Η μέρα των Ελλήνων ξεκινά με ελληνικό καφέ. Ο ελληνικός καφές είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης κάθε Έλληνα, αφού η ιστορία του ξεκινά από πολύ παλιά. Ο ίδιος καφές στην Τουρκία ονομάζεται «Τουρκικός» και στην Κύπρο «Κυπριακός». Σε άλλες χώρες που ανήκει στην παράδοσή τους, έχει την ονομασία της χώρας που τον παράγει με κάποιες αλλαγές στη παρασκευή του ή τα συστατικά.
Ο ελληνικός καφές έχει ως βασικό του συστατικό την καφεΐνη, ενώ παράλληλα περιέχει φυσικά αντιοξειδωτικά, με πιο σημαντικές ουσίες τις πολυφαινόλες. Τα κύρια αντιοξειδωτικά που βρίσκουμε στον ελληνικό καφέ είναι το χλωρογενικό οξύ, το καφεϊκό οξύ και οι μελανοϊδίνες. Κατατάσσεται στις πολύ καλές πηγές αντιοξειδωτικών, αφού ένα μικρό φλιτζάνι ελληνικού καφέ (50ml), περιέχει 150 mg αντιοξειδωτικών ουσιών, οι οποίες δρουν ευεργετικά στον οργανισμό προστατεύοντας τον από τις ελεύθερες ρίζες.
Καφεΐνη
Ανάλογα με τον τύπο του καφέ, η ποσότητα της καφεΐνης που περιέχεται διαφέρει, π.χ. σε ένα φλιτζάνι (240ml) καφέ φίλτρου περιέχονται 115-175 mg καφεΐνης. Ο ελληνικός καφές σε κάθε μικρό φλιτζανάκι (50ml) περιέχει περίπου 40mg καφεΐνης, με το μεγαλύτερο ποσοστό της να βρίσκεται στο ίζημα (κατακάθι) που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της παρασκευής του και το οποίο παραμένει στον πάτο του φλιτζανιού, αφού τελειώσουμε τον καφέ μας.
Ιατρικές έρευνες έχουν δείξει, ότι λόγω του τρόπου με τον οποίο αντιδρά ο ανθρώπινος οργανισμός στην καφεΐνη, μπορεί να τονώσει τον οργανισμό και να νιώθουμε πιο ενεργητικοί. Αυτό εξαρτάται από την ποσότητα, τη συχνότητα και την ατομική μεταβλητότητα αντίδρασης στον καφέ. Η κατανάλωση της καφεΐνης διεγείρει την έκκριση μιας χημικής ουσίας από τον εγκέφαλο, της ντοπαμίνης. Στη συνέχεια, η ντοπαμίνη διεγείρει ένα μέρος του εγκεφάλου που συμβάλλει στην πνευματική και σωματική εγρήγορση, στη καλύτερη συγκέντρωση και την βελτίωση των αντανακλαστικών ενώ παράλληλα μας δίνει μια αίσθηση ευεξίας.
Η καφεΐνη, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να επηρεάσει τη κινητοποίηση και διαθεσιμότητα των λιπαρών οξέων και του γλυκογόνου των μυών, συμβάλλοντας στη βελτίωση των επιδόσεων και της αντοχής στους ακούμενους. Επιπρόσθετα, με την κατανάλωση καφεΐνης συστέλλονται τα αιμοφόρα αγγεία, ανακουφίζοντας από τον πονοκέφαλο και τις ημικρανίες. Επίσης, μέτριες ποσότητες κατανάλωσης καφεΐνης ημερησίως, έχουν δείξει θετικές επιπτώσεις στην αορτική ελαστικότητα, μέσα από έρευνες που έχουν γίνει με υπερτασικούς ηλικιωμένους, καθώς και μείωση της πιθανότητας εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη.
Εθιστικός ή όχι ο ελληνικός καφές;
Η θεωρία περί εθισμού στην καφεΐνη, στηρίζεται στο γεγονός ότι, η καφεΐνη δρα στους ντοπαμινεργικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο οι οποίοι μάλιστα προσαρμόζονται στην παρουσία της καφεΐνης. Παρά τις ομοιότητες που υπάρχουν με μηχανισμούς εξάρτησης άλλων ουσιών, η μεθυλοξανθίνη (της καφεΐνης) δεν δρα κατά τον ίδιο τρόπο , ειδικά σε κριτήρια ανταμοιβής, κινητοποίησης ή εθισμού. Έτσι δεν μπορεί να αναφερθεί κανείς σε αυτήν ως εθιστική ενώ είναι μια απολύτως ακίνδυνη συνήθεια. Η κούραση, ο πονοκέφαλος και η αϋπνία που έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με την αποχή από την κατανάλωση καφεΐνης, δεν μπορούν να υποστηριχτούν επιστημονικά.
Γενικότερα, βάση των ερευνών μια μέση ασφαλής πρόσληψη καφεΐνης κυμαίνεται απο 300-400mg ή αλλιώς 6mg ανά κιλό βάρους για ένα άτομο που ζυγίζει 65 kg. Ενώ, όσοι πάσχουν από κάποιο πρόβλημα υγείας καλό είναι να συμβουλεύονται τον γιατρό τους. Είναι σημαντικό επίσης, να αναφέρουμε ότι μέσα στην ημέρα του μπορεί κάποιος να καταναλώνει καφεΐνη από διαφορετικές πηγές και όχι μόνο τον καφέ, και κατ’επέκταση τον ελληνικό καφέ.
Συμπερασματικά, παρόλο που πολλοί είστε εσείς που αναζητάτε επίμονα ένα ποτήρι καφέ το πρωί ή όποτε άλλοτε το έχετε συνηθίσει, η βιβλιογραφία δεν αναφέρει πως είστε κλινικά εθισμένοι σε αυτό! Αντίθετα, υπάρχουν έρευνες που υποδεικνύουν ότι η μέτρια ημερήσια κατανάλωσή του, έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες για τον οργανισμό. Απολαύστε λοιπόν τον ελληνικό καφέ σας με μέτρο και χαρείτε τα οφέλη του!
Γράφουν οι: Νικολέττα Ντορζή MS, RD, CDN-Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος
Αγάθη Μιχαήλ-Διατροφολόγος
Χριστά Κρέκου-Φοιτήτρια Διαιτολογίας
