Το πιο σημαντικό βήμα στην σωστή αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη είναι να αποδεχθεί κανείς ότι έχει πρόβλημα, να καταλάβει τη φύση της χρόνιας αυτής, σιωπηρής αλλά πολύ σοβαρής νόσου και να ενημερωθεί σωστά. Για τον λόγο αυτό απαντάμε σε κοινές απορίες και μύθους σχετικά με τον Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, που είναι και η πιο συχνή μορφή του.
Ο διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται μόνο σε μεγάλες ηλικίες
Μύθος: O σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία μετά την εφηβεία, αν και δυστυχώς, λόγω της μεγάλης αύξησης της παιδικής παχυσαρκίας, αναφέρονται πλέον περιστατικά και σε παιδιά. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό και επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, η κακή διατροφή, ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να εμφανιστεί σε νεαρή ηλικία.
Ο διαβήτης εμφανίζεται μόνο σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους
Μύθος: Είναι γνωστό ότι η αύξηση του σωματικού βάρους πάνω από το φυσιολογικό (υπέρβαρο ή παχύσαρκο) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη. Σχεδόν το 80% των ανθρώπων που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαροι. Δεν παθαίνουν όμως όλοι οι υπέρβαροι διαβήτη, καθώς και όλοι οι άνθρωποι που έχουν σακχαρώδη διαβήτη δεν είναι υπέρβαροι.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί ο γνωστός ηθοποιός Tom Hanks, που πρόσφατα δήλωσε πως πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ενώ για χρόνια πριν είχε προδιαβήτη. Η γενετική προδιάθεση παίζει μεγάλο ρόλο και όπως χαρακτηριστικά λέγεται «τα γονίδια γεμίζουν το όπλο, αλλά το περιβάλλον πατάει την σκανδάλη».
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 μπορεί να προληφθεί
Αλήθεια & μύθος: Είναι αλήθεια ότι, σε σχέση με τον διαβήτη τύπου 1, που είναι μια αυτοάνοση νόσος, μη αναστρέψιμη και χωρίς μόνιμη θεραπεία, οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να προφυλάξουμε τον εαυτό μας από τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, με σωστή διατροφή, άσκηση και συντήρηση ενός φυσιολογικού βάρους. Δυστυχώς όμως, υπάρχουν και κάποιες γονιδιακές μορφές ΣΔ τύπου 2, στις οποίες παίζουν πολυ μεγάλο ρόλο τα γονίδια. Στις περιπτώσεις αυτές η νόσος δεν μπορεί να προληφθεί.
Ο γονιός μου έκανε σάκχαρο σε μεγάλη ηλικία άρα δεν κινδυνεύω
Μύθος: Η εμφάνιση του διαβήτη, σε κάθε ηλικία, είναι παθολογική και, σχεδόν πάντα σημαίνει γονιδιακή επιβάρυνση για τις επόμενες γενεές (εκτός αν είναι μετά από χειρουργική επέμβαση στο πάγκρεας, χρόνια παγκρεατίτιδα ή χρόνια λήψη φαρμάκων, όπως η κορτιζόνη, που προκαλούν αύξηση στο σάκχαρο).
Αν κάποιος στην οικογένειά σας είχε σάκχαρο, έχετε κάποια γονίδια, που, με την κατάλληλη περιβαλλοντική επιβάρυνση, μπορούν να οδηγήσουν σε σακχαρώδη διαβήτη.
Δεν έχω οικογενειακό ιστορικό, άρα δεν χρειάζεται να ελέγχομαι
Μύθος: Ο σύγχρονος τρόπος ζωής κρύβει, δυστυχώς, πολλούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η καθιστική ζωή, το κάπνισμα, οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη και τα πολλά λιπαρά, τα γρήγορα γεύματα, αλλά και το στρες προωθούν την αύξηση του βάρους, την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου και αντίστασης στην ινσουλίνη, οδηγώντας στον λεγόμενο προδιαβήτη. Αν δεν υπάρξει σημαντική αλλαγή των καθημερινών συνηθειών στη φάση αυτή, τότε γρήγορα εγκαθίσταται σακχαρώδης διαβήτης.
Πώς ανέβασα σάκχαρο αφού δεν τρώω γλυκά;
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, η εμφάνιση του Σακχαρώδη διαβήτη επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, γενετικούς και περιβαλλοντικούς. Η κατανάλωση γλυκών δεν προκαλεί αύξηση του σακχάρου πάνω από το φυσιολογικό, σε άτομα που δεν έχουν προδιάθεση ή εγκατεστημένο διαβήτη.
Η ζάχαρη δεν είναι ο μόνος «ένοχος» στη διατροφή των ατόμων με διαβήτη. Όλοι οι υδατάνθρακες μετατρέπονται σε σάκχαρο στον οργανισμό. Υδατάνθρακες περιέχονται στις περισσότερες τροφές (αλεύρι, αμυλο, ρύζι, πατάτες, μακαρόνια, δημητριακά, όσπρια, φρούτα, γαλακτοκομικά και ζάχαρη), αλλά δεν έχουν όλοι οι υδατάνθρακες την ίδια επίδραση στα επίπεδα του σακχάρου.
Ο διαβήτης τύπου 2 δεν είναι τόσο σοβαρός όσο ο τύπου 1
Μύθος: Δεν υπάρχει καμία μορφή χρόνιου διαβήτη που να είναι «αθώα». Η αύξηση του σακχάρου πάνω από το φυσιολογικό, για μεγάλο διάστημα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές στο σώμα. Και οι δύο μορφές διαβήτη μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρή αγγειοπάθεια, νευροπάθεια και χρόνια δυσλειτουργία των νεφρών.
Θα σταματήσω να τρώω γλυκά και ψωμί και το σάκχαρό θα πέσει
Μύθος: Όπως υπάρχουν αρκετές λανθασμένες αντιλήψεις για τον διαβήτη έτσι υπάρχουν και πολλά λάθη στην διατροφή που ακολουθούν πολλοί ασθενείς με προδιαβήτη ή διαβήτη. Αν έχετε προδιαβήτη ή διαβήτη θα πρέπει να συμβουλευθείτε έναν ειδικό διαιτολόγο για να σας μάθει ποιες τροφές και πως επηρεάζουν το σάκχαρό σας και πώς μπορείτε να χάσετε βάρος, αν χρειάζεται.
Αν παίρνεις φάρμακα από το στόμα, έχεις «ήπιο» διαβήτη
Μύθος: Η βαρύτητα του διαβήτη καθορίζεται από τα επίπεδα του σακχάρου και τη συνεχή παρακολούθηση, μεταξύ άλλων της γλυκοσυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, που είναι μια ένδειξη της ρύθμισης του σακχάρου και πρέπει να διατηρείται σε επίπεδα όσο πιο κοντά στο φυσιολογικό. Αν ένας ασθενής παίρνει φάρμακα, αλλά δεν πετυχαίνει σωστή ρύθμιση του σακχάρου του, κινδύνευει περισσότερο από επιπλοκές σε σχέση με έναν ασθενή που παίρνει ινσουλίνη και έχει άριστο έλεγχο της νόσου.
Ινσουλίνη σημαίνει αποτυχία στην ρύθμιση του σακχάρου
Μύθος: Υπάρχει δυστυχώς ένας φόβος όσον αφορά τη χρήση ινσουλίνης. Στην ινσουλίνη έχουν, για κάποιο λόγο, μετατεθεί όλα τα δεινά του διαβήτη, οι επιπλοκές, οι νευροπάθεια, η νεφρική ανεπάρκεια. H χρήση ινσουλίνης δεν συνεπάγεται «αρρύθμιστο» διαβήτη. Η ινσουλίνη είναι ένα από τα φάρμακα που έχουμε στη διάθεσή μας για τη ρύθμιση του σακχάρου και η χρήση της μπορεί να χρειαστεί σε διάφορα στάδια της νόσου.
Ο διαβήτης είναι μια χρόνια και προοδευτική νόσος. Συχνά, μετά από χρόνια, χρειάζεται προσθήκη ινσουλίνης για τη σωστή ρύθμιση του σακχάρου. Η φοβία για την χρήση ινσουλίνης δεν θα πρέπει να καθυστερεί την χρήση της που, σε πολλές περιπτώσεις, είναι σωτήρια.
Έναρξη ινσουλίνης σημαίνει θεραπεία με ινσουλίνη δια βίου
Μύθος & αλήθεια: Η έναρξη της ινσουλίνης είναι, συχνά, το τελικό στάδιο στην αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη. Δυστυχώς, αν ο διαβήτης υπάρχει για πολλά χρόνια, η λειτουργία του παγκρέατος μπορεί να έχει μειωθεί τόσο, ώστε να είναι αναγκαία η χρήση της δια βίου. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, που η χρήση της ινσουλίνης μπορεί να είναι παροδική, όπως κατά τη διάρκεια μιας νοσηλείας, ενός χειρουργείου, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και σε περιπτώσεις που το σάκχαρο είναι πολύ υψηλό και δεν μπορούν να δράσουν επαρκώς τα φάρμακα από το στόμα.
Στις περιπτώσεις αυτές, μπορεί να χρησιμοποιήσουμε ινσουλίνη για ένα διάστημα, για να πετύχουμε βελτίωση του σακχάρου και σε δεύτερο χρόνο, μαζί με σωστή διατροφή και απώλεια βάρους να δούμε επαναλειτουργία του παγκρέατος.
Θεαματική, σε πολλές περιπτώσεις, είναι η βελτίωση του διαβήτη σε περιπτώσεις χειρουργικής θεραπείας της παχυσαρκίας όπου μπορεί, μέσα σε λίγες ημέρες ένας άνθρωπος που έκανε μεγάλες δόσεις ινσουλίνης ημερησίως να σταματήσει να τη χρειάζεται.
Αν το σάκχαρο μου είναι υπό έλεγχο δεν κινδυνεύω από επιπλοκές
Μύθος & αλήθεια: Η διατήρηση του σακχάρου σε χαμηλά επίπεδα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των επιπλοκών του διαβήτη. Δεν είναι όμως ο μοναδικός παράγοντας που πρέπει να προσέχουμε. Η αρτηριακή υπέρταση, η αυξημένη χοληστερίνη, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο.
Θα πρέπει να παρακολουθούμαστε στενά από τον ιατρό μας και να ελεγχόμαστε κάθε χρόνο για πιθανές επιπλοκές, με βυθομέτρηση των οφθαλμών, έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας, έλεγχο για πιθανή νευροπάθεια και καρδιαγγειακή νόσο.
Αν έχετε κι άλλες απορίες για την διάγνωση ή ρύθμιση του διαβήτη σας, μην διστάσετε να τις συζητήσετε με τον ιατρό σας. Μπορεί να σας αλλάξει τη ζωή.
