Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα. Δυστυχώς η χώρα μας κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις, τόσο στην Ευρώπη, όσο και παγκοσμίως, ενώ στοιχεία δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια το βάρος των παιδιών συνεχώς αυξάνεται. Η αντιμετώπιση αλλά και η πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας κρίνεται απαραίτητη, πόσο μάλλον αν αναλογιστούμε ότι τα παχύσαρκα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να «μεγαλώσουν» σε παχύσαρκους ενήλικες.
Που βρίσκεται όμως η λύση του προβλήματος;
Γονείς και οικογένεια
Οι γονείς οφείλουν να είναι πρότυπα προς μίμηση για τα παιδιά, καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι όταν το παιδί βλέπει τους γονείς να τρώνε φρούτα και λαχανικά, θα καταναλώσει και το ίδιο περισσότερα φρούτα και λαχανικά, ενώ αντίστοιχα θα πράξει όταν οι διατροφικές επιλογές των γονέων συμπεριλαμβάνουν τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη και λίπος. Μεγαλύτερη επίδραση φαίνεται μάλιστα να έχουν οι συνήθειες της μητέρας, καθώς μητέρες και παιδιά παρουσιάζουν τελικά παρόμοιες διατροφικές συνήθειες και προτιμήσεις τροφίμων.
Ποιότητα τροφίμων
Ερευνητικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων από τα παιδιά οφείλεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στην κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη, όπως junk food, αφεψήματα πλούσια σε θερμίδες, ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη, σοκολατοειδή, αλμυρά σνακ κ.ά. Τα παιδιά, τόσο για την κάλυψη των αναγκών τους σε θρεπτικά συστατικά, όσο και για την επαρκή πρόσληψη ενέργειας, πρέπει να καταναλώνουν πολλά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, ενώ παράλληλα να περιορίζουν την πρόσληψη τροφίμων πλούσια σε λίπος και ζάχαρη.
Συχνότητα γευμάτων
Η κατανάλωση 5 γευμάτων την ημέρα και η συστηματική κατανάλωση πρωινού φαίνεται να έχουν προστατευτική δράση απέναντι στην παχυσαρκία. Τα παχύσαρκα παιδιά κάνουν 3 γεύματα ή λιγότερα την ημέρα, σε σχέση με τα φυσιολογικού βάρους παιδιά, η διάρκεια του γεύματός τους είναι μικρότερη, ενώ παράλληλα καταναλώνουν πιο συχνά γεύματα εκτός σπιτιού και παραλείπουν το πρωινό.
Διαθεσιμότητα τροφίμων
Έρευνες έχουν δείξει, ότι όταν τα φρούτα και τα λαχανικά είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα στο σπίτι παρατηρείται και μεγαλύτερη κατανάλωση αυτών από τα παιδιά. Η πρόσληψη επηρεάζεται όχι μόνο από τα είδη των τροφίμων που υπάρχουν στο σπίτι, αλλά και από την διαθέσιμη ποσότητα αυτών.
Οικογενειακά γεύματα
Όταν συνηθίζονται τα οικογενειακά γεύματα αυξάνεται η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών από τα παιδιά, ενώ μειώνονται οι πιθανότητες παράλειψης πρωινού.
Παρέες και φίλοι
Το παιδί, ιδιαίτερα στην σχολική ηλικία, δέχεται πολλές επιρροές από φίλους και συμμαθητές. Μελέτες έχουν δείξει, ότι όταν τα παιδιά βλέπουν τον φίλο τους να τρώει ένα λαχανικό, τότε υπάρχουν πολλές πιθανότητες να το καταναλώσουν και τα ίδια, ακόμα κι αν αρχικά δεν τους άρεσε. Ωστόσο, το παιδί φαίνεται να «αντιγράφει» και τις ανθυγιεινές επιλογές και συνήθειες των συνομηλίκων του. Όταν το παιδί αντιλαμβάνεται ότι ο καλύτερος φίλος του παραλείπει γεύματα είναι πιθανό να παραλείψει και αυτό το μεσημεριανό του γεύμα.
Τηλεόραση
Ελληνική μελέτη έδειξε ότι τα παιδιά που βλέπουν τηλεόραση πάνω από 2 ώρες την ημέρα έχουν 30% μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι παχύσαρκα, σε σχέση με αυτά που βλέπουν λιγότερο από 2 ώρες, ενώ κάθε επιπλέον ώρα τηλεθέασης αυξάνει την πιθανότητα αυτή κατά 12%. Για τα παιδιά που βλέπουν πάνω από 2 ώρες τηλεόραση έχει φανεί, επίσης, ότι έχουν υψηλότερη ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη και καταναλώνουν λιγότερα φρούτα, περισσότερους συσκευασμένους χυμούς, περισσότερα αναψυκτικά, λιγότερο γάλα και γιαούρτι, περισσότερα σοκολατοειδή και έχουν μια τάση για κατανάλωση περισσότερων αλμυρών σνακ. Όταν υπάρχουν περισσότερες από 2 τηλεοράσεις στο σπίτι, έχει φανεί ότι το παιδί αφιερώνει περισσότερο χρόνο μπροστά στην οθόνη και όταν υπάρχει τηλεόραση στο υπνοδωμάτιο, το παιδί έχει έως και 31% περισσότερες πιθανότητες να έχει αυξημένο σωματικό βάρος.
Στρατηγικές πίεσης
Πολλές φορές, οι γονείς συνηθίζουν να περιορίζουν τα παιδιά και να τα πιέζουν για την κατανάλωση σνακ ή φρούτων και λαχανικών. Συγκεκριμένα, μια τέτοια πίεση φαίνεται να οδηγεί σε μεγαλύτερη κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ζάχαρη και λίπος, μικρότερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και τελικά αύξηση του σωματικού βάρους. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό να επηρεάζεται η ικανότητα του παιδιού για αυτορρύθμιση του βάρους και η αίσθηση της πείνας και του κορεσμού.
Φυσική δραστηριότητα
Τα παιδιά που έχουν αυξημένη σωματική δραστηριότητα καθημερινά και ιδιαίτερα έντονης έντασης φυσική δραστηριότητα έχουν λιγότερες πιθανότητες να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Υπάρχουν μελέτες που δεν συσχετίζουν το υπερβάλλον βάρος με τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού, αλλά με τη σωματική δραστηριότητα. Υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά συνήθως δεν καλύπτουν την συνιστώμενη ημερήσια σωματική δραστηριότητα διάρκειας 60 λεπτών και παράλληλα βλέπουν τηλεόραση περισσότερες ώρες από τα παιδιά φυσιολογικού βάρους.
Είναι σημαντικό παιδιά και έφηβοι να αντιμετωπίζουν τη σωματική δραστηριότητα ως διασκέδαση, ενώ οι γονείς θα πρέπει να αποτελούν πρότυπα για δραστήριο τρόπο ζωής και να προσφέρουν στα παιδιά ευκαιρίες για άσκηση. Η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας φαίνεται να είναι πολύπλευρη, καθώς οι παράγοντες αλληλεπιδρούν διαρκώς μεταξύ τους, δυσχεραίνοντας την κατάσταση. Ωστόσο, μικρές αλλά ουσιαστικές αλλαγές μπορούν να φέρουν μεγάλα αποτελέσματα.
