Το αλάτι είναι το πιο διαδεδομένο μαγειρικό συστατικό της κουζίνας. Χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό γεύσης, αλλά και ως συντηρητικό και αποτελεί απαραίτητο πρόσθετο σχεδόν σε όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα είτε αλμυρά είτε γλυκά. Το συνολικό διαιτητικό αλάτι, που καταναλώνεται, αποτελεί τον κύριο ρυθμιστή τόσο των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης, όσο και του κίνδυνου υπέρτασης. Η υπέρταση είναι υπεύθυνη για το 13% των θανάτων παγκοσμίως. Γι΄αυτό και με πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας από το 2010 έχει ξεκινήσει μία μεγάλη στρατηγική μείωσης του προσλαμβανόμενου διαιτητικού αλατιού σε πολυάριθμες χώρες.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, ο ΕΦΕΤ διεξήγαγε μία έρευνα σχετικά με τη γνώση, τη στάση και τη συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στο αλάτι, που δημοσιεύθηκε το Νοέμβριο του 2011 και αποδείκνυε ότι οι Έλληνες και καταναλώνουν πολύ περισσότερο από το επιτρεπόμενο όριο αλατιού και έχουν λανθασμένες ή μη ολοκληρωμένες γνώσεις σε σχέση με την κατανάλωση και την επικινδυνότητά του.
Γιατί το υπερβολικό αλάτι αποτελεί ωρολογιακή βόμβα για τη δημόσια υγεία;
- Αποτελεί ένα πολύ κοινό συστατικό της διατροφής μας, γιατί υπάρχει σχεδόν παντού, που καταντάει ουσιαστικά η παρουσία του να είναι «ύπουλη».
- Κάνει όλα τα τρόφιμα πιο νόστιμα, με αποτέλεσμα να δημιουργεί μία εξάρτηση που θέλει θέληση, χρόνο και κίνητρο για να την αλλάξουμε.
- Συνειδητά μπορούμε να ελέγξουμε, μόνο μέχρι περίπου το 25%, από αυτό που προσλαμβάνουμε και είναι αυτό που προσθέτουμε στο μαγείρεμα ή στο τραπέζι.
- Ευθύνεται για την υπέρταση, η οποία με τη σειρά της αποτελεί σε συνδυασμό με την παρουσία της αθηροσκλήρωσης, την αιτία για τα εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια, που συνοδεύονται από υψηλό ποσοστό θανάτων.
- Ευθύνεται για τις κατακρατήσεις υγρών στον οργανισμό και τη δυσλειτουργία των νεφρών.
- Συνδέεται με πολυάριθμες ανεπιθύμητες για τον οργανισμό καταστάσεις και νοσήματα, όπως η απώλεια ασβεστίου, η οστεοπόρωση, το άσθμα και ο καρκίνος του στομάχου.
- Η ποσότητα που πρέπει να προσλαμβάνει ο ανθρώπος με βάση τις διεθνείς συστάσεις και τον ΠΟΥ είναι στα 5-6 γραμμάρια/ημερησίως, όσο 1 κουταλάκι του γλυκού, αλλά η μέση ημερήσια πρόσληψη ανέρχεται στα 9-12 γραμμάρια.
Είναι πολλές οι μελέτες που αποδεικνύουν με τις στατιστικές τους πόσο μεγάλο όφελος σε υγεία και σε χρήματα θα υπήρχε αν η πρόσληψη αλατιού ήταν μέσα στα επιθυμητά επίπεδα, δηλαδή στα 6γρ/ημερησιώς ή και αν ακόμα μειωνόταν μόνο κατά 1 γραμμάριο από την προσλαμβανόμενη ποσότητα. Για παράδειγμα οι Κirsten Bibbins-Domingo και συνεργάτες δημοσίευσαν στο New England Journal of Medicine το 2010 μία μελέτη στην οποία ανέφεραν ότι η μείωση του προσλαμβανόμενου αλατιού κατά 3 γρ/ημέρα, δηλαδή μισό κουταλάκι του γλυκού, στην Αμερική, θα μείωνε τον ετήσιο αριθμό των νέων στεφανιαίων συμβαμάτων κατά 60-120.000, των εγκεφαλικών κατά 32.000-66.000, των εμφραγμάτων κατά 54.000-99.000, καθώς και των θανάτων από κάθε αιτία κατά 44.000-92.000. Μία εκστρατεία για τη μείωση του αλατιού θα γλίτωνε τη Δημόσια Υγεία από έξοδα της τάξης των 10-24 δισεκατομμυρίων δολαρίων και θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική από τα αντιυπερτασικά φάρμακα...
Βήματα για να μειωθεί το αλάτι στη διατροφή μας
Το τμήμα Δημόσιας Υγείας και Διατροφής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μαγειρικής της Αμερικής, έφτιαξαν μία στρατηγική 25 βημάτων στα πλαίσια της εκστρατείας τους για τη μείωση του προσλαμβανόμενου αλατιού, που την όνόμασαν: “Tasting Success with Cutting the Salt”.
Χρησιμοποιήστε ξηρούς καρπούς, φρούτα και λαχανικά
Σερβιρίσου με καρπούς και γέμισε το μισό πιάτο σου με λαχανικά και φρούτα: Το σώμα χρειάζεται περισσότερο το κάλιο από το νάτριο, που έχει το αλάτι και τα λαχανικά και τα φρούτα είναι καλές πηγές του. Για το λόγο αυτό κυκλοφορούν στην αγορά και ροφήματα εμπλουτισμένα με Κάλιο. Επιπλέον, οι καρποί, που έχουν λίγο νάτριο μπορούν να αντικαταστήσουν τρόφιμα υψηλού νατρίου.
Χρησιμοποιήστε καλά λιπαρά στην κουζίνα
Τα λιπαρά μεταφέρουν και βελτιώνουν τη γεύση. Χρησιμοποιώντας καλά λιπαρά (μεταξύ των οποίων καλά έλαια, ξηρούς καρπούς και αβοκάντο) εξασφαλίζουμε την όποια απώλεια γεύσης μπορεί να έχει το λιγότερο αλάτι.
Επιλέξτε εποχιακά τρόφιμα
Αγόρασε εποχιακά τρόφιμα και να ξέρεις ποιος είναι ο παραγωγός τους: Με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε πιο καθαρά, φρέσκα και νόστιμα τρόφιμα στο πιάτο μας που θα χρειάζονται λιγότερο αλάτι.
Μάθετε τεχνικές ψησίματος
Ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο, για να μάθουμε κάποιες εύκολες τεχνικές ψησίματος, που θα διατηρήσουν και θα αναδείξουν τη γεύση του φαγητού μας, έτσι ώστε να χρειαζόμαστε λιγότερο αλάτι.
Χρησιμοποιήστε καρικεύματα
Ας χρησιμοποιήσουμε μπαχαρικά και καρυκεύματα αντί για αλάτι: Μπαχαρικά, φρέσκα και αποξηραμένα βότανα, καρυκεύματα, ρίζες (όπως το σκόρδο και η πιπερόριζα), λεμόνι, ξίδι, κρασί, όλα αυτά μπορούν να βελτιώσουν τη γεύση χωρίς επιβάρυνση με αλάτι. Και φυσικά στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί ότι είναι αναγκαίο:
Μειώστε την κατανάλωση έτοιμων τροφίμων
Να μειώσουμε την κατανάλωση έτοιμων, τυποποιημένων τροφίμων, κονσερβών, αλατισμένων σνακ, έτοιμων σαλτσών, καθώς και φαγητών από έξω, που περιέχουν πάρα πολύ αλάτι ή άλλα βελτιωτικά γεύσης με νάτριο.
Μάθετε να διαβάζετε τις ετικέτες τροφίμων
Να μάθουμε να διαβάζουμε τις ετικέτες των συσκευασμένων τροφίμων και να ψάχνουμε για το αλάτι ή το νάτριο (sodium) που αναγράφουν.
