Tι είναι η τροφική δηλητηρίαση;
Τροφική δηλητηρίαση είναι η παθολογική κατάσταση η οποία εκδηλώνεται όταν το τρόφιμο ή το νερό που καταναλώνεται περιέχει βακτήρια, παράσιτα, ιούς ή τοξίνες οι οποίες δημιουργούνται από τα μικρόβια αυτά. Τα πιο κοινά βακτήρια υπέυθυνα για την εκδήλωση τροφικής δηλητηρίασης είναι ο σταφυλόκοκκός και η E. coli.
Πως επιμολύνουν τα μικρόβια το φαγητό;
Τα μικρόβια μπορούν να επιμολύνουν το φαγητό που καταναλώνετε με διαφορετικούς τρόπους:
- Άμεση επαφή με βακτήρια που βρίσκονται φυσιολογικά στο έντερο ενός ζώου, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο κατεργασίας (κρέας ή πουλερικά)
- Επιμόλυνση του νερού που χρησιμοποιείται για καλλιέργειες ή μεταφορές από κόπρανα
- Επιμόλυνση κατά τη διακομιδή ή προετοιμασία των τροφίμων σε μανάβικα, εστιατόρια ή το σπίτι
Από τι μπορεί να εκδηλωθεί η τροφική δηλητηρίαση;
Επομένως, η τροφική δηλητηρίαση μπορεί να εκδηλωθεί από την κατανάλωση:
- Φαγητού το οποίο προετοιμάστηκε από κάποιον που δεν έχει πλύνει σωστά τα χέρια του
- Φαγητού το οποίο προετοιμάστηκε με τη χρήση μαγειρικών σκευών, επιφανειών κοπής και άλλων εργαλείων, τα οποία δεν είχαν καθαριστεί σωστά
- Ωμών ψαριών ή όστρακων
- Φρούτων και λαχανικών, τα οποία δεν έχουν πλυθεί σωστά
- Χυμού λαχανικών ή φρούτων και γαλακτοκομικών, τα οποία δεν έχουν παστεριωθεί σωστά
- Κρέατος, πουλερικών ή αυγών, τα οποία δεν έχουν μαγειρευτεί επαρκώς
- Γαλακτοκομικών προϊόντων αλλά και άλλων τροφίμων που έχουν μείνει εκτός ψυγείου για μεγάλο χρονικό διάστημα διάστημα
- Κατεψυγμένων τροφίμων τα οποία δε διατηρήθηκαν στη σωστή θερμοκρασία ή η απόψυξή τους δεν έγινε σωστά
- Νερού από πηγές όπως πηγάδι, ρυάκι, ή νερό που δεν έχει υποστεί σωστή κατεργασία
Ποιοι μικροοργανισμοί μπορεί να προκαλέσουν δηλητηρίαση;
Οι μικροοργανισμοί υπεύθυνοι για την εκδήλωση τροφικής δηλητηρίασης είναι συνήθως:
- Salmonella
- Λιστέρια
- Ε. Coli (Εντερίτιδα)
- Shigella
- Yersinia
- Clostridium botulinum
- Campylobacter coli (Εντερίτιδα)
- Staphylococcus aureus
- Χολέρα
- Διάφοροι ιοί
Ποια τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης;
Στους κοινούς τύπους τροφικής δηλητηρίασης τα συμπτώματα εκδηλώνονται συνήθως 2 έως 6 ώρες από την κατανάλωση του επιμολυσμένου τροφίμου - φαγητού, με το χρόνο εκδήλωσης να ποικίλλει (μεγαλύτερος ή μικρότερος), ανάλογα με το αίτιο της τροφικής δηλητηρίασης.
Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακές κράμπες
- Διάρροια (μπορεί να είναι αιματηρή)
- Αδυναμία (μπορεί να είναι σοβαρή και να οδηγεί σε αναπνευστική ανακοπή, όπως στην περίπτωση της αλλαντίασης)
- Πυρετός και ρίγη
- Πονοκέφαλος
- Ναυτία και έμετος
Μπορεί να υπάρξουν επιπλοκές;
Η αφυδάτωση αποτελεί την πιο κοινή επιπλοκή της τροφικής δηλητηρίασης.
Πολύ πιο σοβαρές επιπλοκές αλλά, λιγότερο συνηθισμένες είναι:
- Η αρθρίτιδα (Yersinia και Salmonella)
- Οι αιμορραγικές διαταραχές (E. coli και άλλα)
- Διάφορα νεφρικά προβλήματα (Shigella, E. coli)
- Οι διαταραχές νευρικού συστήματος (αλλαντίαση, Campylobacter)
- Η περικαρδίτιδα (Salmonella)
- Η αναπνευστική δυσχέρεια, περιλαμβανομένου της ανάγκης για μηχανική υποστήριξη (αλλαντίαση)
- Θάνατος (από μανιτάρια, δηλητηριάσεις από συγκεκριμένα ψάρια ή αλλαντίαση)
Πότε πρέπει να επικοινωνήσουμε με το γιατρό;
Επικοινωνούμε με τον θεράποντα ιατρό μας όταν:
- Η διάρροια διαρκεί περισσότερο από 3 ημέρες
- Έντονη διάρροια ή έμετοι με αποτέλεσμα ανικανότητα διατήρησης ή κατάποσης υγρών
- Υπάρχει αίμα στα κόπρανα
- Η θερμοκρασία σώματος είναι πάνω από 38 °C
- Έχετε σημεία αφυδάτωσης (δίψα, ζαλάδα, ίλιγγο)
- Εμφανίζετε συμπτώματα νευρολογικής φύσεως όπως θολή όραση, μυική αδυναμία κ.α.
- Εμφανίζετε ταχυπαλμία
- Εάν παίρνετε διουρητικά και η διάρροια ή οι έμετοι είναι πολύ συχνοί
- Εάν έχετε καταναλώσει τοξίνες από μανιτάρια ή όστρακα
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν σοβαρά συμπτώματα;
Τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση εντονότερων συμπτομάτων τροφικής δηλητηρίασης. Ακόμη άτομα με:
- νεφροπάθεια ή σακχαρώδη διαβήτη
- εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
Αντιμετώπιση τροφικής δηλητηρίασης
- Πρωταρχικός στόχος είναι αντιμετώπιση της αφυδάτωσης του ατόμου. Επομένως, καταναλώνουμε νερό, αφεψήματα, ισοτονικά διαλύματα σε μικρές ποσότητες και σε τακτά χρονικά διαστήματα, για την σωστή και επαρκή αναπλήρωση των υγρών που έχουν χαθεί μέσω της διάρροιας και του εμετού
- Μέχρι να περάσει η διάρροια καλό θα είναι να μην γίνεται κατανάλωση στερεάς τροφής και γαλακτοκομικών προϊόντων, τα οποία μπορεί να επιτείνουν τη διάρροια (παροδική κατάσταση δυσανεξίας στη λακτόζη)
- Να πίνετε υγρά (αποφύγετε το αλκοόλ) και διαλύματα ηλεκτρολυτών.
- Μπορείτε να καταναλώσετε μικρές ποσότητες μπανάνας και μήλου, που είναι πλούσιες πηγές καλίου
- Η διατροφή σας γενικά θα πρέπει να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες (επομένως αποφεύγετε την κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών (λαχανικά, φρούτα π.χ. δαμάσκηνο, σύκα, κ.λ.π.)
- Δώστε έμφαση κυρίως στους απλούς υδατάνθρακες, όπως είναι το λευκό ψωμί, τα λευκά μακαρόνια, το ρύζι και τις φρυγανιές
- Συστήνεται ακόμη, η κατανάλωση στήθους κοτόπουλου χωρίς πέτσα με πιλάφι ή πατάτα ή σούπα με κοτόπουλο, μοσχάρι ή ψάρι (άπαχα, βραστά ή ψητά)
Εξετάσεις που μπορεί να χρειαστεί να κάνει κάποιος
Η λήψη ιστορικού κατανάλωσης τροφών και η εξέταση από τον γιατρό (πχ ευαισθησία στην κοιλιά και αφυδάτωση), είναι οι συνήθεις πρακτικές που ακολουθούνται.
Εξετάσεις για να βρεθεί το αίτιο μπορεί να γίνουν:
- Στο αίμα
- Στα υπολείμματα του φαγητού
- Στα κόπρανα
- Στον έμετο
Πρόγνωση
Τα περισσότερα άτομα ανακάμπτουν πλήρως από τους πιο κοινούς τύπους τροφικής δηλητηρίασης μέσα σε 12 - 48 ώρες.
