Πότε η ζήλεια πρέπει να αντιμετωπιστεί;
Η ζήλεια είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα και όπως όλα τα συναισθήματα πρέπει να εκφράζεται. Το παιδί μπορεί να ζηλεύει πρόσωπα, τόσο του οικογενειακού, όσο και του σχολικού περιβάλλοντος. Ωστόσο, η πιο συνηθισμένη εκδήλωση ζήλειας παρουσιάζεται ανάμεσα στα αδέλφια. Υπό φυσιολογικές συνθήκες η ζήλεια ανάμεσα στα αδέλφια δεν πρέπει να ανησυχεί τους γονείς.
Όταν όμως οι αντιδράσεις των παιδιών αποκτούν μορφή έντονων και αδικαιολόγητων εκρήξεων θυμού, βιαιότητας, λεκτικών επιθέσεων, έντονης αδιαφορίας, θλίψης, απαιτητικότητας, άρνησης φοίτησης στο σχολείο και εσωστρέφειας, οι γονείς δεν πρέπει να είναι άπραγοι παρατηρητές. Οφείλουν να βοηθήσουν τα παιδιά να διαχειριστούν την ζήλεια με πιο λειτουργικούς τρόπους.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;
Αρχικά, οι γονείς πρέπει να παρέχουν ισότιμο και ποιοτικό χρόνο στα παιδιά τους. Καλό είναι να πραγματοποιούν δραστηριότητες όλοι μαζί αλλά και με κάθε παιδί ξεχωριστά. Σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή Erick Erickson, πολλοί γονείς διακατέχονται από το αίσθημα της «ανεπάρκειας» όταν έχουν περισσότερα του ενός παιδιά.
Πολλές φορές τα παιδιά μαλώνουν και μια λανθάνουσα ενοχή οδηγεί τους γονείς να προσπαθούν να προστατέψουν το ένα ή το άλλο παιδί. Καλό είναι οι γονείς να αποφεύγουν να εμπλέκονται στους καυγάδες των παιδιών τους και να στηρίζουν την ικανότητα των παιδιών να βρίσκουν μόνα τους τη λύση. Αν διαπιστώσουν ότι κάποιο παιδί χειραγωγείται συναισθηματικά από τα αδέλφια του, να το βοηθήσουν να αναπτύξει συναισθηματικές άμυνες, ενώ παράλληλα να εκφράζουν αγάπη και στο «άτακτο παιδί». Αναμφισβήτητα αν διαπιστώνεται πρόβλημα ασφάλειας ή συστηματικής εκμετάλλευσης, τότε οι γονείς οφείλουν να παρεμβαίνουν χωρίζοντας τα παιδιά χωρίς να παίρνουν θέση.
Επιβράβευση της θετικής συμπεριφοράς και αγνόηση της αρνητικής
Σύμφωνα με την Εφαρμοσμένη Ανάλυση της Συμπεριφοράς (ΑΒΑ), οι γονείς πρέπει να επιβραβεύουν την καλή και θετική συμπεριφορά και να αγνοούν την αρνητική. Εξάλλου, οι πράξεις είναι κακές και όχι το παιδί. Οι έντονες απαιτήσεις, οι φωνές και οι τιμωρίες ενισχύουν το αίσθημα της ζήλιας. Όλες οι συγκρίσεις είναι βλαβερές και το μόνο που καταφέρνουν είναι να δημιουργήσουν μια πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση στο παιδί, ενώ παράλληλα δεν το κινητοποιούν καθόλου προς την αλλαγή. Εκτιμήστε τα διαφορετικά και δυνατά σημεία του κάθε παιδιού, χωρίς να τα συγκρίνετε.
Να προαχθεί η υπευθυνότητα για το αδελφάκι
Επιπρόσθετα, πολύ σημαντικό είναι οι γονείς να προσπαθήσουν να καλλιεργήσουν την υπευθυνότητα για το αδελφάκι του. Σχεδόν πάντα όταν έρχεται ένα μωρό, το παιδί θυμώνει γιατί πιστεύει ότι οι γονείς του θα το εγκαταλείψουν, ενώ φέρεται άσχημα για να προκαλεί το ενδιαφέρον των γονιών του. Οι γονείς πρέπει να προάγουν την έννοια του μοιράζομαι μέσω της ευθύνης από το μεγάλο παιδί να ντύσει ή να ταΐσει το μικρότερο με αποτέλεσμα να καλλιεργηθεί η χαρά της προσφοράς, αλλά και η ικανοποίηση της επιτυχίας από το μεγάλο παιδί ότι τα καταφέρνει. Στον αντίποδα αυτού οι γονείς πρέπει να σέβονται την επιθυμία του μεγάλου παιδιού και να μη ξεχνούν ότι και αυτό είναι ένα παιδί που πρέπει να ζει σαν παιδί της ηλικίας του.
Από τον Αριστοτέλη ακόμη, που ανέφερε ότι «διαφορετικοί άνθρωποι κυνηγούν την ευτυχία με διαφορετικούς τρόπους και διαφορετικά μέσα και έτσι φτιάχνουν για τον εαυτό τους νέους τρόπους ζωής»
Έτσι λοιπόν οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι κάθε παιδί διαθέτει τη δική του προσωπικότητα και χρειάζεται διαφορετικό τρόπο διαπαιδαγώγησης. Άρα, να μη λέτε ψέματα και να εκφράζετε την ξεχωριστή αγάπη σας προς τα παιδιά χωρίς να φοβάστε. Μέσα από την κάλυψη των αληθινών συναισθημάτων το παιδί μπορεί να αναπτύξει εσωτερική σύγκρουση και ένταση. Επίσης, αν οι γονείς έχουν επιλέξει ένα συγκεκριμένο τρόπο διαπαιδαγώγησης είναι σημαντικό να ακολουθούν την ίδια συμπεριφορά και οι υπόλοιποι συγγενείς μέσα στο σπίτι.
Τελικά, όλοι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η ζήλεια είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα και θετική επίδραση στην ανάπτυξη του παιδιού. Ιδανικά δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς, αλλά γονείς που αντιλαμβάνονται τα λάθη τους και προσπαθούν να τα βελτιώσουν.
Γράφει η Ασημίνα Α. Αγγελίδου, Παιδοψυχολόγος (Msc) / Ψυχολόγος Υγείας (Msc)
