10 πληροφορίες-κλειδιά για την τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς
- Προτού ξεκινήσει κάποια προσπάθεια αλλαγής μιας μη λειτουργικής συμπεριφοράς, όπως για παράδειγμα η υπερφαγία, είναι σημαντικό το άτομο να κατανοήσει τη φύση της συμπεριφοράς και τους λόγους που το οδηγούν σε αυτή.
- Η υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει τη δυνατότητα περιορισμού και αντίστασης στην έμφυτη προτίμηση των ενεργειακά πυκνών τροφίμων, ενώ η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας περιλαμβάνει νέες ενεργητικές συμπεριφορές. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη όταν γίνεται προσπάθεια αλλαγής και των δύο συμπεριφορών στην ίδια παρέμβαση.
- Η συμμετοχή ειδικού ψυχολόγου, εκτός από τον διαιτολόγο, σε μία παρέμβαση τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς και της φυσικής δραστηριότητας είναι πολύ βοηθητική και σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητη, ώστε η παρέμβαση να είναι επιτυχής.
- Όταν κάποιος ειδικός επιθυμεί να βοηθήσει το άτομο στην τροποποίηση κάποιας συμπεριφοράς, είναι απαραίτητο να ακούσει προσεκτικά, ώστε να μπορέσει να προτείνει λύσεις και να βοηθήσει το άτομο να θέσει συγκεκριμένους στόχους, που θα οδηγήσουν τελικά στην αλλαγή.
- Το κατά πόσο το άτομο μιλάει με θετική διάθεση και αισιοδοξία για τις αλλαγές που θέλει να υιοθετήσει μπορεί στην πραγματικότητα να προβλέψει την επιτυχία της προσπάθειας. Η παχυσαρκία είναι μία χρόνια κατάσταση. Η απώλεια βάρους, ειδικότερα η απότομη, ενισχύει αλλαγές στη φυσιολογία του σώματος, που οδηγούν στη σύντομη επαναπρόσληψη του βάρους. Οι συμπεριφορές που είναι απαραίτητο να αλλάξουν ώστε να υπάρξει μία επιτυχής διατήρηση του απολεσθέντος βάρους είναι διαφορετικές από αυτές που απαιτούνται για την απώλεια βάρους- είναι η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και η μείωση του χρόνου τηλεόρασης.
- Υπάρχει ένα τεράστιο ψυχολογικό και συναισθηματικό υπόβαθρο στην παχυσαρκία και στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Η ποιότητα της σχέσης του ατόμου με τον ειδικό διαιτολόγο ή ψυχολόγο έχει σημαντική επίδραση στο αποτέλεσμα. Η εμπάθεια, η επιβράβευση και η συναισθηματική υποστήριξη ενισχύει την επιτυχία της παρέμβασης και είναι αναγκαίο να αποτελεί μέρος σε παρεμβάσεις απώλειας βάρους.
- Η ανάπτυξη των γευστικών προτιμήσεων ξεκινά νωρίς κατά την παιδική ηλικία και ευνοεί τα γλυκά και πυκνά σε ενέργεια τρόφιμα. Παιδιά που απορρίπτουν τρόφιμα με χαμηλότερη ενεργειακή πυκνότητα και όχι γλυκιά γεύση, όπως τα λαχανικά, δυσκολεύονται να αναπτύξουν υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Βέβαια, παρόλο που είναι ιδανική η καθιέρωση σωστών διατροφικών συνηθειών νωρίς κατά την παιδική ηλικία, υπάρχει δυνατότητα αλλαγής τους και σε επόμενα ηλικιακά στάδια.
- Οι ενήλικες παίρνουν περίπου 200 αποφάσεις που αφορούν το φαγητό καθημερινά, αλλά μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό γίνονται συνειδητά (περίπου 14). Αυτό σημαίνει, ότι παρεμβάσεις που ενθαρρύνουν την αλλαγή στο επίπεδο του συνειδητού περιορίζονται αυτόματα από τις επιλογές του ασυνείδητου.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυστηρή αυτοκριτική κατά την προσπάθεια αλλαγής κάποιας συμπεριφοράς συχνά μπορεί να σαμποτάρει την προσπάθεια, φέρνοντας τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η θέσπιση μικρών, πραγματοποιήσιμων στόχων και η θετική επιβράβευση των μικρών αλλαγών είναι ύψιστης σημασίας. Επίσης η κατανόηση των «φυσικών εχθρών» μιας προσπάθειας απώλειας βάρους, όπως η προσαρμογή του μεταβολισμού αλλά και η πίεση των κοινωνικών προτύπων, μπορεί να βοηθήσει περιορίζοντας τα συναισθήματα αυτοτιμωρίας και να οδηγήσει σε μία υγιή τροποποίηση της συμπεριφοράς.
Κλείνοντας, θα πρέπει να τονιστεί πως μία συμπεριφορά προκύπτει όταν συνυπάρχουν τρεις παράγοντες: α) η δυνατότητα, β) το κίνητρο και γ) η ευκαιρία για την πραγματοποίησή της. Το άτομο, σε συνεργασία με τον διαιτολόγο ή ψυχοθεραπευτή του, καλό είναι να «διαγνώσει» τη συμπεριφορά, όσον αφορά στους τρεις παραπάνω παράγοντες. Στη συνέχεια, αφού σχεδιαστεί η στρατηγική της παρέμβασης, μέσω μικρών και πραγματοποιήσιμων στόχων, και με τη βοήθεια της ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης και αυτοβελτίωσης, το άτομο μπορεί να φτάσει σταδιακά στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
