Γεια σας! Είμαι ο Παναγιώτης Βαραγιάννης και είμαι κοντά σας για να σας δώσω συμβουλές, σχετικά με τη σωστή και ωφέλιμη κατανάλωση ψαριών και ιχθυελαίων αλλά και την αειφόρο αλιεία.
Ποια η διατροφική αξία των ψαριών και των ιχθυελαίων;
Είναι γνωστή η σημαντική συμβολή των ψαριών στην υγεία μας, καθώς προμηθεύουν τον οργανισμό με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία αλλά και τα λεγόμενα "καλά" λιπαρά οξέα (ω-3), που διαθέτουν καρδιαγγειακή προστασία και αντικαρκινική δράση. Η μεσογειακή διατροφή προτείνει την κατανάλωση ψαριών 2 φορές την εβδομάδα.
Τα ιχθυέλαια αποτελούν συμπληρωματική διατροφική επιλογή με παρόμοια περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και αντίστοιχη βιολογική δράση με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Πόσο ψάρι και τι είδος να καταναλώνετε;
Η κατανάλωση ψαριού είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο και περίπλοκο ζήτημα, γι’ αυτό πριν απαντήσουμε στο ερώτημα που μόλις τέθηκε, θα πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα διαφορετικά είδη, την προέλευση και τα οφέλη των διαφόρων συστημάτων παραγωγής του. Για να βγάλουμε, ασφαλή συμπεράσματα και κατευθυντήριες οδηγίες, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πλήρως τη διαδικασία αλίευσης, εκτροφής και την τοποθεσία που έχουν αλιευτεί τα ψάρια.
Ας δούμε όμως ποιο είναι το κύριο μήνυμα των διατροφικών οδηγιών οικολογικής συμπεριφοράς των περισσοτέρων Ευρωπαϊκών χωρών. Στην Αγγλία προτείνεται η κατανάλωση ψαριών μόνο από ανανεώσιμους πληθυσμούς ψαριών. Αντίστοιχα, στη Γαλλία προτείνεται η κατανάλωση ψαριών μόνο από πληθυσμούς ψαριών που δεν απειλούνται από εξαφάνιση, ενώ στη Γερμανία επισημαίνουν ότι πρέπει να μειωθεί γενικά και η κατανάλωσή τους. Στην Ολλανδία υπάρχουν πιο συγκεκριμένες οδηγίες, οι οποίες αναφέρουν ότι η εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριού πρέπει να είναι 2 μερίδες – η μία από τις δύο θα πρέπει να ανήκει στην κατηγορία των λιπαρών ψαριών (π.χ. σολομός, κολιός, σκουμπρί, ρέγκα, σαρδέλα, πέστροφα, μουρούνα κ.ά.).
Τέλος, στη Σουηδία προτείνεται η εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριού να είναι 2-3 μερίδες (100-150γρ/ μερίδα) από είδος που δεν απειλείται με εξαφάνιση και τα επιλεγόμενα ψάρια πρέπει να διαθέτουν το πιστοποιητικό διεθνούς οργανισμού MSC (Marine Stewardship Council). Σύμφωνα με διεθνείς συστάσεις οικολογικής διατροφής, το ποσοστό της προσλαμβανόμενης ζωικής πρωτεΐνης πρέπει να καλύπτει το 12% της ημερήσιας συνολικής πρόσληψης. Το ποσοστό αυτό για τα ψάρια αντιστοιχεί σε 47 γρ/ημέρα ή 330γρ/εβδομάδα.
Πώς επιλέγετε το ψάρι σας;
Μια μεγάλη ενημερωτική εκστρατεία που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό τον τίτλο "Πώς επιλέγεις το ψάρι σου;", ενθαρρύνει τους καταναλωτές να «σκέφτονται βιώσιμα» και να κάνουν πιο προσεκτικές επιλογές όταν αγοράζουν ψάρια στο ιχθυοπωλείο, στο σούπερ-μάρκετ, στο εστιατόριο. Πρόσφατη έρευνα σε πολίτες, επιβεβαίωσε την ανάγκη να γίνει κάτι με στόχο τη διάσωση των ευρωπαϊκών ιχθυαποθεμάτων: έδειξε ότι το 88% των ευρωπαίων καταναλωτών επιθυμούν να αγοράζουν ψάρια και θαλασσινά που έχουν αλιευθεί με υπεύθυνο και βιώσιμο τρόπο.
Έχουμε λοιπόν τη δύναμη να κάνουμε τη διαφορά. Δείτε τον τρόπο, στις συμβουλές που ακολουθούν.
Δοκιμάστε νέα είδη ψαριών
Μην επιμένετε σε μια -δυο επιλογές, γιατί έτσι συμβάλλετε στην υπεραλίευση των συγκεκριμένων ειδών και σε καταστροφή άλλων που, επειδή δεν έχουν ζήτηση, απορρίπτονται στη θάλασσα.
Επιλέγετε ενήλικα ψάρια
Ζητήστε τη βοήθεια του ιχθυοπώλη σας, ώστε να αποφύγετε την αγορά νεαρών ψαριών, που δεν είχαν την ευκαιρία να αναπαραχθούν, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση των ιχθυαποθεμάτων.
Προτιμήστε τα ψάρια στην... εποχή τους
Ενημερωθείτε για την αναπαραγωγική περίοδο των διαφόρων ειδών και αποφύγετε την αγορά τους τις «επίμαχες» περιόδους. Εξαίρεση αποτελούν τα κατεψυγμένα ψάρια, υπό την πριϋπόθεση ότι έχουν αλιευθεί την κατάλληλη περίοδο.
Ψηφίστε... τοπικά!
Τα ψάρια της τοπικής αλιείας έχουν συνήθως πιαστεί με «παθητικά» αλιευτικά εργαλεία, όπως πετονιά, αγκίστρι, στάσιμα δίχτυα κ.λπ. Επιπλέον, το ενεργειακό τους αποτύπωμα είναι μικρότερο, αφού συνεπάγεται λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, λόγω μεταφοράς. Τέλος, μην ξεχνάτε ότι αγοράζοντας ψάρια από τους ψαράδες της περιοχής σας, υποστηρίζετε την κοινωνική και οικονομική ζωή της τοπικής κοινωνίας.
Επιλέξτε ψάρια «αειφόρου αλιείας»
Στην αγορά υπάρχουν ψάρια που φέρουν σήμανση «αειφόρου αλιείας», που σημαίνει ότι έχουν αλιευθεί πληρώντας συγκεκριμένα κριτήρια βιωσιμότητας. Αναζητήστε τις ετικέτες: Marine Stewardship Council [MSC], Friend of the Sea [FOS], KRAV, Dolphin Safe. Εναλλακτικά, αναζητήστε τους ειδικούς καταναλωτικούς οδηγούς από οργανώσεις, όπως το WWF και η Greenpeace.
Τι συμβαίνει με τα ψάρια ιχθυοτροφείου;
Η ιχθυοκαλλιέργεια δεν αποτελεί εναλλακτική λύση για την υπεραλίευση (80% των ιχθυαποθεμάτων της Μεσογείου), απλά είναι μια πρόσθετη πρακτική της βιώσιμης αλιείας. Είναι σημαντικό να μην ενθαρρύνεται η υπερκατανάλωση των προϊόντων αλιείας. Η ιχθυοκαλλιέργεια δεν αποτελεί λύση από μόνη της και η κατανάλωση ψαριών πρέπει να διατηρείται χαμηλά στην τροφική αλυσίδα με κριτήριο τη βιωσιμότητα. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η ιχθυοκαλλιέργεια είναι το ταχύτερα αναπτυσσόμενο σύστημα παραγωγής τροφής παγκοσμίως, και εάν γίνει με υπευθυνότητα, αποτελεί έναν βιώσιμο τρόπο για να καλυφθεί η τεράστια ζήτηση για θαλασσινά. Στην πραγματικότητα καλύπτει τη μισή ζήτηση. Όμως, η υπεύθυνη καλλιέργεια είναι απολύτως απαραίτητη για το μέλλον των ψαριών και των θαλασσών, αν θέλουμε να καλύψουμε τις αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού.
Mικρότερο οικολογικό αποτύπωμα φαίνεται να έχουν τα ψάρια που:
- αλιεύονται σε ανοικτές θάλασσες ή προέρχονται από ιχθυοτροφεία (με εγκαταστάσεις και μεθόδους επεξεργασίας που σέβονται το περιβάλλον)
- ψαρεύονται σε τοπικό και εποχικό επίπεδο
- δεν ανήκουν σε είδη "υπό εξαφάνιση"
Τι πρέπει να κάνετε εσείς;
- Προτιμήστε ψάρια φρέσκα ή κατεψυγμένα τα οποία προέρχονται από ιχθυοτροφεία με πιστοποιημένη "ορθή διαχείριση".
- Προτιμήστε διαφορετικό είδος ψαριού την φορά. Δοκιμάστε νέα είδη ως εναλλακτική της συνηθισμένης επιλογής σας και πειραματιστείτε στον τρόπο μαγειρέματος.
- Ρωτήστε τον ιχθυοπώλη πού και πώς έχουν αλιευθεί τα ψάρια. Παραδοσιακές μέθοδοι όπως δίχτυα, παγίδες, δύτης είναι προτιμότερες από τις τράτες (οι οποίες δεν διαχωρίζουν τα είδη των ψαριών). Δώστε του να καταλάβει ότι είστε απαιτητικός πελάτης και θέλετε να ξέρετε τι καταναλώνετε.
- Το συγκεκριμένο ψάρι δεν είναι είδος "υπό εξαφάνιση", είναι σε αφθονία και έχει το σωστό μέγεθος
- Προσοχή στην ποσότητα! Καταναλώστε ψάρια 2 φορές την εβδομάδα και σε μικρές έως μέτριες ποσότητες 330γρ/εβομάδα
- Αν κριθεί αναγκαία (μετά από συμβουλή ιατρού ή διαιτολόγου, σε περιπτώσεις αλλεργίας ή απέχθειας ή αδυναμίας προμήθειας ψαριών) η λήψη ιχθυελαίου σε συμπλήρωμα για να συμπληρώσετε τη διατροφή σας, προτιμήστε σκευάσματα που παράγονται και διατίθενται από εγχώριες εταιρίες.
Με τις παραπάνω ενέργειες μειώνεται αισθητά το φαινόμενο της υπεραλίευσης, προωθείται η ορθή διαχείριση των θαλάσσιων πόρων και εσείς λαμβάνετε πλήρως τα διατροφικά οφέλη που προκύπτουν από την κατανάλωση ψαριών ή ιχθυελαίων.
