Πρωταρχικός ρόλος της διατροφής, αποτελεί η επάρκεια θρεπτικών συστατικών, με σκοπό την κάλυψη των θρεπτικών απαιτήσεων του καθενός. Στις μέρες μας, όπου το προσδόκιμο επιβίωσης του πληθυσμού συνεχώς αυξάνει, η ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας ζωής προκειμένου να μειωθούν οι δαπάνες υγείας, αποτελεί φλέγον ζήτημα.
Για το λόγο αυτό, υφίσταται υψηλό επιστημονικό ενδιαφέρον, καθώς και αποδεικτικά στοιχεία τα οποία στηρίζουν την υπόθεση της ύπαρξης ορισμένων τροφίμων και συστατικών, τα οποία ενδεχομένως να έχουν θετική φυσιολογική και ψυχολογική επίπτωση στον οργανισμό, πέρα αυτών των βασικών θρεπτικών συστατικών.
Βιολογικά ενεργά συστατικά σε τρόφιμα
Στις μέρες μας, η επιστήμη της διατροφής έχει προχωρήσει πέρα από την κλασική έννοια της αποφυγής της θρεπτικής ανεπάρκειας και της βασικής διατροφικής επάρκειας, στην έννοια της «θετικής» και «ιδανικής» διατροφής. Έρευνες έχουν εστιάσει στην αναγνώριση βιολογικά ενεργών συστατικών σε τρόφιμα, τα οποία να έχουν πιθανή θετική επίπτωση στον οργανισμό, καθώς επίσης και το ενδεχόμενο μείωσης κινδύνου ασθένειας.
Πολλά παραδοσιακά τρόφιμα συμπεριλαμβανομένου των φρούτων, των λαχανικών, της σόγιας, των δημητριακών ολικής άλεσης και του γάλακτος έχουν βρεθεί να περιέχουν τέτοιου είδους συστατικά, με πιθανά οφέλη υγείας. Μαζί με τα τρόφιμα αυτά, έρχονται να προστεθούν και νέα, τα οποία δημιουργούνται με σκοπό την ενίσχυση ή την συνεργιστική δράση μαζί με τα άλλα συστατικά, με απώτερο σκοπό όλων την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων.
Ποια είναι τα λειτουργικά τρόφιμα;
Η έννοια, λοιπόν, των λειτουργικών τροφίμων (Functional Foods & Foods for Specified Health Use, FOSHU) γεννήθηκε τη δεκαετία του ΄90 στην Ιαπωνία και σαν σκοπό είχε τη δημιουργία και σχεδίαση ειδικών τροφίμων που προάγουν την υγεία ή μειώνουν τον κίνδυνο ασθένειας. Παρ’ όλα αυτά, ενώ έχουν προταθεί πολλοί ορισμοί από διάφορους οργανισμούς και φορείς υγείας, η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν έχει θεσπίσει επίσημο ορισμό για τα λειτουργικά τρόφιμα.
Ως λειτουργικά τρόφιμα θεωρούνται τα τρόφιμα εκείνα που προορίζονται για κατανάλωση στα πλαίσια πάντα μιας συνηθισμένης διατροφής και τα οποία ωστόσο, περιέχουν βιολογικά ενεργά συστατικά τα οποία είναι δυνατό να ενισχύσουν και να προάγουν την υγεία ή να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ασθένειας (μέσω της θωράκισης του οργανισμού) και τα οποία λόγω της σύνθεσής τους, μπορούν να φέρουν ισχυρισμούς διατροφής ή υγείας.
Ως λειτουργικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται:
- Τρόφιμα τα οποία έχουν είτε από φυσικού υψηλή περιεκτικότητα σε βιολογικά συστατικά (π.χ. φρούτα, λαχανικά), είτε προέρχονται από τρόφιμα τα οποία αποτελούν φυσική πηγή αυτών των συστατικών (π.χ. γιαούρτι).
- Τρόφιμα τα οποία έχουν εμπλουτιστεί με επιπλέον ποσότητα του ήδη φυσικά υπάρχοντος βιολογικά ενεργού συστατικού (πχ δημητριακά πρωινού).
- Τρόφιμα στα οποία έχει προστεθεί κάποια ωφέλιμη ουσία, η οποία δεν περιέχεται σε αυτά από φυσικού (π.χ. γάλα με φυτοστερόλες).
- Τρόφιμα από τα οποία με επεξεργασία έχει αφαιρεθεί κάποιο πιθανά επιβλαβές συστατικό (πχ τυρί χωρίς χοληστερόλη).
Τα τρόφιμα που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία ονομάζονται και φυσικά λειτουργικά τρόφιμα, ενώ τα τρόφιμα τα οποία ανήκουν στις τρεις επόμενες κατηγορίες ονομάζονται και εμπλουτισμένα λειτουργικά τρόφιμα.
