αίματος για τη θεραπεία της αναιμίας, της υπερβολικής θεραπείας με σιδήρου (είτε ενδοφλεβίως είτε με συμπληρώματα) και ηπατικών ασθενειών όπως η χρόνια ηπατίτιδα C ή η αλκοολική ηπατίτιδα.
3. Γενετικοί παράγοντες: Οι υπερβολικές ποσότητες σιδήρου μπορεί να εμφανιστούν φυσικά λόγω ορισμένων ασθενειών, όπως η κληρονομική αιματοχρωμάτωση, η οποία είναι μια γενετική κατάσταση που προκαλεί μη φυσιολογική απορρόφηση του σιδήρου από τα τρόφιμα.

Ποια τα Συμπτώματα της Δηλητηριασής Σιδήρου;

Η τοξικότητα του σιδήρου συνήθως προκαλεί συμπτώματα μέσα σε 6 ώρες μετά από υπερδοσολογία και μπορεί να επηρεάσει διάφορα μέρη του σώματος, όπως το αναπνευστικό σύστημα, τους πνεύμονες, το στομάχι, τα έντερα, την καρδιά, το αίμα, το συκώτι , το δέρμα και το νευρικό σύστημα.

Μπορούμε να διακρίνουμε πέντε στάδια εξέλιξης των συμπτωμάτων στη δηλητηρίαση από σίδηρο, η διάγνωση τους δεν πρέπει να βασίζεται μόνο στο χρόνο από τη δηλητηρίαση, καθώς η ταχύτητα εμφάνισης των συμπτωμάτων μπορεί να μην συμπίπτει από ασθενή σε ασθενή.

Στάδια Δηλητηρίασης απο Σίδηρο

Πως γίνεται η Διάγνωση της Δηλητηρίασης Σιδήρου;

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι πολύ σημαντική. Οι εξετάσεις αίματος και ούρων συμπεριλαμβανομένων των δοκιμών ελέγχου σιδήρου θα πρέπει να γίνονται άμεσα για να δώσουν τα σωστά αποτελέσματα. Ο σίδηρος στον ορό, οι ηλεκτρολύτες και το pH προσδιορίζονται 3-4 ώρες μετά την κατάποση. Η διάγνωση δηλητηρίασης από σίδηρο βασίζεται συνήθως στο ιατρικό ιστορικό, στα τρέχοντα συμπτώματα, στην οξύτητα στο αίμα και στην ποσότητα του σιδήρου στο σώμα ενός ατόμου.

Η συγκέντρωση σιδήρου στον ορό, ( η οποία φτάνει στο μέγιστο μετά από 6ώρες) είναι ένας καλός δείκτης της σοβαρότητας της δηλητηρίασης και της αποτελεσματικότητας της θεραπείας.

Η αύξηση του >300μg% συνήθως συνοδεύεται από γαστρεντερικές διαταραχές. Με συγκέντρωση σιδήρου στον ορό 300-500μg, εμφανίζεται σοβαρή τοπική και μέτρια συστηματική τοξικότητα. Συγκεντρώσεις από 500 - 1000μg% συνοδεύονται από σοβαρή συστηματική τοξικότητα και σοκ, και > 1000μg% - υψηλή θνησιμότητα.

Προκειμένου ένας γιατρός να κάνει διάγνωση, πρέπει να ενημερώνετε σχετικά με τα φάρμακα και τα συμπληρώματα που παίρνει ο ασθενής επί του παρόντος, συμπεριλαμβανομένων των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, των συμπληρωμάτων με βότανα και των βιταμινών. Ορισμένα συμπληρώματα, όπως συμπληρώματα βιταμίνης C, μπορούν να αυξήσουν την απορρόφηση του σιδήρου στο σώμα. Τα χάπια ή τα συμπληρώματα που προκαλούν δηλητηρίαση από το σίδηρο μπορούν μερικές φορές να παρατηρηθούν με μια ακτινολογική εξέταση.

Η ακτινογραφία της κοιλιακής κοιλότητας συνήθως εκτελείται για να επιβεβαιώσει την κατάποση ξένων σωμάτων, αυτό βοηθά στην ανίχνευση αδιάλυτων δισκίων που περιέχουν σίδηρο ή συσσωρεύσεις σιδήρου.

Ωστόσο, η απουσία δισκίων στην ακτινογραφία δεν αποκλείει την πιθανότητα σοβαρής δηλητηρίασης, καθώς τα υγρά σκευάσματα σιδήρου και τα μασώμενα δισκία συνήθως δεν εμποδίζουν τις ακτινογραφίες. Δεδομένου ότι τα προϊόντα που προορίζονται για ενήλικες περιέχουν περισσότερο σίδηρο και διαλύονται αργά, είναι ευκολότερο να εντοπιστούν με ακτινογραφία.

Πως αντιμετωπίζεται η Δηλητηρίαση Σίδηρου;

Εάν υποψιαστούμε ότι ένα παιδί έχει δηλητηρίαση από σίδηρο καλούμε το κέντρο δηλητηριάσεων ή το 166. Στο μεταξύ οι ενέργειες που πρέπει να κάνουμε είναι οι εξής:

• Πλύσιμο του στομάχου με διάλυμα διττανθρακικού νατρίου (μαγειρική σόδα) έως ότου το περιεχόμενό του είναι διαυγές.
• Δίνουμε στον ασθενή να πάρει αλατούχο καθαρτικό.
• Μετά τον καθαρισμό του στομάχου, δίνουμε να πιεί γάλα, η περιβάλλουσα ιδιότητα του θα βοηθήσει στην εξάλειψη του ερεθισμού της βλεννογόνου μεμβράνης.
• Επίσης δίνουμε στον ασθενή να πιεί δυνατό γλυκό τσάι, το οποίο βοηθά στην απομάκρυνση του σιδήρου.

Με την άφιξη στο νοσοκομείο δίνουμε λεπτομερείς πληροφορίες στον γιατρό, την ηλικία το βάρος του ασθενή, τα συμπτώματα που έχει εμφανίσει μέχρι εκείνη την ώρα καθώς και την γενική κατάσταση της υγείας του. Επίσης επισημαίνουμε το όνομα του προϊόντος του σιδήρου καθώς και την ποσότητα που έχει καταπιεί αν γνωρίζουμε και την ώρα που το κατάπιε.

Η αντιμετώπιση της δηλητηρίασης από σίδηρο συχνά συνεπάγεται μια διαδικασία που ονομάζεται πλύση ολόκληρου του εντέρου. Ένα ειδικό διάλυμα καταπίνεται ή εγχέεται μέσω ενός σωλήνα που διέρχεται από τη μύτη και κάτω στο στομάχι. Το διάλυμα βοηθά στην απομάκρυνση της περίσσειας σιδήρου από το σώμα.

Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί χηλίωση. Αυτή είναι μια διαδικασία κατά την οποία μια χημική ουσία που βοηθά στην δέσμευση του σιδήρου και άλλων μετάλλων στο σώμα χορηγείται ενδοφλεβίως. Στη συνέχεια, ο σίδηρος μπορεί να αποβληθεί από το σώμα με τα ούρα.

Άλλες θεραπείες περιλαμβάνουν την επανυδάτωση, ειδικά αν έχει υπάρξει μεγάλη απώλεια υγρών εξαιτίας των συνεχόμενων εμέτων και της διάρροιας. Εάν η αναπνοή είναι δύσκολη, μπορεί να χρειαστεί ένας αναπνευστικός σωλήνας και μια μηχανή εξαερισμού για να επανέλθει η κανονική αναπνοή.

Πως προλαμβάνεται η Δηλητηρίαση Σιδήρου;

Το 1997, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) εισήγαγε κανονισμούς για την επισήμανση και συσκευασία βιταμινών και συμπληρωμάτων που περιέχουν σίδηρο. Αυτά σχεδιάστηκαν για να βοηθήσουν στην πρόληψη της υπερδοσολογίας σιδήρου ιδιαίτερα στα παιδιά.

Οι ετικέτες πρέπει να προειδοποιούν ειδικά για τον κίνδυνο οξείας δηλητηρίασης από σίδηρο σε παιδιά κάτω των 6 ετών.

Τα περισσότερα προϊόντα που περιέχουν τουλάχιστον 30mg σιδήρου ανά δόση, όπως τα χάπια σιδήρου για έγκυες γυναίκες, πρέπει να συσκευάζονται ξεχωριστά σε ειδικά φιαλίδια.

Η ακούσια δηλητηρίαση από σίδηρο μπορεί να αποφευχθεί κλείνοντας σωστά τα δοχεία και αποθηκεύοντας τα σε μέρη που δεν βλέπουν και δεν προσεγγίζουν τα παιδιά.

Εάν ένας ενήλικας λαμβάνει συμπλήρωμα σιδήρου επειδή ο γιατρός του, του το συνέστησε θα πρέπει να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση που παραλείψει μία δόση. Δεν πρέπει να υπερβαίνει την συνιστώμενη δοσολογία που τον έχει συμβουλέψει ο γιατρός του.

Ποιες οι επιπλοκές της Δηλητηρίασης Σιδήρου;

Η δηλητηρίαση από σίδηρο μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές, ακόμη και απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές. Η ηπατική ανεπάρκεια και η καρδιακή ανεπάρκεια είναι οι κύριες αιτίες θανάτου λόγω υπερδοσολογίας σιδήρου.

Εάν η δηλητηρίαση από σίδηρο προκαλεί σοβαρή ηπατική βλάβη, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό διαβήτη. Ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε μη φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου στο σώμα, συχνή ούρηση, αυξημένη δίψα και πείνα, κόπωση, θολή όραση, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια ή τα πόδια και αργή επούλωση πληγών.

Η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε πρήξιμο των ποδιών, δύσπνοια, δυσκολία στην άσκηση, κόπωση, γρήγορο ή ακανόνιστο καρδιακό παλμό και ναυτία.

Σίδηρος και Κίνδυνος Λοιμώξεων

Τόσο η υπερφόρτωση σιδήρου όσο και η έλλειψη σιδήρου φαίνεται να κάνουν τους ανθρώπους πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις και υπάρχουν δύο λόγοι για αυτό :

• Το ανοσοποιητικό σύστημα χρησιμοποιεί σίδηρο για να σκοτώσει επιβλαβή βακτήρια, επομένως απαιτείται κάποια ποσότητα σιδήρου για την καταπολέμηση των λοιμώξεων.
• Τα αυξημένα επίπεδα ελεύθερου σιδήρου διεγείρουν την ανάπτυξη βακτηρίων και ιών, επομένως η υπερβολική ποσότητα σιδήρου μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα και να αυξήσει τον κίνδυνο λοιμώξεων.

Συνοψίζοντας

"Εν ολίγοις, ο σίδηρος μπορεί να είναι επικίνδυνος σε μεγάλες ποσότητες. Ωστόσο, εκτός και αν έχετε διαταραχή υπερφόρτωσης σιδήρου, γενικά δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για τη λήψη υπερβολικού σιδήρου από τη διατροφή σας. Όσον αφορά τα συμπληρώματα σιδήρου, όμως, από την μία ωφελούν όσους υποφέρουν από ανεπάρκεια σιδήρου, αλλά από την άλλη μπορεί να προκαλέσουν βλάβη σε όσους δεν έχουν έλλειψη. Ποτέ μην παίρνετε συμπληρώματα σιδήρου εκτός εάν σας το συστήσει ο γιατρός σας!"