Η προεκλαμψία είναι μια νόσος που εμφανίζεται μετά την 20η εβδομάδα κύησης με κύρια χαρακτηριστικά την υπέρταση και την πρωτεϊνουρία (παρουσία λευκώματος στα ούρα), με ή χωρίς εμφάνιση οιδημάτων. Ως υπέρταση ορίζεται η αυξημένη αρτηριακή πίεση >140/90mmHg και ως πρωτεϊνοουρία ορίζεται η παρουσία περισσότερων από 300mg πρωτεΐνης στα ούρα 24ώρου.
Τη συναντάμε σε ποσοστό 2-5% όλων των κυήσεων, είναι μια επικίνδυνη κατάσταση τόσο για το έμβρυο όσο και για τη μητέρα, και υποχωρεί λίγες ημέρες μετά τον τοκετό
Στην προεκλαμψία εμφανίζεται για πρώτη φορά υπέρταση, συνήθως στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, καθώς και πρωτεϊνοουρία αν και δεν αποτελεί πλέον κριτήριο διάγνωσης σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες του Αμερικάνικου Κολλεγίου Γυναικολόγων και Μαιευτήρων.
Η προεκλαμψία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά όργανα όπως την καρδιά, τους πνεύμονες, τους νεφρούς καθώς και το αίμα και να προκαλέσει αιμόλυση, πνευμονικό οίδημα, νεφρική ανεπάρκεια, αυξημένα ηπατικά ένζυμα και χαμηλά αιμοπετάλια. Ακόμη, μπορεί να επηρεάσει και το έμβρυο εξαιτίας της περιορισμένης παροχής αίματος από τον πλακούντα και να οδηγήσει σε ρήξη πλακούντα και καθυστερημένη εμβρυϊκή ανάπτυξη.
Προεκλαμψία: πως αιτιολογείται αυτή η πάθηση;
Δε γνωρίζουμε την ακριβή αιτιολογία εμφάνισης της προεκλαμψίας, αλλά πιθανή αίτια μπορεί να είναι η ανεπιτυχής εμφύτευση του πλακούντα, βλάβες στα τοιχώματα των αγγείων, προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα και η φτωχή διατροφή.
Οι γυναίκες με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης είναι όσες πάσχουν από χρόνια υπέρταση ή είχαν εμφανίσει προεκλαμψία σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, όσες έχουν σακχαρώδη διαβήτη, νεφρική νόσο, πάσχουν από αυτοάνοσο νόσημα, είναι παχύσαρκες, έχουν ηλικία άνω των 40 ετών, έχουν οικογενειακό ιστορικό ή πολύδυμη κύηση.
Ποια τα συμπτώματα της προεκλαμψίας;
Στις περισσότερες γυναίκες δεν εμφανίζεται κάποιο σύμπτωμα και συνήθως είναι ελαφριάς μορφής και εντοπίζεται από το γυναικολόγο. Βέβαια, τα συχνότερα συμπτώματα που μπορεί να ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της προεκλαμψίας είναι:
- ο ξαφνικός πονοκέφαλος,
- οι διαταραχές στην όραση όπου ξαφνικά οι εγκυμονούσες παραπονιούνται ότι έχουν θαμπώματα ή βλέπουν «μυγάκια»,
- ο ξαφνικός πόνος στην κοιλιακή χώρα, ιδιαίτερα δεξιά στην περιοχή του ήπατος που μπορεί να συνοδεύεται και από έμετους ή ναυτία,
- η μειωμένη ποσότητα ούρων και
- η ξαφνική αύξηση βάρους μεγαλύτερη από 1 κιλό την εβδομάδα.
Επίσης, επειδή η προεκλαμψία σχετίζεται με την ανάπτυξη του πλακούντα, ενδεχομένως να διαπιστωθεί καθυστερημένη εμβρυική ανάπτυξη σε επαναλαμβανόμενους υπερήχους.
Προεκλαμψία: υπάρχει θεραπέια;
Η πιο αποτελεσματική θεραπεία της προεκλαμψίας είναι ο τοκετός και η απομάκρυνση του πλακούντα από το σώμα της μητέρας. Μέχρι όμως να φτάσει εκεί η εγκυμονούσα μπορούμε να διαχειριστεί η κατάσταση της ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου καθώς και την εβδομάδα κύησης.
Συνηθίζεται γυναίκες με διαπιστωμένη προεκλαμψία να οδηγούνται σε πρόκληση τοκετού με τη χρήση ειδικών φαρμάκων ή σε καισαρική τομή όταν επιβάλλεται άμεσος τοκετός γιατί κινδυνεύει η μητέρα ή το βρέφος. Αν διαγνωστεί πολύ νωρίς, συστήνεται κατάκλιση στην εγκυμονούσα και περιορισμός των δραστηριοτήτων της ώστε να μειωθεί η αρτηριακή πίεση και να κερδηθεί χρόνος για το έμβρυο.
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, απαιτείται νοσηλεία για εντατική παρακολούθηση τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου.
Ποια είναι η διατροφική αντιμετώπιση της προεκλαμψίας;
Όσον αφορά τη διατροφή και το ρόλο που διαδραματίζει στην πρόληψη της προεκλαμψίας, δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες.
Σωματικό βάρος
Σε προοπτική μελέτη που διενεργήθηκε στην Ολλανδία, σε δείγμα 6.902 εγκύων γυναικών, βρέθηκε ότι σε σχέση με τις φυσιολογικού σωματικού βάρους γυναίκες o κίνδυνος εμφάνισης υπέρτασης και προεκλαμψίας ήταν αυξημένος μεταξύ των παχύσαρκων γυναικών και ακόμα πιο αυξημένος για τις παθολογικά παχύσαρκες.
Οπότε καταλαβαίνουμε, ότι η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους πριν την εγκυμοσύνη καθώς και η τήρηση της προβλεπόμενης αύξησης βάρους κατά τη διάρκεια αυτής ανάλογα με το αρχικό βάρος της εγκυμονούσας, μπορούν να αποτελέσουν παράγοντα πρόληψης της προεκλαμψίας.
Θρεπτικά συστατικά
Κάποιες άλλες έρευνες συσχετίζουν την προεκλαμψία με την έλλειψη βιταμίνης Β12 και D, χωρίς όμως να υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις. Η κατανάλωση ιχθυελαίων δε φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο. Παρολ’ αυτά, οι εγκυμονούσες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη διατροφή τους με ζωικά προϊόντα και γαλακτοκομικά, ώστε να μην εμφανίζουν ελλείψεις.
Αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι το οξειδωτικό στρες ενδεχομένως εμπλέκεται στην εμφάνιση της προεκλαμψίας, η χρήση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων βρίσκεται ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο διερεύνησης. Αρκετές έρευνες ασχολούνται με το κατά πόσο η έξτρα χορήγηση βιταμίνης Ε και C, μπορεί ιουσυμβάλλει στην πρόληψη της προεκλαμψίας. Τα έως τώρα αποτελέσματα δείχνουν ότι η χορήγησή τους δεν προλαμβάνει ή μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της προεκλαμψίας και για αυτό απαιτούνται περαιτέρω έρευνες.
Μείωση Νατρίου
Η μείωση της κατανάλωσης νατρίου, κυρίως μέσω του αλατιού αλλά και του νατίου που υπάρχει κρυμμένο μέσα σε συσκευασμένες και επεξεργασμένες τροφές, φαίνεται να επιδρά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, χωρίς και πάλι να μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο εμφάνισης προεκλαμψίας. Καλό θα ήταν οι εγκυμονούσες να ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά, χωρίς να καταφεύγουν σε ακρότητες.
Συχνή παρακολούθηση
Δυστυχώς, αν και δεν υπάρχει μέθοδος πρόληψης, η συχνή παρακολούθηση με μηνιαίες επισκέψεις στο γιατρό που περιλαμβάνουν μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και εξέταση ούρων για λευκώματα, μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση της προεκλαμψίας. Παράλληλα, λαμβάνονται υπόψη συμπτώματα όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω καθώς και οι προδιαθεσικοί παράγοντες που μπορεί να έχει μια εγκυμονούσα.
Προεκλαμψία και μελλοντικός κίνδυνος
Τελευταίες έρευνες συσχετίζουν την προεκλαμψία με αυξημένο μελλοντικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στη μετέπειτα ζωή αυτών των γυναικών. Ουσιαστικά, αναφερόμαστε σε αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου.
Επιπλέον, βρέθηκε ότι η προεκλαμψία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου σε γυναίκες που εμφάνισαν προεκλαμψία και σε προηγούμενη κύησή τους.
Ακόμη, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες που εμφάνισαν προεκλαμψία, ανέπτυξαν και υπέρταση μετά από κάποια χρόνια. Για αυτό το λόγο, αυτές οι γυναίκες θα πρέπει να παραπέμπονται μετά τον τοκετό σε καρδιολόγο για να αξιολογηθεί ο καρδιαγγειακός κίνδυνος που πιθανόν να υφίσταται. Ως προληπτικά μέτρα θα πρέπει να διακόψουν το κάπνισμα, να διατηρήσουν ένα φυσιολογικό βάρος και να ασκούνται συστηματικά, ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης μελλοντικών καρδιαγγειακών επεισοδίων.
