Ο μητρικός θηλασμός αποτελεί αντικείμενο έρευνας σε ολόκληρο τον κόσμο για διαφορετικούς λόγους. Στις μεν αναπτυγμένες- βιομηχανικές χώρες, οι οποίες μαστίζονται από νοσήματα φθοράς, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, εφαρμόζονται προγράμματα για την επιστροφή στον μητρικό θηλασμό, στις δε αναπτυσσόμενες, όπου επικρατεί η φτώχεια και ο αναλφαβητισμός, γίνεται προσπάθεια να μην δίνεται ξένο γάλα στα βρέφη, γιατί κινδυνεύουν να νοσήσουν ή να πεθάνουν από λοιμώξεις, λόγω ακατάλληλων συνθηκών ύδρευσης και αποστείρωσης.
Γιατί είναι σημαντικός ο μητρικός θηλασμός για το βρέφος;
Το ανθρώπινο γάλα θεωρείται ιδεώδης πηγή τροφής για την ανάπτυξη του νεογέννητου. Έχει μία μοναδική σύσταση, που το κάνει να διαφέρει από το αγελαδινό γάλα και από τα υποκατάστατα μητρικού γάλακτος. Ο μητρικός θηλασμός λειτουργεί ως διαχρονικός εμβολιασμός. Εξασφαλίζει βιολογική, αλλά και συναισθηματική υγεία στο βρέφος. Το μητρικό γάλα είναι ελεύθερο μικροβίων και έχει αντισώματα που προφυλάσσουν από λοιμώξεις. Οι πρωτεΐνες, τα λίπη, οι υδατάνθρακες, οι βιταμίνες και τα άλατα που περιέχει βρίσκονται σε αναλογίες που είναι αντίστοιχες της αύξησης και της ανάπτυξης του βρέφους.
Ποιες είναι οι ευεργετικές ιδιότητες του μητρικού γάλακτος;
Αντιφλεγμονώδεις και ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες
Οι αντιφλεγμονώδεις και οι ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες του ανθρώπινου γάλακτος βασίζονται στα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, στα νουκλεοτίδια, στις κυτοκίνες και στις αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει. Οι κύριες αντιοξειδωτικές ουσίες που προέρχονται από την διατροφή είναι η βιταμίνη C, η α- τοκοφερόλη και η β- καροτίνη.
Καταστέλει την παραγωγή οξειδωτικού στρες
Έρευνες έχουν δείξει ότι μητρικό γάλα μπορεί να καταστείλει την παραγωγή οξειδωτικού στρες και την οξειδωτική καταστροφή του DNA στα νεογνά πιο αποτελεσματικά από τα υποκατάστατα μητρικού γάλακτος. Επίσης, υποδεικνύουν ότι το ανθρώπινο γάλα περιέχει έναν μοναδικό αμυντικό μηχανισμό, ο οποίος δεν είναι διαθέσιμος στα εμπορικά σκευάσματα για βρέφη ή στο αγελαδινό γάλα.
Το οξειδωτικό στρες έχει την τάση να συμβαίνει κατά την νεογνική περίοδο, καθώς όσο νεότερο είναι το βρέφος, τόσο μικρότερη αντιοξειδωτική ικανότητα έχει, η οποία οδηγεί στο αποτέλεσμα της αύξησης των ελευθέρων ριζών και στον ενεργό αριθμό ατόμων οξυγόνου. Ενώ όσο μεγαλύτερη είναι η αντιοξειδωτική του ικανότητα, τότε παρέχεται μεγαλύτερη σταθερότητα απέναντι στην οξείδωση του λίπους. Συγκεκριμένα, το γάλα με μεγαλύτερη οξειδωτική δράση αντανακλά καλύτερα στην οξειδωτική σταθερότητα και κατά συνέπεια, παρέχει μεγαλύτερη προστασία για τη θηλάζουσα και το βρέφος. Η καταστροφή κυττάρων, λόγω του οξειδωτικού στρες έχει συσχετισθεί με κάποιες ασθένειες στα βρέφη, όπως την εντεροκολίτιδα, τη βλάβη του πεπτικού σωλήνα, τα χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Επιπλέον είναι γνωστό ότι η σίτιση των βρεφών με μητρικό γάλα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης μηνιγγίτιδας, διάρροιας, ωτίτιδας και ουρολοίμωξης στα νεογνά, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξής τους είναι μεγαλύτερος.
Προστατευτικό ρόλο απέναντι στην εμφάνιση της ατοπίας νόσου
Μελέτες έχουν δείξει ότι το μητρικό γάλα έχει ένα προστατευτικό ρόλο απέναντι στην εμφάνιση της ατοπίας νόσου. Η ατοπία νόσος περιλαμβάνει την αλλεργική ρινίτιδα, την ατοπική δερματίτιδα και το άσθμα, οι πιο συνηθισμένες χρόνιες νόσοι της παιδικής ηλικίας στις αναπτυγμένες χώρες.
Έρευνα έχει δείξει, ότι η βιταμίνη C του μητρικού γάλακτος σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης ατοπίας νόσου στα νεογνά υψηλού κινδύνου
Για τη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης κάποιας από τις παραπάνω νόσους, σημαντική είναι η αποφυγή παραγωγή ελεύθερων ριζών και, κατά συνέπεια, οξειδωτικού στρες. Τελευταία προωθείται η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής στις θηλάζουσες, με προβιοτικά, αντιοξειδωτικά και λιπαρά οξέα. Βέβαια, η πρόσληψη βιταμινών C και Ε από την διατροφή είναι πολύ πιο αποτελεσματική από τα συμπληρώματα διατροφής. Μία διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά συμβάλλει στις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις του μητρικού γάλακτος.
Αυξάνει η διατροφή το μητρικό γάλα;
Η ποσότητα του μητρικού γάλακτος δεν επηρεάζεται τόσο από την καθημερινή διατροφική πρόσληψη της μητέρας, όσο επηρεάζεται από τη συχνότητα του θηλασμού. Αυτή είναι που αυξάνει την ποσότητα παραγωγής μητρικού γάλακτος.
Ενέργεια
Οι περισσότερες γυναίκες μετά την εγκυμοσύνη επιθυμούν να επανέλθουν στο πριν τη σύλληψη σωματικό τους βάρος και γι' αυτό υποβάλλουν τον εαυτό τους σε αυστηρές δίαιτες. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του θηλασμού, απαιτείται καθημερινά διαιτητική πρόσληψη τουλάχιστον 500 θερμίδων επιπλέον σε σχέση με πριν το θηλασμό. Η παραγωγή του γάλακτος εξαρτάται κυρίως από την ενεργειακή πρόσληψη της μητέρας.
Αν ο θηλασμός διαρκέσει για περισσότερο από 3 μήνες ή αν το σωματικό βάρος της θηλάζουσας μειωθεί κάτω από το ιδανικό για το ύψος της, τότε η πρόσληψη ενέργειας από την τροφή θα πρέπει να αυξηθεί.
Κατά τη διάρκεια του θηλασμού δεν πρέπει να επιδιώκεται απώλεια βάρους μεγαλύτερη των 2 κιλών μηνιαίως
Επιπλέον, δίαιτες χαμηλότερες από 1.800 θερμίδες μπορεί να επιδράσουν αρνητικά, τόσο στην παραγωγή γάλακτος, όσο και στη σύστασή του και γι' αυτό θα πρέπει να αποφεύγονται. Η κυριότερη επίπτωση του υποσιτισμού κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι η παραγωγή λιγότερου γάλακτος.
Υγρά
Η κατανάλωση υγρών από τη μητέρα επηρεάζει την ποσότητα μητρικού γάλακτος. Συνίσταται η κατανάλωση 2-3 λίτρων υγρών ημερησίως τα οποία η θηλάζουσα μπορεί να καταναλώνει, τόσο κατά τη διάρκεια του θηλασμού, όσο και κατά τα ενδιάμεσα διαστήματα, κυρίως υπό τη μορφή νερού, γάλακτος, χυμών φρούτων και λαχανικών ή σούπας. Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών καλό είναι να αποφεύγεται.
Πρωτεΐνες
Παράλληλα με την αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης, κατά τη διάρκεια του θηλασμού, συνιστάται επιπλέον πρόσληψη πρωτεΐνης, περίπου 15-20 γρ. ημερησίως, σε σχέση με την ποσότητα που απαιτείτο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η αυξημένη αυτή ανάγκη μπορεί να καλυφθεί με την κατανάλωση ποικιλίας ζωικών τροφίμων, όπως είναι το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά, το τυρί κ.α.
Λήψη υγρών και ποσότητα γάλατος
Αν και η ποιότητα του μητρικού γάλακτος επηρεάζεται άμεσα από τη διατροφή της θηλάζουσας, φαίνεται ότι δε συμβαίνει το ίδιο με την ποσότητα αυτού. Μόνο η λήψη υγρών και η επαρκής πρόσληψη θερμίδων μπορούν αν αυξήσουν ή να μειώσουν την παραγωγή του μητρικού γάλακτος και όχι το είδος της διατροφής.
Επικρατούν διάφορες αντιλήψεις για κάποιες τροφές όπως π.χ. η μπύρα ότι δήθεν αυξάνει την παραγωγή γάλακτος. Δεν είναι όμως η μπύρα που παράγει περισσότερο γάλα, αλλά η αυξημένη κατανάλωση υγρών. Από την άλλη, η συχνή κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια του θηλασμού, οδηγεί σε κατανάλωση αλκοόλ και από το μωρό μέσα από το μητρικό γάλα. Το μυστικό για περισσότερο μητρικό γάλα είναι αποκλειστικός θηλασμός για το μωρό και συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
