Ο φώσφορος, στη διατροφή του ανθρώπου είναι στενά συνδεδεμένος με το ασβέστιο, σε σημείο που η ανεπάρκεια του ενός δημιουργεί πρόβλημα και στη χρησιμοποίηση του άλλου.
Διαιτητικές πηγές
Πλούσιες πηγές του φωσφόρου είναι:
- η σκόνη κακάο,
- το αλεύρι από βαμβακόσπορο,
- τα ψάρια ,
- τα φυστίκια,
- οι σπόροι από κολοκύθια,
- ο φλοιός ρυζιού,
- το αποφλοιωμένο ρύζι,
- το αλεύρι σόγιας,
- οι ηλιόσποροι και
- το πίτυρο σιταριού.
Δράση
Ο φώσφορος βρίσκεται σε όλα τα κύττρα του σώματος, εμπλέκεται σχεδόν σε όλες τις αντιδράσεις και αντιπροσωπεύει το πιο ζωτικό ανόργανο στοιχείο για τη ζωή του ατόμου.
Οι κυριότερες συμμετοχές του φωσφόρου είναι:
- Στη δημιουργία και διατήρηση των οστών.
- Στην ανάπτυξη των δοντιών.
- Στον μητρικό θηλασμό (μέσω του οποίου παρέχεται φώσφορο στο νεογνό).
- Στην ανάπτυξη του μυϊκού ιστού.
- Στη δημιουργία των νουκλεϊκών οξέων.
- Στη διατήρηση της οσμωτικής πίεσης και της οξεο-βασικής ισορροπίας του αίματος.
- Σε ορισμένες μεταβολικές διεργασίες.
Μεταβολισμός
Ο φώσφορος απορροφάται στη νήστιδα (λεπτό έντερο) και εφόσον βρίσκεται στις τροφές συνδεδεμένος, διαχωρίζεται από τη φωσφορική ένωση και μετά απορροφάται ως ανόργανο άλας.
Η απορρόφησή του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως: Η σχέση Ca/P (ασβεστίου/ φωσφόρου), το PH του εντερικού περιεχομένου, η πρόσληψη λακτόζης, οι διαιτητικές προσλήψεις Ca –P -βιταμίνης D, η πρόσληψη σιδήρου, αλουμινίου, μαγγανίου και λίπους και ιδιαίτερα εξαρτάται από την περιεκτικότητά της δίαιτας σε καθένα από αυτά τα στοιχεία.
Από το αίμα, μετά την απορρόφησή του, ο φώσφορος οδηγείται στα οστά και στα δόντια. Από αυτά, σύμφωνα με τις μεταβολικές ανάγκες, όπως και το ασβέστιο, οδηγείται στο αίμα. Τα επίπεδά του στο αίμα σχετίζονται με τη δράση της παραθορμόνης και της καλσιτονίνης και σχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα με τα επίπεδα του ασβεστίου.
Η κύρια οδός απομάκρυνσης του φωσφόρου είναι τα ούρα, όπου τα νεφρικά σωληνάρια αποβάλλουν το φώσφορο σε σχέση αντίστροφη με τη περιεκτικότητά του στο αίμα ή στη δίαιτα.
Σε μια φυσιολογική δίαιτα η αποβολή ανέρχεται σε 0,6-1,0 gr/ ημέρα.
Έλλειψη
Η ανεπάρκεια του Ρ θεωρείται σπάνια, διότι ο φώσφορος βρίσκεται σχεδόν σε όλες τις τροφές. Ωστόσο, άτομα που λαμβάνουν αντιόξινα για πολύ χρόνο ή εμφανίζουν κατάγματα οστών, είναι πιθανό να εμφανίσουν ανεπάρκεια.
Τα συμπτώματα
- Αίσθημα γενικής κακουχίας και καταβολής,
- Aπώλεια όρεξης
- Mυική αδυναμία,
- Oστικά άλγη,
- Aπώλεια φωσφορικών αλάτων από τα οστά καθώς και A
- Aπώλεια ασβεστίου.
Ανεπάρκεια μπορεί επίσης να εμφανισθεί σε χορτοφάγους, σε χρόνια αλκοολικούς, σε νεφροπαθείς, σε σύνδρομο δυσαπορρόφησης, καθώς και σε άτομα με μειωμένη θερμιδική πρόσληψη.
Ανεπιθύμητες ενέργειες
Δεν υπάρχει γνωστή υπερδοσολογία και τοξικότητα του Ρ, αυξημένη πρόσληψη όμως προκαλεί μείωση της απορρόφησης του ασβεστίου και επομένως οδηγεί σε σκελετικά προβλήματα, σε αυξημένη ευερεθιστότητα των νεύρων, τετανία, μυϊκές συσπάσεις, εναπόθεση Ca σε μαλακούς ιστούς, μείωση της οστικής μάζας και υπερθυρεοειδισμό.
