Οι διατροφικές συνήθειες και η σωματική δραστηριότητα κατά την παιδική ηλικία και εφηβεία μπορούν να διαμορφώσουν τη διαφορά μεταξύ υγείας και κινδύνου για ασθένειες στα επόμενα χρόνια. Τα διαφορετικά στάδια ζωής υπαγορεύουν και διαφορετικές διατροφικές ανάγκες. Σε αυτή την περίοδο της ζωής, υπάρχει κίνδυνος έλλειψης πολλών θρεπτικών συστατικών, ένα από τα οποία είναι και ο σίδηρος. Μεταξύ των εφήβων, η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι μια από τις πιο συνηθισμένες ασθένειες που σχετίζονται με διατροφικές ελλείψεις.
Οι έφηβοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην αναιμία, λόγω του αυξημένου όγκου αίματος και της αυξημένης μυϊκής μάζας τους κατά την ανάπτυξη. Αυτά αυξάνουν την ανάγκη για σίδηρο, ώστε να δημιουργηθεί αιμοσφαιρίνη, η ερυθρά χρωστική του αίματος που μεταφέρει οξυγόνο και η σχετική μυοσφαιρίνη στους μυς.
Γιατί οι έφηβοι έχουν αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο;
Η αύξηση της άλιπης μάζας σώματος (ΑΜΣ), που αποτελείται κυρίως από μύες, είναι πιο σημαντική στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. Στα προεφηβικά χρόνια, η ΑΜΣ είναι περίπου η ίδια και για τα δύο φύλα. Με το που ξεκινά η εφηβεία, το αγόρι περνά μια φάση πιο γρήγορης εναπόθεσης ΑΜΣ για κάθε κιλό βάρους που παίρνει κατά την ανάπτυξη, καταλήγοντας σε τελική ΑΜΣ διπλάσια από αυτή του κοριτσιού. Άλλοι παράγοντες που συνεισφέρουν στις αυξημένες ανάγκες για σίδηρο είναι η αύξηση του σωματικού βάρους και η έναρξη της εμμήνου ρύσης στα κορίτσια (εξαιτίας της απώλειας αίματος).
Παράγοντες κινδύνου για χαμηλά επίπεδα σιδήρου
- Κατανάλωση μικρών ποσοτήτων κρέατος, ψαριών, πουλερικών ή τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο
- Περιοριστικές δίαιτες ή χορτοφαγικές δίαιτες
- Παράλειψη γευμάτων
- Σημαντική απώλεια βάρους
- Συμμετοχή σε αθλήματα αντοχής και έντονη σωματική δραστηριότητα
- Ταχεία ανάπτυξη κατά την παιδική και εφηβική ηλικία
- Έναρξη εμμήνου ρύσεως (για τα κορίτσια στην εφηβεία)
Η φτωχή διατροφή λόγω των διατροφικών συνηθειών των μικρών παιδιών, που αγαπούν το fast food, τα ροφήματα πλούσια σε ζάχαρη και σνακ έχει σαν αποτέλεσμα να μην λαμβάνουν την απαραίτητη Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα σιδήρου και να οδηγούνται σε αναιμία.
Υπολογίζεται ότι το 75% των έφηβων κοριτσιών δεν καλύπτουν τις διατροφικές ανάγκες τους σε σίδηρο, σε σύγκριση με το 17% των έφηβων αγοριών
Τροχοπέδη στη συμμόρφωση των εφήβων ως προς το μοντέλο της υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής είναι οι συχνές δίαιτες, η παράλειψη γευμάτων και οι χορτοφαγικές συνήθειες. Επιπρόσθετη ομάδα υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη σιδηροπενίας, είναι οι έφηβοι που αθλούνται, καθώς έχουν πιο αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο.
Παράγοντες κινδύνου για χαμηλά επίπεδα σιδήρου
- Κατανάλωση μικρών ποσοτήτων κρέατος, ψαριών, πουλερικών ή τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο
- Περιοριστικές δίαιτες ή χορτοφαγικές δίαιτες
- Παράλειψη γευμάτων
- Σημαντική απώλεια βάρους
- Συμμετοχή σε αθλήματα αντοχής και έντονη σωματική δραστηριότητα
- Ταχεία ανάπτυξη κατά την παιδική και εφηβική ηλικία
- Έναρξη εμμήνου ρύσεως (για τα κορίτσια στην εφηβεία)
Η σωστή διατροφή, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς πρόσληψης σιδήρου, είναι απαραίτητη για το παιδί σας ώστε να αναπτυχθεί σωστά… σωματικά, αλλά και πνευματικά.
Ποιες είναι οι ανάγκες του παιδιού σας σε σίδηρο;
Τα παιδιά ηλικίας 4-8 ετών έχουν υψηλές απαιτήσεις σιδήρου, που φτάνουν τα 10mg/ ημέρα, ενώ για τα μεγαλύτερα παιδιά ηλικίας 9-13 ετών οι ανάγκες σιδήρου μειώνονται στα 8mg/ ημέρα. Οι έφηβοι, που βρίσκονται σε μια περίοδο έντονης ανάπτυξης, όχι μόνο σωματικά, αλλά ψυχικά και κοινωνικά, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην αναιμία. Σκεφτείτε ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι έφηβοι αποκτούν το 20% του ύψους που θα έχουν ως ενήλικες και το 50% του βάρους τους. Οι ανάγκες σιδήρου για τα αγόρια ηλικίας 14-18 ετών φτάνουν τα 11mg/ ημέρα, ενώ για τα κορίτσια τα 15mg/ ημέρα.
Αν έχετε λοιπόν κόρη, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι μετά την έναρξη της εμμήνου ρύσεως ο κίνδυνος για ανεπάρκεια σιδήρου ή αναιμία λόγω της μηνιαίας απώλειας αίματος αυξάνεται σημαντικά. Σας έχει μιλήσει ποτέ η κόρη σας για το πόσο βαριά είναι τα συμπτώματα της περιόδου της…; Πιθανόν όχι… καθώς είναι συχνά θέμα ταμπού. Η αυξημένη ροή κατά την περίοδο, σε συνδυασμό με τις άσχημες διατροφικές συνήθειες των εφήβων αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης αναιμίας.
Η αναιμία θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη - είναι κάτι πολύ πιο σοβαρό από τα συμπτώματα της κούρασης και της αδυναμίας που τη χαρακτηρίζουν. Η έλλειψη σιδήρου επηρεάζει την ανάπτυξη του παιδιού, κάνει τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε ασθένειες, ενώ παράλληλα επιδρά αρνητικά στη σχολική απόδοση.
Ακούστε κάτι ενδιαφέρον… μελέτες έχουν δείξει, ότι οι μαθητές με αναιμία παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες, διάσπαση προσοχής, κακή μνήμη, χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης και χαμηλότερες επιδόσεις στα μαθηματικά τεστ. Υπάρχουν ωστόσο ενδείξεις βελτίωσης της σχολικής απόδοσης, μετά τη λήψη συμπληρώματος σιδήρου σε παιδιά με αναιμία.
Τι έδειξαν οι έρευνες;
Από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, μόνο το 60% των έφηβων κοριτσιών καλύπτει τη συνιστώμενη ποσότητα σιδήρου στη διατροφή του.
Ένα έφηβο κορίτσι έχει 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει αναιμία από ένα αγόρι
Ποια είναι τα συμπτώματα έλλειψης σιδήρου;
Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να κάνει το παιδί σας να αισθάνεται κουρασμένο (αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας), να έχει τάσεις λιποθυμίας, να λαχανιάζει εύκολα ή να έχει δύσπνοια, να έχει μειωμένη σωματική ανάπτυξη, ευαισθησία στις λοιμώξεις, ωχρό δέρμα, κακή διάθεση και απώλεια μαλλιών.
Μπορεί επίσης να είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί, γεγονός που καθιστά τη μελέτη και τις εξετάσεις του πιο δύσκολα. Το τελευταίο επιβεβαιώθηκε και από μία πρόσφατη έρευνα σε σχολείο της Βόρειας Αγγλίας, σε 152 κορίτσια που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις αίματος και σε δοκιμές των νοητικών επιδόσεών τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κορίτσια που έπασχαν από αναιμία λόγω ανεπάρκειας σιδήρου, βρέθηκαν να έχουν σημαντικά χαμηλότερο IQ.
Τι πρέπει να κάνω για να προλάβω την εμφάνιση αναιμίας στο παιδί μου;
Η σωστή διατροφή, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς πρόσληψης σιδήρου, παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εφήβου. Η πρόληψη της σιδηροπενίας επιτυγχάνεται μέσω ενός ισορροπημένου διαιτολογίου που περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων ζωικής και φυτικής προέλευσης, καθώς και με τακτικούς ιατρικούς ελέγχους για τη διάγνωση και τη θεραπεία των επιβαρυντικών παραγόντων.
Πώς μπορεί το παιδί μου να καλύψει τις ανάγκες του σε σίδηρο;
Φροντίστε να περιλαμβάνεται στα κύρια γεύματα της ημέρας του ένα τουλάχιστον από τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε σίδηρο και συνοδεύστε τα με τρόφιμα που ευνοούν την απορρόφησή του.
Ποια τρόφιμα είναι καλές πηγές σιδήρου;
Καλές πηγές σιδήρου θεωρούνται όλα τα είδη κρέατος (κυρίως συκώτι, σπλήνα και μοσχαρίσιο κρέας), τα πουλερικά, τα ψαρικά (μπακαλιάρος, πέρκα, σολομός, τόνος, σαρδέλες, γαρίδες) και ο κρόκος του αυγού. Τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως τα όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια, φάβα), οι ξηροί καρποί (φιστίκια, καρύδια, αμύγδαλα, κάσιους, πασατέμπος), τα ξηρά φρούτα (σταφίδες, δαμάσκηνα, σύκα, βερίκοκα), το σπανάκι, οι αγκινάρες και τα παντζάρια περιέχουν επίσης σίδηρο, αλλά το ποσοστό απορρόφησής του είναι μικρότερο από αυτό των ζωικών πηγών.
Ποια τρόφιμα ευνοούν την απορρόφηση σιδήρου;
Για να ενισχύσετε όσο γίνεται περισσότερο την απορρόφηση του σιδήρου των παραπάνω τροφίμων, συνοδεύστε τα με τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη C, όπως το πορτοκάλι, το γκρέιπφρουτ, οι φράουλες, οι πιπεριές, η ντομάτα, οι πατάτες, το μπρόκολο και ο χυμός λεμονιού.
Τι συστήνεται για τους έφηβους που έχουν ήδη αναιμία;
Για τους εφήβους που έχουν ήδη αναπτύξει αναιμία, η θεραπεία ξεκινά με μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο, αλλά επειδή αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό για τη διόρθωση της αναιμίας, μπορεί να χρειαστεί να λάβει και ένα συμπλήρωμα σιδήρου για κάποιους μήνες. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας.
